สราทไทย..วันที่คนไทย...ลืม...

วันนี้เป็นวัน ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐
ตามปฏิทินที่เราแขวนไว้ฝาบ้าน
พิมพ์ว่า..เริ่มต้นเทศกาลกินเจ..

และเช่นกัน...ในวันอื่นๆ
เช่น สราท จีน ตรุษจีน คริสมาสต์
ปฏิทินก็ระบุไว้ขชัดเจน...

แต่ไหงวันสารทไทย..ไม่ยักกะบอกแจ้ง...





วันสารทไทย ตรงกับวันแรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐
เป็นเทศกาลทำบุญในเดือน ๑๐ ของไทย
ซึ่งเป็นประเพณีที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ
ตามหลักฐานพบว่ามีมาตั้งแต่ครั้งสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี
(โอว....นานคอด...)


สารทเป็นคำที่มาจากภาษาอินเดีย
แปลว่า ฤดู ซึ่งฤดูสารทนี้เป็นฤดูที่ต้นไม้เริ่มออกผล
เมื่อถึงฤดูกาลเก็บเกี่ยผู้ที่ต้องการให้พืชพันธุ์ธัญญาหารของตนเจริญงอกงามดี
ก็ได้นำพืชพันธุ์เหล่านั้นไปถวายสิ่งที่ตนนับถือ
ซึ่งประเทศต่างๆ นั้นก็นิยมทำเมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยว
เช่น ในประเทศจีน เมื่อมีการเก็บเกี่ยวผลิตผลในครั้งแรกนั้น
ประเพณีนิยมที่ต้องนำผลไม้ที่เก็บเกี่ยวในครั้งแรกนี้
ถวายสักการะแด่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เคารพบูชา
ทั้งนี้เพื่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหล่านั้นจะได้ดลบันดาลให้พืชผลเจริญงอกงามดี
แม้แต่ในประเทศแถบตอนเหนือของยุโรป
ก็มีหลักฐานปรากฏว่ามีการนำพืชพันธุ์ธัญญาหารไปถวาย
เพื่อให้ผลิตผลอุดมสมบูรณ์เช่นกัน



ส่วนในประเทศไทยประเพณีการทำบุญวันสารท
เป็นพิธีกรรมที่มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย
ตามที่ปรากฏหลักฐานในหนังสือตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์
เนื่องจากศาสนาพราหมณ์เผยแพร่เข้ามาในประเทศไทย
คนไทยจึงรับประเพณีนี้มาจากศาสนาพราหมณ์ด้วย
ดังที่ปรากฏหลักฐานในหนังสือพระราชพิธีสิบสองเดือน
ซึ่งเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว


"เมื่อพราหมณ์มีสืบเนื่องกันมาช้านนานหลายพันปีเช่นนี้
จึงเป็นที่นับถือของคนทั้งปวง ในหนังสือต่าง ๆ
ซึ่งชนที่นับถือพระพุทฐศาสนาแต่ง
ที่สุดจนธัมมจักกับปปวัตนสูตรเป็นต้น
ซึ่งอ้างว่าเป็นพุทธภาษิตแท้ก็ยังเรียกสมณะกับพราหมณ์เป็นคู่กัน
พราหมณ์เป็นที่นับถือไม่มีผู้ใดอาจหมิน่ประมาท
ถ้าพราหมณ์เหมือนอย่างเช่นบ้านเราอย่างนี้แล้ว
ก็เห็นจะไม่ยกขึ้นเป็นคู่กับสมณะ
พราหมณ์เป็นที่นับถืออย่างเอกอย่างนับถือพระสงฆ์เช่นนี้
จึงได้เป็นสำหรับผู้ซึ่งปรารถนาความเจริญ
คือ อยากจะให้ข้าวในนาบริบูรณ์จึงเอาข้าวที่กำลังท้อง
มาทำยาคูเลี้ยงพราหมณ์ และกวนข้าวปายาสเลี้ยงพราหมณ์....


ทำบุญสารท คือ ฤดูข้าวรวงเป็นน้ำนมนี้แก่พราหมณ์
เมื่อการพระราชพิธีของพราหมณ์ตกข้าวมาในแผ่นดินสยาม
ก็พลอยประพฤติตามลัทธิพราหมาณ์ด้วย
สมคำซึ่งนางนพมาศได้กล่าวไว้ว่า เป็ฤดูที่ชนทั้งปวงกวนข้าวปายาส
และทำยาคูเลี้ยงพราหมณ์ เมื่อสมณะพราหมณ์เป็นคู่กันเช่นนั้น
ผู้ซึ่งนับถือพระพุทธศาสนาในชั้นแรกที่เข้ารึตใหม่เคยถือพราหมณ์
เดิมได้ทำบุญตามฤดูกาลแก่พราหมณ์เดิมมาอย่างไร
ครั้นเมื่อมาเข้ารึตถือพุทธศาสนาแล้ว เมื่อถึงกำหนดที่ตัวเคยทำบุญ
ผู้ใดละเลยจะนิ่งเสียไม่ทำ เมื่อเชื่อว่าพระพุทธเจ้าและพระสงฆ์
เป็นเนื้อนาบุญอันวิเศษยิ่งขึ้นไปกว่าพราหมณ์
ก็ต้องมาถวายพระสงฆ์เหมือนเช่นเคยทำอยู่แก่พราหมณ์
ถ้าผู้ใดจละทิ้งศาสนาพราหมาณ์เดิมของตัวให้ขาดไม่ได้
เพราะความเกรงใจก็ลงเป็นทำทั้งสองฝ่าย
ถวายทานแก่สมณะด้วยพราหมณ์ด้วย....."


ทำบุญสารทมิได้มีปรากฏแต่ในศาสนาพราหมณ์เท่านั้น
การทำบุญสารทเพื่อให้เกิดสิริมงคแก่พืชพันธ์ธัญญาหารอุดมสมบูรณ์
ในศาสนาพุทธนั้นก็มีปรากฏในหนังสือพระธรรมบทเล่มหนึ่ง
พอสรุปใจความได้ดังนี้


เมื่อพระพุทธวิปัสสี่ ได้เกิดขึ้นในโลก มีพี่น้องสองคนชื่อ
มหากาลเป็นพี่ และจุลกาลเป็นน้องทำการเกษตรกรรมร่วมกันปลูกข้าวสาลี
บนที่ผืนเดียวกัน จุลกาลนั้นเห็นว่าข้าวสาลีที่กำลังท้องนั้นมีรสหวานอร่อย
เห็นว่าควรนำข้าวนั้นไปถวายแด่พระสงฆ์
จึงนำความไปปรึกษากับมหากาลพี่ชาย แต่มหากาลไม่เห็นด้วย
เนื่องจากไม่เคยมีผู้ใดเคยทำมาก่อน อีกทั้งก็ไม่เห็นประโยชน์ที่จะเกิดขึ้น
แต่จุบกาลมีความตั้งใจอย่างแรงกล้าที่จะนำข้าวไปถวายแด่พระภิกษุ
มหากาลจึงแบ่งที่ดินออกเป็น ๒ ส่วน ของตนส่วนหนึ่ง
และของจุลกาลส่วนหนึ่ง ซึ่งจะนำข้าวส่วนนั้นไปใช้กิจอันใดก็ได้
จุลกาลจึงนำเมล็ดข้าวที่กำลังตั้งท้องมาผ่านำเมล็ดข้าวต้มกับน้านมสด
ใส่เนยใส น้ำผึ้ง น้ำตาลทรายกรวด เมื่อเสร็จแล้วจึงนำไปถวายแด่พระสงฆ์
เมื่อถวายภัตตาหารเหล่านี้แด่พระสงฆ์
จุลกาลได้ทูลความปราถนาของตนกับพระพุทธเจ้าว่า

"ด้วยศัพภสลีทานนี้จงเป็นเหตุให้ข้าพเจ้าบรรลุธรรมวิเศษก่อนชนทั้งปวง"

เมื่อจุลกาลเสร็จธุระจากการถวายภัตตาหารแด่ภิกษุจึงกลับไปดูนาของตน
ก็พบว่าข้าวสาลีในนานั้นมีความเจริญงอกงามสมบูรณ์เป็นอย่างมาก
ต่อมาเมื่อข้าวสาลีเจริญขึ้นจนเป็นข้าวเม่า
จุลกาลก็นำไปถวายพระสงฆ์อีก และได้ทำต่อมาอีกหลายครั้ง
คือเมื่อเก็บเกี่ยวข้าว เมื่อทำเขน็ด เมื่อทำฟ่อน เมื่อขนไว้ในลาน
เมื่อนวดข้าว เมื่อรวมเมล็ดข้าว เมื่อขนขึ้นฉาง รวมทั้งหมด ๙ ครั้ง
แต่ข้าวในนาของจุลกาลกลับอุดมสมบูรณ์ยิ่งขึ้นมิได้ขาดหายไป
ต่อมาจุลกาลได้มาเกิดเป็นพระอัญญาโกณฑัญญะ
เมื่อพระพุทธเจ้าทรงประกาศศาสนาด้วยผลบุญห่งการถวายข้าวแด่พระสงฆ์
ท่านอัญญาโกณฑัญญะจึงเป็นบุคคลแรก
ที่สำเร็จมรรคผลบรรลุธรรมวิเศษก่อนคนทั้งปวง
ตามที่ได้ปรารถนาไว้ในแต่ชาติจุลกาล


การทำบุญสารทนั้นมิได้สำคัญว่ามาจากศาสนาใด
เพียงแต่เป็นการทำบุญเพื่อส่งเสริมขวัญกำลังใจแก่เกษตรกร
ผู้ปลูกพืชพันธุ์ธัญญาหาร เพื่อให้พืขพันธุ์มีความอุดมสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น
อีกทั้งการทำบุญมิใช่เรื่องเสียหายหรือแปลกประหลาดแต่ประการใด
ด้วยเหตุนี้พุทธศาสนิกชนทั้งหลายจึงนิยมทำบุญทำทานอยู่เป็นนิจ
มิได้ถือวันใดเป็นพิเศษ แต่การทำบุญสารทนั้น
ด้วยเหตุว่าเป็นฤดูกาลแห่งการเก็บเกี่ยว
จึงถือโอกาสทำบุญทำทานให้เป็นของขวัญแก่ไร่นาของตนเท่านั้น
ต่อมาประเพณีสารทได้เปลี่ยนความเชื่อถือ
ไปตามกาลเวลาและความเชื่อตามท้องถิ่นของตน
บางแห่งเชื่อว่าเป็นการทำบุญเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
บางแห่งก็เป็นประเพณีการทำบุญเนื่องจากว่างจากภารกิจไร่นา
จึงถือโอกาสทำบุญครั้งใหญ่เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตนเอง
และครอบครัว เป็นต้น


การกำหนดทำบุญวันสารท มีความคลาดเคลื่อนกันบ้างในแต่ละท้องถิ่นของไทย เช่น

ภาคกลาง กำหนดในวันแรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐
ภาคใต้ กำหนดในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐ เป็นวันรับตายาย และวันแรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐ เป็นวันส่งตายาย
ชาวมอญ กำหนดวันขึ้น ๑๕ ค่ ำ เดือน ๑๑
อย่างไรก็ตาม สารทไทยโดยทั่วไป ในวันแรม ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๐ เนื่องจากนับถัดจากวันสงกรานต์ ตามจันทรคติจนถึงวันสารทจะครบ ๖ เดือน พอดี


ข้อมูลจาก..www.tungsong.com

Create Date : 08 ตุลาคม 2553		10 comments
Last Update : 8 ตุลาคม 2553 12:58:08 น.
Counter : 2155 Pageviews.
Share Tweet