*** Enemy *** Enemy Within *** Enemy *** Enemy คือหนังของผู้กำกับชาวแคนาดา Denis Villeneuve ที่ดัดแปลงมาจากนิยายชื่อ The Double ของ José Saramago คล้ายกับที่หนังบอกกับผู้ชมในตอนแรกว่า “Chaos is order yet undeciphered.” (ความโกลาหลคือการจัดระเบียบที่ยังไม่ถูกตีความ) ดังนั้นสิ่งที่เราเห็นในหนังอาจจะเป็นความยุ่งเหยิงไม่ปะติดปะต่อ ผู้ชมต้องหาเอาเองว่าวิธีการจัดเรียงของหนังเป็นอย่างไร ต่อไปนี้เป็นการตีความ โดยมุมมองส่วนตัวครับ ก่อนอื่นขอสรุปเนื้อเรื่องก่อน ตัวเอกของเรื่องมี 2 บุคลิก คือ 1. Adam Bell อาจารย์สอนประวัติศาสตร์ 2. Anthony Claire นักแสดงตัวประกอบ (สังเกตง่ายๆ Adam ไม่สวมแหวนแต่งงาน – Anthony สวมแหวนแต่งงาน) คืนหนึ่งตัวเอกมีปากเสียงกับ Mary ชู้รักของเขาในระหว่างขับรถ จนเกิดอุบัติเหตุ ซึ่งสาเหตุก็เนื่องมาจาก Mary ทราบว่าตัวเอกแต่งงานแล้ว จากนั้นตัวเอกที่รอดจากอุบัติเหตุ ก็ใช้ชีวิตกับ Helen ภรรยาของเขาต่อไป แต่เมื่อเธอตั้งท้อง ตัวเอกหายไปจากบ้าน โดยไปเช่าห้องอยู่ใหม่ ในบุคลิกของ Adam ที่ทำงานเป็นอาจารย์ บางครั้งตัวเอกกลับบ้านมาหา Helen ในฐานะ Anthony แต่เขาไม่ไปทำงานในฐานะนักแสดงอีกแล้ว (ดังที่ยามที่ Office ต้นสังกัดพูดว่า "คุณหายไปนาน 6 เดือน") ต่อมา บุคลิก Adam พบหนังที่บุคลิกของ Anthony เล่นไว้ จนรู้สึกสงสัยว่าทำไมมีคนที่หน้าตาและน้ำเสียงเหมือนกับตัวเองมากขนาดนี้ จากนั้นบุคลิก Adam จึงเริ่มต้นสืบหาความจริง การสืบหาอีกตัวตนทำให้กระทบไปถึงบุคลิกของ Anthony จนในที่สุดทั้ง 2 บุคลิกก็ประสานรวมกันในท้ายที่สุด จากในหนังจะสังเกตได้ว่า บุคลิก Anthony รู้ตัวก่อนแล้วว่าตัวเองมี 2 บุคลิก ตั้งแต่ตอนนัดพบกันกลางเรื่อง แต่หนังเล่าให้ผู้ชมรับทราบเรื่องราวส่วนใหญ่ผ่านมุมมองของ Adam นั่นทำให้ สิ่งที่ผู้ชมเห็นและรู้สึกจึงคล้อยตามไปกับบุคลิก Adam ที่สับสน มาที่การตีความในแง่สัญลักษณ์กันบ้าง หนังเปิดเรื่องด้วยเสียงของ “แม่” พูดกับตัวเอกของเรื่อง ก่อนจะตัดภาพมาที่ ผู้หญิงท้อง (ซึ่งก็คือ Helen) จากนั้นหนังก็เข้าสู่ keyword ของเรื่อง “Chaos is order yet undeciphered” นั่นหมายความว่าสิ่งที่จะเห็นต่อไปนี้มันคือความยุ่งเหยิงที่ไม่ได้ถูกจัดระเบียบ แต่มันถูกเล่าผ่านเหตุการณ์จริง, ห้วงคำนึงในสมอง และบุคลิก Anthony ซ้อนทับกัน (แต่ความรับรู้ของผู้ชมจะถูกโน้มนำว่า Adam กับ Anthony เป็นคนละคน หากลองดูหนังอีกครั้งโดยคิดว่า Adam และ Anthony คือคนเดียวกันทุกอย่างจะเข้าใจง่ายขึ้น) ในหนังให้แมงมุมเป็นสัญลักษณ์ของ “ผู้หญิงท้อง” หรืออีกนัยหนึ่งก็คือ “แม่” ด้วยสรีระที่คล้ายคลึงกับแมงมุม และลักษณะของแมงมุมที่คอยชักใยที่ดักจับเหยื่อ ซึ่งตัวเอกของเรื่องคิดว่าตัวเองคือเหยื่อที่ถูกจับ แม้หนังจะไม่ได้ให้รายละเอียดชัดเจน แต่เราจะเห็นว่าตัวเอกตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของแม่ นั่นทำให้ตัวเอกต้องการเอาชนะเพศแม่ด้วยความเป็นคนเจ้าชู้ (มีอำนาจเหนือฝ่ายหญิง) จากพัฒนาการของเรื่องเราจะพบว่าอิทธิพลของความเป็นแม่เปลี่ยนแปลงจากแม่ของตัวเอก มาสู่ Helen ที่กำลังตั้งท้อง เดิมที Anthony หนีจากแม่มาอยู่กับ Helen มีอาชีพเป็นนักแสดงตัวประกอบ (หนีห่างออกจากแม่มาหา Helen) แต่เมื่อ Helen ตั้งท้อง ตัวเอกหนีไปอยู่ในคราบ Adam และยอมเป็นอาจารย์ตามที่แม่ของตัวเองต้องการ (หนีห่างจาก Helen มาหาแม่) นั่นแสดงว่าอิทธิพลความเป็นแม่ของแม่จริงๆได้ลดลงแล้วเมื่อเขาโต แต่พอเป็นผู้ใหญ่เมื่อ Helen ท้องมันก็ส่งอิทธิพลต่อเขาอีกครั้ง ประเด็นเรื่องความอยากเป็นนักแสดงก็เช่นกัน เนื่องจากการเป็นนักแสดงหมายถึงการได้เป็นคนอื่นเพียงชั่วครั้งชั่วคราว ตัวเอกในวัยเด็ก ต้องการหนีอิทธิพลของแม่ไปสู่ตัวตนใหม่ การเป็นนักแสดงที่ได้สวบบทบาทอื่นๆที่ไม่ใช่ตัวเองจึงเหมือนเป็นทางออกที่น่าสนใจ แต่เมื่อโตขึ้น การเป็นตัวตนอื่นชั่วครั้งชั่วคราวเพื่อหนีปัญหา อาจสมจริงจนถึงขั้นสร้างตัวตนใหม่ กลายเป็นคน 2 บุคลิกได้ในที่สุด ในคลับใต้ดิน เราจะเห็น Anthony นั่งดูผู้หญิงกำลังจะเหยียบแมงมุมด้วยรองเท้าส้นสูง ฉากนี้เชื่อมโยงกับฉากที่ Anthony มองรองเท้าของ Mary ซึ่งนี่แสดงถึงปรารถนาในใจของ Anthony ที่อยากกำจัดอิทธิพลของแม่ โดยมี Mary หรือ คลับโป๊ใต้ดิน เป็นเครื่องมือปลดเปลื้อง ท่าเท้าคางของ Anthony ดูแล้วคล้ายอวัยวะเพศหญิง ฉากที่ Adam และ Anthony เจอกันครั้งแรก แล้วขอเทียบดูลักษณะมือนั้น อาจเป็นความบังเอิญ แต่เมื่อนำชื่อ Adam และ Anthony มารวมกันแล้วทำ anagram จะได้คำว่า Hand Anatomy พอดี เมื่อเกิดอุบัติเหตุรถคว่ำ กระจกร้าวคล้ายกับใยแมงมุม คล้ายกับเป็นสัญลักษณ์ว่า ตัวเอกติดกับดักเข้าแล้ว การวนเวียนซ้ำ “ประวัติศาสตร์มักจะเกิดขึ้นซ้ำไปซ้ำมาในตัวของมันเอง สิ่งที่เกิดขึ้นครั้งแรกจะเป็นโศกนาฏกรรมหลังจากนั้นก็จะกลายเป็นเรื่องตลก นี่เป็นรูปแบบที่เกิดขึ้นซ้ำไปซ้ำมาตลอดประวัติศาสตร์” พอ Adam สอนนักศึกษาด้วยบทสนทนาข้างตนจนบ หนังก็เล่าชีวิตประจำวันของ Adam ซ้ำ 2 รอบ (กลับบ้านแล้วมี Sex กับ Mary 2 รอบ) ในฉากแรกตัวเอกเดินนำผู้ชายตัวสูง จากนั้นใช้กุญแจไขประตูเข้าไปในคลับโป๊ (ฉากนี้คือบุคลิก Anthony เพราะสวมแหวนแต่งงาน) ส่วนในตอนใกล้จบตัวเอกเดินกลับบ้านโดยเดินนำผู้ชายตัวสูง (คนเดียวกับตอนต้น) จากนั้นชายตัวสูงใช้กุญแจไขเปิดประตูห้องให้ (ฉากนี้คือบุคลิกของ Adam ที่จำอะไรเกี่ยวกับบุคลิก Anthony ไม่ได้เลย) จาก 2 ฉากนี้ คือการแสดงให้เห็นถึงการเวียนซ้ำไปมาของจิตใจตัวเอก ใจหนึ่ง (Anthony) เขาอยากหนีและกำจัด Helen (ตัวแทนของความเป็นแม่-แมงมุม) แต่อีกใจหนึ่ง (Adam) พาเขากลับไปหา Helen (แม้จะเหมือนโดนบังคับ แต่เขาก็ยินยอม) เรายังพบว่าตัวเอกไม่อยากกลับไปหาแม่ (บุคลิก Anthony) แต่พอเกิดเรื่องราวน่าสงสัยขึ้น เขาก็ต้องกลับไปหาคำตอบจากแม่ (บุคลิก Adam) ชื่อหนังที่ Anthony เคยแสดงก็บ่งบอกถึงการกระทำของตัวเอกในบางช่วงเวลา ซึ่งบางครั้งก็ฟังดูคล้าย “คำใบ้” ให้ตัวเอกได้เหมือนกัน “Where There’s a will There’s a Way” (2005) “ความพยายามอยู่ที่ไหน ความสำเร็จอยู่ที่นั่น” [ตัวเอก ต้องพยายามสืบหาความจริง จนในที่สุดก็พบ] “Call me L8R” (2003) โทรหาฉันใหม่ (Call me later) [ฉากที่ Adam โทรหา Anthony] “Passenger without a Ticket” (2000) ผู้โดยสารที่ไม่มีตั๋ว (คนที่อยู่บนรถไฟ แต่ไม่จำเป็นต้องมีตั๋ว ก็คืออีกบุคลิกในร่าง) [ฉากที่เขานั่งรถไฟในเมือง กับตอนที่สะกดรอยตาม Mary] อีกสัญลักษณ์ที่แสดงให้เห็นว่า แมงมุม = เพศหญิง ก็คือฉาก Poster หนังเรื่อง Attack of the 50 foot Women หนังปี 1958 ที่ว่าด้วยผู้หญิงร่างยักษ์บุกเมือง ซึ่งสอดคล้องกับฉากแมงมุมยักษ์บุกเมืองในความคิดของตัวเอก Enemy เป็นหนัง Drama/Thriller ที่ไม่ค่อยพบได้บ่อยนักในยุคหลัง หนังเต็มไปด้วยรายละเอียดจุดเล็กจุดน้อยที่น่าสนุกเวลานำมาตีความหลังจากหนังจบ การแสดงของ Jake Gyllenhaal แบ่งแยก 2 บุคลิกได้อย่างเด็ดขาด ทั้งที่รูปลักษณ์ของ 2 บุคลิกแทบไม่ต่างกัน กระทั่งหนวดเคราที่บดบังเกือบครึ่งของใบหน้า แต่แววตาและท่าทางก็ช่วยให้ผู้ชมแยกได้ทันที่ว่าที่เห็นอยู่นั้นคือ Adam หรือ Anthony การถ่ายภาพและการลำดับภาพช่วยในการเล่าเรื่องที่เป็นเหมือนการซ้อนทับ กันระหว่างโลกเหนือจริงและโลกจริงได้เป็นอย่างดี บทภาพยนตร์และการกำกับแม่นยำในการสร้างอารมณ์ความน่าสงสัย และการนำเสนอประเด็นต่างๆ Enemy อาจไม่ใช่หนังที่แปลกใหม่ในแง่ของประเด็นและวิธีการนำเสนอ แต่หนังก็ยังเป็นความโดดเด่นที่น่าจดจำ ถ้าพูดถึงความเข้มข้นในแง่ของการทิ้งสัญลักษณ์ให้ผู้ชมได้ขบคิดแล้ว หนังทำได้ดีเยี่ยมและสะใจผู้ชมที่โหยหาหนังประเภทนี้มากทีเดียว 8 / 10   Create Date : 26 สิงหาคม 2557 1 comments Last Update : 26 สิงหาคม 2557 22:22:07 น. Counter : 6683 Pageviews. Share Tweet

กระทู้ที่ตั้งใน pantip //pantip.com/topic/32502873 จากที่อ่านใน pantip กระทู้อื่นๆ พบว่ามีทฤษฎีที่อธิบายเนื้อเรื่องต่างกันเล็กน้อยในแง่รายละเอียดนะครับ (เช่น การมีอยู่ของ Mary, ช่วงเวลาในหนัง) ที่จริงก็แล้วแต่คนจะคิดเลยครับ เพราะคิดว่าผู้สร้างเองก็ไม่ได้กำหนดไว้ละเอียดตายตัวขนาดนั้น ซึ่งจะเห็นว่าในบทความผมจะเล่าเนื้อเรื่องแบบหลวมๆ แต่เน้นตีความจากข้อมูลที่หนังนำเสนอมาให้มากกว่าครับ โดยใจความสำคัญอยู่ที่อิทธิพลของเพศหญิงที่ส่งผลกระทบต่อจิตใจตัวเอกในเรื่องครับ   โดย: navagan 27 สิงหาคม 2557 11:13:02 น.