ฉะนั้นคนทุกคนมีความผูกพันในทางหนี้บุญคุณต่อกันและกัน

จนนับไม่ไหวโดยไม่ต้องกล่าวถึงบิดา มารดาครูบาอาจารย์

ซึ่งเป็นหนี้บุญคุณอยู่เหนือศีรษะโดยตรงเลยแม้การที่คนใน

ประเทศหนึ่ง ได้เป็นหนี้บุญคุณของคนในประเทศอื่น

ก็เป็นสิ่งที่จะพิจารณาเห็นกันได้ไม่ยากเลย

ความรู้และยอมรับรู้ในบุญคุณของผู้อื่นที่มีอยู่เหนือตนนี้

เรียกว่า กตัญญุตา การพยายามทำตอบแทนบุญคุณนั้น ๆ

เรียกว่า กตเวทิตา คนผู้รู้บุญคุณท่านเรียกว่า คนกตัญญู

คนที่ทำตอบแทนเรียกว่า คนกตเวที, กตัญญูกตเวทิตา

ความรู้บุญคุณท่าน แล้วทำตอบแทนให้ปรากฏนี้

เป็นธรรมประคองโลกให้เป็นอยู่ได้และอยู่ด้วยความสงบสุข

คนในโลกแต่ละคนยิ่งไม่รับรู้ในความที่ตนเป็นหนี้บุญคุณ

ของกันและกันอย่างที่จะแยกกันไม่ออกยิ่งขึ้นเพียงใด

ก็ยิ่งทำให้โลกเต็มไปด้วยความแข่งขันแย่งชิง

โหดร้ายทารุณ และ เกิดลัทธิการเมือง

อันทำให้โลกระส่ำระสายมากยิ่งขึ้นเพียงนั้น

ฉะนั้น ความสนใจธรรมะ คือ กตัญญูกตเวทิตาธรรม นี้

นับว่าเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งทีเดียว…

คนอกตัญญูอย่างยิ่ง คือคนที่ไม่ยอมรับว่าทุกคนในโลก

เป็นหนี้บุญคุณต่อกันอย่างแน่นแฟ้น

คนที่มีความกตัญญูถึงที่สุด คือคนที่ยอมรับว่า

แม้แต่สัตว์พาหนะ เช่น วัว ควายก็เป็นสิ่งที่มีบุญคุณ

อย่าต้องกล่าวถึงบิดามารดาครูบาอาจารย์เลย

ถ้าใครยอมรับรู้ในบุญคุณของวัวควายเป็นต้นแล้ว

บ้านเมืองนั้นจะเต็มไปด้วยความสงบสุข

เพราะมีแต่คนใจสูงรู้จักตอบแทนบุญคุณแม้แต่ควาย …

คนที่มีความกตัญญูละเอียดยิ่งไปกว่านั้นย่อมรู้จักบุญคุณของ

ป่าไม้ ทุ่งนา ห้วยหนอง คลองลำธาร ถนนหนทาง และสิ่ง

สาธารณะอื่นๆกระทั่งดอกไม้และผีเสื้อซึ่งบินไปมาอยู่โดย

ปราศจากความรู้จักมักคุ้นกับผู้ใด

ผู้ไม่รู้คุณของป่าย่อมทำลายป่าเสียด้วยความเห็นแก่ตัว

ข้างเดียวจนลูกหลานไม่มีไม้จะปลูกเรือนกันอีกต่อไป

จนห้วยหนองคลองลำธารเหือดแห้ง เพราะป่า

อันเป็นกำเนิดนั้นถูกทำลายหมดไม่มีความชื้นของป่า

คายน้ำออกมาเป็นลำธาร และจะดึงดูดเมฆฝน

ให้มาตกเป็นฝน ณ ที่นั้นจนเพียงพอ

คนที่มีความกตัญญูอันละเอียดสุขุมยิ่งขึ้นไปกว่านั้นอีก

ย่อมรู้จักบุญคุณของศัตรูและปรปักษ์

ตลอดจนรู้ถึงสิ่งอันเป็นอุปสรรคชนิดต่างๆ

ศัตรูทำให้คนกตัญญูมีความฉลาดและก้าวหน้ายิ่งขึ้นกว่าเดิม

ทำให้เขาประกอบด้วยคุณธรรมอันสูงยิ่งขึ้น

ด้วยความอดกลั้นอดทนและการเสียสละเป็นต้น

ผู้อิจฉาริษยาทำให้เรากลายเป็นคนหนักแน่นมั่นคง

และมีความกรุณาชั้นสูงพิเศษที่คนธรรมดามีไม่ได้

ณ ขณะนี้…ชาติบ้านเมืองจะสงบสุขได้

ทุกคนควรยึดหลักความกตัญญู …

ความกตัญญู รู้คุณแผ่นดินเกิด … สาธุ