Deepavali, Diwali (ดีปาวาลี หรือ ดีวาลี) เป็นเทศกาลสำคัญของชาวฮินดูถือว่าเป็นทั้งวันปีใหม่ของอินเดีย และเป็นวันบูชาพระแม่ลักษมีเทวีด้วย ซึ่งทุก ๆปีจะมีขึ้นประมาณเดือนตุลาคมหรือพฤศจิกายนของทุกๆปีหรือตรงกับช่วงหลังออกพรรษาของบ้านเราเทศกาล Diwali (ดีวาลี) หรือ Deepavali (ดีพาวลี)จะเรียกแบบที่หนึ่งหรือที่สองก็ได้ Diwali เป็นภาษาฮินดี ส่วน Deepavali เป็นภาษาสันสกฤต Diwali หรือ Deepavaliหมายความว่าแถวแห่งตะเกียงเป็นเทศกาลแห่งการประดับไฟของชาวฮินดู

ตำนานความเชื่อเค้าว่ากันไว้ว่า ในคัมภีร์รามายณะ กล่าวว่าเมื่อพระรามสู้รบกับเหล่าอสูร (ราวัน) จนมีชัยแล้ว ก็ได้เดินทางกลับมาสู่อาณาจักรอโยธยาพร้อมกับพระลักษณ์และพระนางสีดาชายาแห่งพระองค์

แต่ก็มีตำนานอื่น ๆ ที่คนเชื่อกันอีกเช่นเป็นวันประสูติของพระมหาลักษมี และ เป็นวันฉลองชัยที่พระกฤษณะ เอาชนะนรกสูร (Narakasura) เนื่องจากอสูรตนนี้อาศัยอยู่ในความมืดและเมื่อใดก็ตามมีผู้จุดตะเกียงเพื่อใช้แสงสว่างเมื่อนั้นนรกสูรจะโดนสังหารเสียเมื่อพระกฤษณะทรงรับรู้ถึงเรื่องราวต่างๆ จึงฆ่าอสูรเสียดังนั้นจึงเชื่อว่าการจุดประทีบ เป็นการขับไล่นรกอสูร หรือสิ่งไม่ดีต่าง ๆและเป็นการอัญเชิญ พระกฤษณะ หรือ เทพเจ้าต่างๆ (สิ่งดี)เข้ามาช่วยปัดเป่าสิ่งไม่ดีต่าง ๆ ออกไป

ดิวาลีเป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงนั่นหมายถึงเป็นวันแห่งความสุกสว่างของแสงจันทร์

การบูชาพระแม่ลักษมีในวันพระจันทร์เต็มดวงจึงเป็นการระลึกถึงพระคุณแห่งแสงจันทร์ด้วย

ในวันดังกล่าวจะมีการบูชาพระแม่ลักษมีเป็นหลัก แต่เทพเจ้าองค์อื่นๆ ก็จะได้รับการสวดบูชาด้วยเช่นกัน มีการจุดตะเกียงดินเผาเทียน ประทีป ประดับประดาแท่นบูชาด้วยไฟกระพริบสีสันสวยงาม บางบ้านมีการจุดเทียนหรือดวงประทีปในรูปแบบต่างๆวางเป็นแนวยาวซ้ายขวาให้เป็นถนนจากหน้าบ้านไปสู่หิ้งบูชาของพระแม่ลักษมีที่ตั้งอยู่ในบ้าน

เมื่อเสร็จสิ้นการสวดมนต์บูชาพระแม่ลักษมีแล้วจะมีการจุดพลุ ประทัดหรือตีเกราะเคาะไม้ให้เสียงดังเพื่อข่มอสูรไล่เอาสิ่งอัปมงคลออกไปจากบ้านเมืองให้เหลือแต่สิ่งที่เป็นมงคลตลอดไป

เทศกาลดิวาลีจึงถือว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวฮินดูผู้คนจะทำความสะอาดบ้าน และตกแต่งบ้านเรือนของพวกเขาอย่างสวยงามด้วยไฟกระพิบบ้างด้วยดิยาบ้าง มีการเล่นดอกไม้ไฟอย่างสนุกสนานในตอนกลางคืนและเป็นช่วงเวลาที่หาซื้อของขวัญโดยเฉพาะขนมหวานและผลไม้แห้งมาแลกเปลี่ยนกันระหว่างเพื่อนฝูงญาติพี่น้อง และเพื่อนบ้าน

เทศกาลนี้มีความเกี่ยวข้องกับไฟดังนั้นจึงมีชื่อเรียกอีกอย่างว่า เทศกาลแห่งแสงไฟ (The Festival ofLights) เมื่อถึงเวลาเทศกาลทุกบ้านเรือนจะมีการจุดบูชาไฟโดยใช้ตะเกียงดินเผาใบเล็กทำเป็นภาชนะ หรือเรียกกันในชื่อว่า ดิยา (Diya) ซึ่งเป็นตะเกียงดินเผาใบเล็กที่ใช้น้ำมันเนย (Ghee) หรือน้ำมันพืชเป็นเชื้อเพลิงมีฝ้ายเหรือสำลีเป็นไส้ตะเกียงและดิยานี้ถือเป็นสัญลักษณ์ของเทศกาลดิวาลีอีกด้วยผู้คนจึงนิยมซื้อหามาจุดกันในทุก ๆ ที่ของบ้าน ไม่ว่าจะเป็นหลังคาบ้าน ห้องรับแขกห้องครัว แม้แต่ในห้องน้ำ รวมถึงมีการเล่นดอกไม้ไฟกันด้วย

และอีกอย่างคือ จะมีการทำลวดลายสัญลักษณ์รังโกลี (Rangoli) จากแป้งสี และดอกไม้ต่างๆ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการต้อนรับผู้มาเยือน ตามลานหน้าบ้าน หรือทางด้านหน้าประตูของบ้านอีกทั้งมีการแขวนดอกดาวเรืองและใบมะม่วงตามประตูและหน้าต่างอีกด้วย

เทศกาลนี้จะเล่นกันอยู่5 วันเริ่มต้นหลังจาก เดือนคาร์ติก้า (Kartika) หรือคืนเดือนมืดไป 15 วันตามปฏิทินชาวฮินดู หรือตามปฏิทินเกรโกเรียนเทศกาลดิวาลีจะตกในประมาณเดือนพฤศจิกายน เทศกาลนี้เป็นเทศกาลที่เฉลิมฉลองกันทุกรัฐของประเทศอินเดียแต่เนื่องด้วยความใหญ่โตของประเทศอินเดียทำให้เทศกาลดิวาลีมีการจัดและบูชาที่แตกต่างกันออกไปตามแต่ละพื้นที่คือบูชาพระแม่ลักษมีเทวี (ทั่วไป), พระราม พระสีดา (เมืองอโยธยา), พระกฤษณะ (เมืองวรินดาวัน และรัฐคุชราต), เจ้าแม่กาลี(รัฐเบงกอล) เทศกาลจะมีพิธีกรรมทางศานาฮินดูที่เรียกว่า อารตี (Aarti) เป็นการแสดงความเคารพต่อทวยเทพและเทวีต่างๆ ของชาวฮินดู เทศกาลนี้จะเฉลิมฉลองด้วยกัน 5 วัน แต่ทางรัฐทมิฬนาดูลและภาคใต้จะเฉลิมฉลองเทศกาลดิวาลีเพียง2 วันเท่านั้น ส่วนการเฉลิมฉลอง5 วัน แต่ละวันจะมีลักษณะความสำคัญที่แตกต่างกันออกไปคือ

วันที่ 1

ธนเตรส (Dhanteras หรือDhawantari Triodasi) ในวันนี้จะมีการทำความสะอาดและซ่อมแซมบ้านเรือนทางประตูเข้าบ้านจะประดับด้วยลวดลายสัญลักษณ์รังโกลีเพื่อที่จะอันเชิญเจ้าแม่ลักษมีเข้าบ้านตนชาวฮินดูจะมีการซื้อสิ่งของที่เป็นเงินหรือทองหรือภาชนะชิ้นใหม่สักหนึ่งหรือสองชิ้น เชื่อกันว่าเป็นเครื่องหมายของความโชคดีในช่วงตอนเย็นจะจุดไฟตะเกียงดินเผาเพื่อขับไล่วิญญาณร้ายทั้งหลายและมีการสวดสรรเสริญเจ้าแม่ลักษมีด้วยบทเพลงบาจัน (Bhajans) หลังจากนั้นมีการถวายขนมหวานกับเทวีในพื้นที่รัฐมหารัฐมหาราษฏระจะใช้เมล็ดผักชีและน้ำตาลโตนดเป็นเครื่องถวายแทนขนมหวานบ้านไหนมีวัวก็จะประดับตกแต่งและบูชาโดยเฉพาะทางตอนใต้อินเดียมีการบูชาวัวเป็นพิเศษในวันนี้

วันที่ 2 เป็นวันนี้ที่เดี้ยนกำลังนั่งเขียนบล๊อกอยู่ (2 พย. 2013)

ร้านขายดอกไม้ไฟ

วันที่ 3 คือ ดิวาลี (Diwali) วันนี้ถือเป็นวันเฉลิมฉลองที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เป็นวันที่บูชาพระแม่ลักษมี ในอิเดียตอนเหนือและตะวันออกการทำความสะอาดบ้านเป็นเรื่องที่สำคัญที่สุด เพราะพระแม่ลักษมีชอบความสะอาด บ้านหลังไหนที่สะอาดที่สุดพระแม่ลักษมีก็จะเยื่ยมบ้านนั้นเป็นบ้านแรก และนี่ก็เป็นเหตุผลหนึ่งว่าทำไมต้องบูชาไม้กวาดด้วยผงขมิ้นและชาด หลังจากพระอาทิตย์ตกดินมีการจุดตะเกียงดินเผาให้สว่างทั่วทั้งบริเวณบ้านเพื่อเป็นแสงนำทางให้พระแม่ลักษมีเข้าบ้านเรือนตน อีกทั้งยังขับไล่สิ่งชั่วร้ายและความมืดออกจากบ้านด้วย คนในครอบครัวจะอาบน้ำทำความสะอาดร่างกายและใส่เสื้อผ้าชุดใหม่ คนอินเดียจะถือวันนี้เป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวฮินดู มีการเล่นอย่างสนุกสนาน และมีการจุดพลุเล่นกันทั้งคืน

วันที่ 4

วันที่ 5

ไภทูช(BhaiDuj) วันสุดท้ายนี้น้องสาวจะเจิมหน้าผากให้พี่ชายเพื่อให้มีความสุขและอายุยืน มีความเจริญในหน้าที่การงาน ฝ่ายพี่ชายก็จะมอบของขวัญและสัญญาว่าจะปกป้องน้องสาวเป็นการตอบแทนสาระสำคัญของการฉลองวันนี้ เพื่อเสริมสร้างความรักระหว่างพี่ชายและน้องสาวเป็นวันที่กินอาหารร่วมกัน มอบของขวัญให้กัน

เป็นอย่างไรจ๊ะคราวนี้แจ่มแจ้งหรือยังว่าวันนี้สำคัญเพียงใดกับชาวฮินดูว่าแล้วเดี้ยนขอไปทำความสะอาดบ้านก่อนนะ

ขอบคุณข้อมูลจาก//www.siamganesh.com และเวบกลุ่มนักศึกษาไทยเมืองพาราณสี //tsa-bhu.org