กลบท ลิ้นตะกวดคะนอง
ข้อบัญญัติ : บัญญัติพิเศษเพิ่มจากกลอนทั่วไปคือ
๑.) ให้สองคำท้ายของวรรคต้น สัมผัสสระกับ คำที่ ๒-๓ ของวรรคที่ ๒
๒.) ให้สองคำท้ายของวรรคที่ ๒ สัมผัสสระกับ สองคำท้ายของวรรคที่ ๓ และ คำที่ ๒-๓ ของวรรคที่ ๔
๓.) สัมผัสระหว่างบทคือ ให้สัมผัสสระระหว่างสองคำท้ายของบทแรก (วรรคที่ ๔)กับสองคำท้ายของวรรคที่ ๒ ของบทถัดไป
หมายเหตุ : คำคู่สัมผัสสองคำนั้นต้องสามารถอ่านกลับไปมาหน้าหลังได้
** ด้วยข้อกำหนดนี้ ทำให้กลบทนี้ สามารถอ่านพลิกสลับไปมาได้เหมือนลิ้นตะกวดที่มีสองแฉกฉะนั้น คำสองคำคู่ที่อยู่ในข้อบัญญัติเวลาอ่านสลับไปมาแล้วต้องได้ความหมายและยังคงรูปแบบเนื้อหาของกลอนไว้ได้ด้วยหากไม่สามารถอ่านพลิกแพลงได้ จะไม่ถือเป็น กลบทลิ้นตะกวด ฯ
** อ้างอิง : กลบทนี้มีปรากฏที่มาทั้งในตำรากลบท "ศิริวิบุลกิตติ์" โดย หลวงศรีปรีชา (เซ่ง) ผู้คิดประดิษฐ์กลบทนี้ขึ้นมา
, และตำรากลบท"จารึกวัดพระเชตุพนฯ" โดยพระราชนิพนธ์ใน รัชกาลที่ ๓ 
ลักษณะการจารึกกลบท ลิ้นตะกวดฯ มีลักษณะการจารึกไว้แบบตาราง โดยลักษณะการอ่าน สองคำที่อยู่ในกำหนด จะสามารถอ่านสลับพลิกแพลงได้
(ภาพจากตำรากลบท จารึกวัดพระเชตุพนฯ)
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 24 คน [
กลบท ลิ้นตะกวดคะนอง
(พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ)
๐-------------------------๐
ได้ทราบสารเสน่หาน่าเสสรวล
จะมาเย้ายั่วใจให้เรรวน
เหนเล่ห์ล้วนลวงฬ่อข้อจงใจ
ซึ่งว่าแสนรันจวญ หวรโหยถวิล
ทั้งโดยดิ้นอกจะหักรักษหลงไหล
มอบชีวังฝังฝากปลงฤๅทัย
จะคงให้ความสัตย์จริงสิ่งรักษแรง
ไม่น่าเชื่อเจือใจในลิ้นหวาน
ฟังสิ้นสารตรองตรึกนึกหนักแหนง
ใช่ใจหญิงนี้จะกลิ้งเหมือนฟักแฟง
สิ้นหลักแหล่งเลื่อนลอยคอยลมลิ้น
อย่ามาฬ่อยอโฉมให้เหลือเหลิง
หลงเชื่อเชิงได้ดั่งหวังสมถวิล
จนตายจากก็ไม่อยากนิยมยิน
ทั้งถมดินเสียเถิดรักษอย่าควรคิด
๐----------- ฯลฯ-------------๐
(พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ)
ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ มีโคลงอธิบายวิธีถอดไว้ดังนี้
๏ คันโคลงลักษณเช่นชี้...........เชิงเชลง นี้นา
โดยแยบแบบบรรเลง...............เหล่านี้
ลิ้นตะกวดประกวดเพลง...........ยาวคู่ เคียงแฮ
อ่านบทบนล่างลี้.....................ล่างแล้วเล็งบน ฯ
(กรมหมื่นไกรสรวิชิต : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน ฯ)
** จากโคลงของท่านกรมหมื่นไกรสรวิชิตที่อธิบายวิธีถอดกลบทลิ้นตะกวด ฯ นี้ไว้ บวกกับรูปแบบการจารึกไว้เป็นลักษณะคล้ายตาราง ดังรูป จึงตีความได้ว่า
ในกลบทลิ้นตะกวด ฯ นี้ ต้องมีการอ่านสลับล่างบนได้ หรืออีกนัยหนึ่งคือ สองคู่คำที่รับสัมผัสสระกันแต่ละคู่ ต้องสามารถอ่านสลับกลับไปมาได้ (ลักษณะการจารึกไว้ มีการเขียนแบบตารางโยงคำล่าง-บน) จึงได้เป็นกลบทนี้อย่างสมบูรณ์ นั่นเอง
เมื่อถอดความอ่านอีกแบบได้ว่า
กลบทลิ้นตะกวดคะนอง
(พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ)
๐-------------------------๐
ได้ทราบสารเสน่หาน่าสรวลเส
จะมาเย้ายั่วใจให้รวนเร
เหนล้วนเล่ห์ลวงฬ่อข้อใจจง
ซึ่งว่าแสนรันจวญ หวรถวิลโหย
ทั้งดิ้นโดยอกจะหักรักษไหลหลง
มอบชีวังฝังฝากฤๅทัยปลง
จะให้คงความสัตย์จริงสิ่งแรงรักษ
ไม่น่าเชื่อเจือใจในหวานลิ้น
ฟังสารสิ้นตรองตรึกนึกแหนงหนัก
ใช่ใจหญิงนี้จะกลิ้งเหมือนแฟงฟัก
สิ้นแหล่งหลักเลื่อนลอยคอยลิ้นลม
อย่ามาฬ่อยอโฉมให้เหลิงเหลือ
หลงเชิงเชื่อได้ดั่งหวังถวิลสม
จนตายจากก็ไม่อยากยินนิยม
ทั้งดินถมเสียเถิดรักษอย่าคิดควร
๐----------- ฯลฯ-------------๐
(พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) : ประชุมจารึกวัดพระเชตุพนฯ)