เทียบคำไทถิ่น เรียงลำดับอักษร
ไทเหนือ (เหนือ) = ไทกลาง (กลาง) = ไทอีสาน (อีสาน) = ไทใต้ (ใต้)



ก
กก (ก๋ก)= สับ มีดกกชิ้น (มีดก๋กจิ๊น) = มีดสับเนื้อ (อีสาน กก = โคน, ต้น, เค้า ลูกกก = ลูกคนแรก, กกขา = โคนขา )
กง (ก๋ง)= หนังสะติ๊ก แต่เดิม หมายถึง คันกระสุนรูปร่างคล้ายธนู กงเข้าเย็น = กงที่ใช้ลูกกระสุนทำด้วยก้อนข้าวเหนียวตากแห้ง (ใต้ = ปางนู เข้าใจว่าจะมาจากคำว่า ธนู ปาง = ง่ามไม้ กระสุน เรียกว่า ลูกนู )
ก้นทู (ก้นตู) = ส่วนท้ายของอาคาร ส่วนที่อยู่ลึกที่สุด, ก้นครัว
กล่าวต้าน = พูดจา สนทนา (เหนือ = อีสาน มีเฉพาะภาษาเก่า)
กวย (ก๋วย)= กระบุง กวยสลาก = กระบุงหรือตะกร้าบรรจุด้วยเครื่องถวายทานสลากภัตต์
ก่อ = ลงท้ายคำถามมีความหมายเท่ากับ ไหม เช่น จะไปทวยก่อ? = จะไปด้วยไหม? ลำก่อ? = อร่อยไหม?
ก็อก (ก๋อก) = จอก, ขัน
ก้อม = ท่อนสั้น ๆ ปืนก้อม = ปืนสั้น,ปืนพก นิทานก้อม = นิทานสั้น ๆ จดหมายก้อม = โน้ตส่งข้อความสั้น ๆ ใจก้อม = ขี้หงุดหงิด โมโหร้าย
ก่ะ, ก่า = ลงท้ายประโยค มีความหมาย = สิ เช่น อย่างอี้ก่า = อย่างนี้สิ ไปก่ะ = ไปสิ
กะง็อก = พยัก, ผงก เช่น กะง็อกหัว กะง็อกหน้า
กะโงะกะโง่น = พะเนินเทินทึก เป็นภูเขาเลากา
กะหลก = เกราะสำหรับตีบอกเหตุหรือเรียกประชุม (อีสาน = กะลอ )
กะหลิ้ง = รักแร้
กั้ง = ปิด บัง ผ้ากั้ง = ผ้าม่าน
กัด = ด้าน (เช่น สายนวนกัด = สายชนวนด้าน)
กัด = หนาว เย็นจัด (ไทใหญ่)
กับ = กล่อง, กลัก กับข้าว = กล่องข้าวกลางวันแบบของเด็กนักเรียน กับไฟ = กลักไม้ขีด บางพื้นที่เรียก แพม (อ่าน แปม) เช่น ทางลำปาง ปลากับ = ปลากระป๋อง
กาด = ตลาด มักใช้คู่กับ ลี (ตลาด = คำเก่า) เช่น ไปกาดไปลี
กาย (ก๋าย) = กราย เฉียดผ่าน
กาละสับ (ก๋าละสับ) = ระนาด
กาโปก (ก๋าโปก) = กาบไผ่ มักนำมาใช้ทำ ถืม หรือ แผงกั้นหรือฝากระท่อม
กำกิน (ก๋ำกิน) = การควบคุมงดอาหารบางประเภทเพื่อระมัดระวังไม่ให้แสลงโรค
กำพอ (ก๋ำปอ) = พอดี พอเหมาะ (รสชาติ)กำลังดี
กิ = สั้น เล็กและสั้น เช่น กว่างก ิ = กว่างเขาสั้น (เหนือ = อีสาน กิ,จิ )
กีด = แคบ คองกีด = ซอยกีด ห้องกีด = ห้องแคบ
กุด = ด้วน (อีสาน = ร่องน้ำเก่าที่เกิดจากการเปลี่ยนเส้นทางเดินของแม่น้ำ หรือ oxbow lake)
กุบ = หมวก, งอบ
กู่ = เจดีย์ สถูปที่เก็บอัฐิ
เกิ้ง = บัง ป้อง (เหนือ = อีสาน)
เกิบ, เกือบ = เกือก รองเท้า (เหนือ = อีสาน)
เกิ้ม = คราบหมู หมากขามเกิ้ม = คือมะขามที่กำลังจะสุกอยู่ระหว่างดิบกับเปียก ไทกลางเรียก มะขามคราบหมู
แก่, แก่บ้าน = ผู้ใหญ่บ้าน (บางครั้งเรียก พ่อหลวง )
แก้มบ่อง = ลักยิ้ม
แกนครก (แก๋นคก) = สากกระเบือ
แกว (แก๋ว) = ญวน, ชนชาติเวียตนาม
แก่ว = ลูกเต๋า มักเรียก บะแก่ว
แก้วมาลูน = คนมาทีหลังแต่ชุบมือเปิบ แก้ว ฅำ ฯลฯ เป็นชื่อสามัญทั่วไป มาลูน = มาทีหลัง แก้วมาลูนจึงเป็นชื่อสมมุติของใครก็ได้ซึ่งอาจจะมาแต่งงานกับคู่สมรสหลังจากที่ฝ่ายหนึ่งเสียชีวิตไปก่อน นายหรือนางแก้ว ผู้มาทีหลังจึงได้ครอบครองเสวยสุขจากทรัพย์สมบัติน้ำพักน้ำแรงไปอย่างสบายโดยไม่ต้องลงทุนเหนื่อยยาก
เกี้ยว = อ้อม
ไก่- ไก่เขื่อง = ไก่รุ่น ไก่ชง (ไก่จง) = ไก่อู


ข
ขวดพัน (ขวดปัน) = ขวดขนาด ๑,๐๐๐ ซีซี. ขวดห้าฮ้อย = ขวดขนาด ๕๐๐ ซีซี.
ขวากซุย = เฝือกที่ใช้ดามแขนขาที่หัก
ขอชก (ขอจ๊ก) = จอบ เรียกอีกอย่างว่า ขอบก
ขอชาง (ขอจาง) = คราด
ข้อย = ข้าน้อย ฉัน (สรรพนาม บุรุษที่ ๑) (ไทยอง) = (อีสาน)
ขอย = อิจฉา (ใต้ = หึงสา)
ขัด = ล้า,เคล็ด เช่น ขัดแขน,ขัดขา = อาการล้าหรือเคล็ดที่แขนหรือขา ร่องรอยในภาษากลางคือ ขัดยอก
ขัว = สะพาน (เหนือ = อีสาน)
ข่าง = ระบาย เปิดทางน้ำออก
ขาง = หวง, หึงหวง
ขาโด๊ะ,แฅ่งโด๊ะ = ขาเสีย,ขากระเผลก (เหนือ = ใต้) บางครั้งใช้ แฅ่งโฅะ
ขาบ = กบดาน, นิ่งเงียบไม่กระโตกกระตาก
ข้าเสิก = ข้าศึก (เหนือ = อีสาน) ในภาษาล้านนามักจะออกเสียง"อึ" เป็นเสียง"เออะ" เช่น ลึก = เลิ๋ก , ดึก = เดิ๋ก , ศึก = เสิ๋ก , ซึ่ง = เซิ่ง , ขึง = เขิง , พึงใจ = เพิงใจ , รำพึง = ร่ำเพิง ปรึกษา = เปิ๋กษา เป็นต้น แต่บางคำก็ออกเป็นเสียงสระ อิ เช่น จึ่ง = จิ่ง , คะนึง = ฅะนิง
ขำ = ติดคาอยู่ รถขำ = รถติด(หล่ม) ชิ้นขำเขี้ยว = เนื้อติดฟัน ขำเหล้า, เมาขำ = เมาค้าง
ขิ่ว = ฉุน ขิ่วแค็ก (ขิ่วแก๊ก) = กลิ่นฉุนจัด, คนเค็ม (อีสาน = ขิว )
ขี้- ขี้กราก (อ่าน = ขี้ขาก) = กรากเกลื้อน ขี้ข้าง = สีข้าง ขี้ขุ้น = ตะกอนที่แขวนลอยในน้ำ ขี้แข้น = ท้องผูก ขี้ฅอก = ขี้คุก ขี้ฅู่ = โรคหืดหอบ ขี้ฅู้ = ไส้เดือนชนิดหนึ่งสีคล้ำ ตัวเหนียว มักใช้ทำเหยื่อตกปลา ขี้ชะ (ขี้จ๊ะ) = น่ารังเกียจ น่าขยะแขยง (อีสาน = ขี้เดียด) ขี้ชิ (ขี้จิ๊) = ขี้เหนียว ตระหนี่ ขี้ซ่อ = ขี้ขลาด น่าจะมาจากคำ ขี้ฉ้อ และความหมายเพี้ยนไปจากเดิม ขี้ซาก = เหลือเดน ขี้เดียม = ขี้จั๊กจี้
ขี้ตะแหล้ = ไส้เดือนฝอยชนิดหนึ่ง ขี้ตืก = ตัวตืด ขี้เปลี้ย = ขี้โรค ขี้เปอะ = โคลน ขี้แร้ (ขี้แฮ้) = ขี้เต่า ขี้ลักขี้จก = ขี้ขโมย,มือไว ขี้ลักแหมะ = เล่นซ่อนหา ขี้เล่า = ชอบนินทา ขี้หม่า = น้ำครำใต้ถุนบ้าน (อาจจะเกิดจากการเทน้ำหม่าข้าวทิ้งลงไป หม่า คือ การแช่ข้าวเหนียวในน้ำประมาณ ๑ คืนให้อ่อนตัวก่อนนึ่ง) ขี้หย้องหมองแซ = กระจอกงอกง่อย ไม่สมประกอบ ขี้โรค ขี้หลึ้ม = (มีด)ขี้ทื่อ ขี้เหมี้ยง = สนิมเหล็ก (เหนือ = อีสาน) ขี้เฮอะ = ของเหลือเดน, (อีสาน = สวะที่ลอยตามน้ำหรือติดค้างตามต้นไม้ ) ขี้ตังนี (ขี้ตั๋งนี) = ชันโรง
ขึด = เสนียดจัญไร อัปมงคล (อีสาน = คะลำ )
ขุ้น = ขุ่น
เข = บังคับ, เคี่ยวเข็ญ
เข็ด = มีความหมายคล้าย ๆ งืด เช่น ก็เข็ดเหมือนกัน = ก็แปลกเหมือนกัน
เข้า = ข้าว (เหนือ = อีสาน) เข้าก่ำ = ข้าวเหนียวดำ (เหนือ = อีสาน) เข้าฅวบ = ข้าวเกรียบว่าว เข้าแฅบ = ข้าวเกรียบ เข้าแตน (เข้าแต๋น) = ขนมนางเล็ด เข้าป้าง, เข้าสาลี (เชียงใหม่) = เข้าโพด (น่าน = ออกเสียง เข้าโป้ด )(ใต้ = คง ) เข้าหนม = ขนม (เหนือ = อีสาน) เข้าหนมจ็อก (จ๋อก) = ขนมเทียน เข้าหนมเส้น = ขนมจีน (อีสาน = เข้าปุ้น ) เข้าหนึ้ง = ข้าวเหนียวนึ่งสุก เข้าหม่า = ข้าวเหนียวแช่น้ำหมักไว้เพื่อให้อ่อนตัวก่อนนึ่ง (เหนือ = อีสาน) เข้าหวาน = ข้าวหมาก เข้าเหม้า = ข้าวเหนียวที่ยังไม่แก่ เกี่ยวมาคั่วให้สุก ตำเอาเปลือกออก เป็นขนม (เหนือ = อีสาน)
เขาะ = ขอด, ขูด บางครั้งใช้ร่วมกัน มีเงินเหลือเท่าใดก็เขาะขอดไปเสี้ยง, แมวเขาะหมากพ้าว = กระต่ายขูดมะพร้าว
เขิง = ขึง เช่น เขิงผ้าหม้าน = ขึงผ้าม่าน เขิงขังเนิงนัง = วุ่นวายกันอยู่ครึ่ง ๆ กลางๆ ไม่รู้จะทำอย่างไรต่อ
เขี้ยว = ฟัน (อีสาน = แข้ว ) เขี้ยวเค้า = ฟัน? เขี้ยวงา = เขี้ยวแหลมสำหรับฉีกอยู่ระหว่างฟันหน้ากับกราม เขี้ยวซาว = ฟันกรามที่ขึ้นตอนอายุยี่สิบ เขี้ยวเป็นแมง = ฟันผุ เขี้ยวพอแง่ม (เขี้ยวปอแง่ม)= ฟันสึกเป็นแง่ง (สำนวน) โชกโชน ผ่านประสบการณ์มามาก เขี้ยวเว่า = ฟันหลอ 'เขี้ยวเว่าเป่าไฟดับ ลักกินตับเพิ่นเสี้ยงทึงหม้อ' เขี้ยวสุ่น = ฟันที่ขึ้นเบียดกัน เขี้ยวหมา = ฟัน? เขี้ยวหล่อน = ฟันหลุด, ฟันร่วง เขี้ยวแหง้ง = ฟันที่กร่อนเป็นแง่ง
เขือก = เห่อ, แห่ทำตามกัน
แข่ = แต่เดิมใช้เรียก ชนเผ่าที่มีเชื้อสายจีนจากยูนนาน เช่น แข่แม้ว แข่เย้า แข่ลีซอ
แขบ = ขลิบ(เหนือ = อีสาน) แขบฅำ = ขลิบทอง (เป็นคำด่าคล้าย ดอกทอง)
แข็บ = รองเท้าแตะ , กับดัก เช่น แข็บหนู
โข่ = พงรก ป่ารกชัฎ ป่าโข่ป่าเหล่า = ป่าพงรกเรื้อ


ค
ค้น, โค้น (ก๊น, โก๊น) = ซ้น ,แพลง เช่น ตีนค้น = เท้าซ้น,เท้าแพลง แขนค้น = แขนซ้น
ครัวทาน (คัวตาน) = เครื่องไทยทาน
คราบ (คาบ) = มื้ออาหาร ร่องรอยในไทกลาง 'กินให้อิ่มเต็มคราบ' คราบเช้า, คราบงาย = มื้อเช้า คราบทอน (คาบตอน) = มื้อกลางวัน คราบแลง = มื้อเย็น
คลั่ง (กั้ง) = ละเมอ รูปคำนี้น่าจะเป็นคำควบกล้ำ อาศัยการออกเสียง คลอง => กอง คลาน => กาน คลี่ => กี้ ? ร่องรอยในไทกลาง คือ คลุ้มคลั่ง, คลั่งไคล้ คืออาการที่มีลักษณะขาดสติ ไม่รู้สึกตัว
ควี่ (กวี้) = คลี่ บาน (เหนือ = อีสาน)
ค้อ ๑ (ก๊อ) = ทับทิม (ถ้าเป็นผลไม้เรียก หมากค้อ ถ้าเป็นหินรัตนชาติเรียก แก้วค้อ )
ค้อ ๒ (ก๊อ) = ต้นไม้จำพวกปาล์ม บางพื้นที่ใช้ใบสานมุงหลังคา ชื่อ เขาค้อ มาจากต้นไม้ชนิดนี้
คอง ๑ (กอง) = ถนนในหมู่บ้าน, ซอย,ทางเดิน โดยรูปคำน่าจะเป็น คลอง คือแนวหรือร่องรอยที่มีการเคลื่อนที่ผ่านประจำ (อีสาน = รอย รอยมือ เรียก คลองมือ , รอยตีน เรียก คลองตีน , ทางน้ำไหลเรียก คลองน้ำ สอ.๒๕๓๒) แผลงเป็น ครรลอง = แนวทางปฏิบัติ
คอง ๒ (กอง) = รอ คอยท่า (อย่างร้อนใจ) (เหนือ = อีสาน) คองหา = เฝ้ารอหา
ค้อน (ก๊อน)= เกี่ยวช้อนด้วยปลายวัสดุยาว ๆ
ค็อบแค็บ (ก๊อบแก๊บ) = เกี๊ยะ, รองเท้าไม้
คัด (กั๊ด) = คัด, จุก, แน่น เช่น คัดดัง = คัดจมูก คัดท้อง = อิ่มจนแน่น โดนเตะจนคัด = โดนเตะจนจุก
คา (กา) = ลงท้ายคำถามมีความหมายเท่ากับ หรือ จำกันบ่ได้คา? = จำกันไม่ได้หรือ? จะไว้ใจได้คา? = จะไว้ใจได้หรือ?
ค้าน (ก๊าน) = แพ้
ค่าย (ก้าย) = เบื่อหน่าย เช่น ถ้าเมินพอค่ายพอแคน = รอนานจนน่าเบื่อ
คำ ๑ (อ่าน กำ) = ความ เช่น คำคึด คำฝัน คำสีเนห์ = ความคิด ความฝัน ความเสน่หา, รู้คำ = รู้ความ,เชื่อฟัง,แสนรู้ ฟังคำ = ฟังความ, เชื่อฟัง
คำ ๒ (อ่าน กำ) = คำ เช่น คำอู้, คำปาก, คำฟู่ คำจา = คำพูด,คำเจรจา คำเข้า = คำข้าว
คำเดียว (กำเดียว) = ครู่เดียว, ประเดี๋ยว ถ้าคำเดียวเน่อ = รอประเดี๋ยวนะ
คึด (กึ๊ด) = คิด คึดบ่ลุก = คิดการไม่สำเร็จ, คึดยาก = ลำบากใจ หนักใจ (ที่จะ..) , คึดฮอด, คึดเทิงหา = คิดถึง
คืน (กืน) = (ติดลูก) ดก
คุ้น (กุ๊น) = เชื่อง, คุ้นเคย ตรงข้ามกับ แห (เหนือ = ใต้)
เค้า (อ่าน เก๊า) = ต้น แรก เค้า เช่น เค้าไม้ (อีสาน = กกไม ้) (กลาง = โคนไม ้) ลูกเค้า (เหนือ.) ลูกกก (อีสาน) ลูกคนแรก (กลาง)
เค้าแร้ (เก๊าแฮ้) = รักแร้
เคียด (เกี๊ยด) = ขึ้ง, เคียด (อีสาน = โกรธ)
แค้น (แก๊น) = สำลัก เช่น แค้นเข้า = สำลักข้าว สำนวนไทกลางว่า จะสับไม่ให้แค้นคอกา
แคน (แกน) = เสียด เช่น แคนป้าง = เสียดตรงลิ้นปี่ แคนตับ = หมั่นไส้,ไม่ถูกโรค
แคร่ (แค่) = ไต้จุดไฟ , แคร่นั่ง
ใคร่หัว = หัวเราะ (เหนือ อีสานใช้ หัว ) ใคร่หัวใส่ = หัวเราะเยาะ ใคร่หัวเหลิ๋ด ๆ ใคร่หัวแหล็ด ๆ = หัวเราะลั่น, หัวเราะร่วน
ไค่ (ไก้) = อืด,ขึ้นอืด,พอง หน้าไค่ (หน้าไก้) = หน้าบาน รากไค่ (ฮากไก้) = สำนวนประชดคล้าย"แดกให้อิ่มจนขึ้นอืด" บางทีใช้ รากเลือด คือ"แดกจนอาเจียนออกมาเป็นเลือด" ใต้ใช้ แตกเลือด




ฅ
ฅนเดียว = เอง, ลำพัง เช่น ไผบ่ได้บอก มันเยียะฅนเดียว = ใครไม่ได้บอก มันทำเอง
ฅ่วน = ตะแกรงสานด้วยไม้ไผ่แขวนเหนือเตาไฟให้ควันรม ใช้เก็บข้าวของ ป้องกันมอด
ฅวัก = กระทงใส่อาหารเย็บด้วยใบตอง
ฅวัด = ควัก
ฅวี = รังควาญ เบียดเบียน
ฅอก = คุก, เรือนจำ
ฅ้อนหน้าแหว้น = ค้อนตะลุมพุก
ฅ่อม = สึกหรอ , กร่อน
ฅอเอิม = คอพอก
ฅาย = (อาหาร)เซ็ง อาหารสดประเภทยำหรือตำที่ี่ปรุงทิ้งไว้นานจนหมดรสชาติ
ฅิง = ตัว ร่างกาย ขนฅิง = ขนบนร่างกาย ฟื้นฅิง = คืนสติ รู้สึกตัว รู้ฅิง = สำนึกตัว (เหนือ = อีสาน)
ฅ่ำ = เคี่ยวเข็ญ ข่มเหง เบียดเบียน มักใช้คู่ ฅ่ำเข
ฅำ = ทองคำ ฅำผาย = ทองคำที่ถลุงแล้ว ฅำผง , ฅำผุย = ทองคำที่ยังไม่ได้ถลุ (เหนือ = อีสาน)
เฅิ้น = ตกค้าง เหลือ บ่าวเฅิ้น, สาวเฅิ้น = คนที่หาคู่ไม่ได้
เฅิบ = เก๊ ปลอม กำมะลอ ทางค์เฅิบ (ตางเคิบ)= เหรียญปลอม เพี้ยนเสียงมาจาก เคลือบ
แฅ่งโฅะ, แฅ่งโด้ (หรือขาโฅะ, ขาโด้) = ขาเสีย, ขากระเผลก, ขาเป๋ (ใต้ = แฅ่งโด๊ะ (สงขลา) ขาเฉ (นครศรีฯ)
แฅว่น = กำนัน มักเรียก พ่อแฅว่น (ป้อแคว่น) ประมาณ ๑๐๐ ปีที่แล้วเรียกตำแน่งกำนันว่า พญา ก็มี


ง
งอง = ขอสับขนาดเล็ก, จอบเล็ก ๆ มีรูปเป็นวงเดือนใช้งานขุดตื้น ๆ เช่นขุดเห็ดถอบ งองเขาะหมากพ้าว = ส่วนใบมีดที่มีฟันเหมือนใบเลื่อยของ แมวขูดมะพร้าว (กระต่ายขูดมะพร้าว) (อีสาน = ง่อง )
ง่อน = ท้ายทอย (เหนือ = อีสาน) ง่อนง็อก,ง่อนงก = หัวทุย " ว่าหื้อเพิ่นบ่ซวามง่อนตัว " = ว่าแต่คนอื่นไม่ดูตัวเอง
งืด = พิศวง งงงวย งง มึนงง สงสัย แปลก ประหลาด อัศจรรย์ (อีสาน = งึด )
เงื่อนสะทก (สะต๊ก) = เงื่อนกระตุก
เงื่อนสับเบ็ด = เงื่อนตะกรุดเบ็ด
แง็บ, แหง็บ = งับ เช่น มีดแง็บ คือ กรรไกร มักออกเสียงเพี้ยนเป็น มีดยับ ตัวอย่างอื่น หมาแหง็บน่อง, แหง็บประตู, แหง็บขี้ข้าง


จ
จก = ล้วง จกกระเป๋า = ล้วงกระเป๋า
จ่ม = บ่น (เหนือ = อีสาน)
จ้วย, ส้วย = เฉียง เฉ
จ่อง = ดึง รั้ง (เหนือ = อีสาน)
จ้อง = ร่ม (เหนือ = อีสาน)
จอด ๑ = จรด เช่น หัวจอดตีน วอก ๓๒ ตัวจอดแอว = มีลิง ๓๒ ตัวอยู่รอบเอว หมายถึงเป็นคนมีเล่ห์กลมากไม่ควรคบหา
จอด ๒ = บัดกรี
จ่อน = พังพอน (อีสาน = จอนฟอน )
จ่อม = หย่อนลงจำเพาะที่ จ่อมเบ็ด = ตกเบ็ด
จะค้วย (จะก๊วย) = ปาท่องโก๋ คำนี้มาจากภาษาจีน แต่เดิมทางเหนือใช้คำว่า จะก๊วย มาก่อนที่จะเรียก ปาท่องโก๋ ตามไทยกลาง ซึ่งตรงกับทางภาคใต้ที่ยังเรียกว่า อิ่วจาก้วย อยู่จนทุกวันนี้
จะได = อย่างไร, ยังไง เป็นจะได = เป็นยังไง เยียจะได? = ทำอย่างไร น่าจะมาจากคำว่า ฉันใด
จะล่าน = พล่าน, ทะยาน น้ำเดือดจะล่าน ๆ = น้ำเดือดพล่าน พุ่งจะล่าน = พุ่งพล่าน แล่นทะยาน
จะอั้น = อย่างนั้น บ่ดีเยียะจะอั้น = ไม่ควรทำอย่างนั้น
จะอี้ = อย่างนี้ จะอี้ก่ะ = อย่างนี้สิ อู้จะอี้หมายฅวามว่าจะได? = พูดอย่างนี้หมายความว่ายังไง?
จั้ง = ที่พึ่ง ที่อาศัย (เหนือ = อีสาน)
จาง (จ๋าง) = จืด ไม่มีรสชาติ จางเจิ๋ดเผิ๋ด, จางแจ็ดแผ็ด = จืดไม่ได้เรื่อง จางปากจางฅอ = อาการเบื่ออาหาร
จ่าง = กระชาก ยื้อยุด จ่างฅอ = กระชากคอ
จ่าน = ริเริ่ม , ทำท่าจะ
จ่าว = ผัดทอดด้วยน้ำมันเล็กน้อยเพื่อให้เครื่องปรุงหรือแกงที่สุกแล้วหอมขึ้น เช่น จ่าวน้ำพริกแกง จ่าวหอมเทียม ถ้าใช้น้ำมันมากทอดเรียก จืน (จื๋น)
จาว่า (จ๋าว่า) = สมมุติว่า, ติ๊ต่างว่า
จำ ๑ (จ๋ำ) = ใช้ บังคับ ฝืนใจให้ทำ เช่น จำหื้อไปเยียะการ ร่องรอยในภาษาไทยกลาง = จำใจ
จำ ๒ (จ๋ำ) = ยอตกปลา ตกจำ = ยกยอจับปลา
จิ ๑ = แตะต้อง,ถูก, สัมผัส, บ่จิบ่จี้ = ไม่แตะไม่ต้อง, ไม่ยอมเกี่ยวข้อง จิใส่กัน = ล้อให้เป็นแฟนกัน, จิโทษใส่ = ป้ายความผิดให้
จิ ๒ = จุด จิบอกถบ (บอกถ๋บ)= จุดประทัด
จิ่ม = กับ ด้วย ใกล้ ช่างซอมักจะลงท้ายบทขับของตนด้วย " จิ่มแลนอ "
จี้ = (ผึ้ง)ต่อย (อีสาน = เผิ้งตอด )
จีม (จี๋ม) = ลิ่ม
จืน (จื๋น) = ทอดด้วยน้ำมันมาก เช่นการจืนแฅบหมู
จุก (จ๋ก)= หยุด
จุนปาก (จุ๋นปาก) = ทำปากจู๋
เจ็บหัว = ปวดหัว เจ็บท้อง = ปวดหัว
เจี้ย = เรื่องเล่า นิทาน เรื่องขำขัน
เจ้า = คำลงท้ายประโยค เหมือน ค่ะ ขา
ใจฅิ่นใจฅ้อ = จิตใจคับแคบ ตระหนี่ถี่เหนียว

แวะมาอ่านคำไท

D ตอนเช้า

แวะมารายงาน

ตัวนะ

ปรายริ้ว