Bloggang.com : Pang-Pouille : นิทานธรรมะจาก "ชวนม่วนชื่น"

นิทานธรรมะจาก "ชวนม่วนชื่น"

คำถามสามข้อของจักรพรรดิ

อาตมาได้รับเชิญไปเป็นองค์ปาฐกในการสัมมนาด้านการศึกษาที่เมืองเพิร์ธ อาตมาสงสัยว่าทำไม เมื่ออาตมาไปถึงสถานที่สัมมนา หญิงคนหนึ่งที่มีป้ายชื่อแสดงว่าเธอเป็นผู้จัดการสัมมนานี้เข้ามาต้อนรับอาตมา เธอถามว่า "ท่านจำดิฉันได้ไหมคะ?"

นั่นเป็นคำถามที่อันตรายที่สุดที่จะตอบ อาตมาเลือกตอบซื่อๆว่า "จำไม่ได้"

เธอยิ้มและเล่าให้อาตมาฟังว่า เมื่อเจ็ดปีที่แล้ว อาตมาไปพูดที่โรงเรียนที่เธอเป็นครูใหญ่ เรื่องที่อาตมาเล่าในวันนั้นได้หันเหทิศทางอาชีพการงานของเธอ เธอลาออกจากตำแหน่งครูใหญ่ แล้วทุ่มเททำงานอย่างไม่เหน็ดเหนื่อย เพื่อจัดตั้งโครงการสำหรับเด็กที่อยู่นอกระบบ -- เด็กข้างถนน โสเภณีที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ เด็กติดยา เพื่อให้โอกาสพวกเขาอีกครั้งให้เหมาะกับสถานการณ์ของแต่ละคน เธอบอกว่าเรื่องที่อาตมาเล่านั้นเป็นหลักพื้นฐานในโปรแกรมของเธอ เรื่องนี้ดัดแปลงมาจากหนังสือรวมเรื่องสั้นที่เขียนโดย ลีโอ ตอลสตอย ซึ่งอาตมาอ่านเมื่อครั้งเป็นนักเรียน

นานมาแล้ว จักรพรรดิองค์หนึ่งทรงแสวงหาปรัชญาในการดำเนินชีวิต ท่านต้องการปัญญาเพื่อใช้ในการปกครองและควบคุมดูแลตัวท่านเอง ศาสนาและหลักปรัชญาในสมัยนั้นยังไม่เป็นที่พอใจของท่าน ท่านจึงแสวงหาปรัชญาจากประสบการณ์ชีวิต

ในที่สุดท่านก็ตระหนักว่า ท่านต้องการคำตอบสำหรับปัญหาพื้นฐานเพียงสามข้อเท่านั้น ท่านจะได้การนำทางที่ชาญฉลาดทั้งหมดที่ท่านต้องการจากคำตอบเหล่านั้น คำถามเหล่านั้นคือ

๑. เวลาสำคัญที่สุดคือเวลาใด?

๒. บุคคลสำคัญที่สุดคือใคร?

๓. สิ่งสำคัญที่สุดที่ต้องทำคืออะไร?

หลังจากการค้นหายาวนาน ซึ่งถ้าจะให้เล่าต้องใช้เวลานานมาก ท่านได้คำตอบทั้งสามเมื่อท่านไปเยี่ยมฤาษีท่านหนึ่ง โยมคิดว่าคำตอบเหล่านั้นคืออะไร? โปรดอ่านทวนปัญหาอีกครั้ง หยุดคิดก่อนที่โยมจะอ่านต่อไป

เราทุกคนรู้คำตอบของปัญหาแรก แต่เรามักจะลืมเสมอ แน่นอนว่าเวลาสำคัญที่สุดก็คือ "ปัจจุบัน" มันเป็นเวลาเดียวจริงๆที่เรามีอยู่ ดังนั้นถ้าเราอยากจะบอกพ่อแม่ว่าเรารักท่านเพียงใด เราซึ้งใจเพียงใดที่ได้เป็นลูกของท่าน ก็จงทำเสียบัดนี้ ไม่ใช่พรุ่งนี้ ไม่ใช่อีกห้านาทีข้างหน้า แต่เดี๋ยวนี้ มันอาจจะสายเกินไปก็ได้ในอีกห้านาทีข้างหน้า ถ้าโยมอยากจะขอโทษคู่ชีวิตของโยม ก็ไม่ต้องเริ่มคิดหาเหตุผลร้อยแปด ไม่น่าจะต้องทำหรอกนะ จงทำเสียเดี๋ยวนี้เลย โอกาสมันอาจจะไม่หวนกลับมาอีกแล้วก็ได้ จงคว้ามันไว้เสียเดี๋ยวนี้

คำตอบสำหรับคำถามที่สองนี้ลึกซึ้งยิ่ง น้อยคนนักที่จะเดาคำตอบถูก อาตมาได้อ่านคำตอบนี้เมื่อยังเป็นนักเรียน มันทำเอาอาตมามึนไปหลายวัน เพราะมันลึกซึ้งเกินกว่าที่อาตมาจะคาดคิด คำตอบเป็นดังนี้ บุคคลสำคัญที่สุด คือ บุคคลที่เรากำลังอยู่ด้วย

อาตมาหวนคิดถึงครั้งที่เคยถามคำถามโปรเฟสเซอร์ที่มหาวิทยาลัย แต่ท่านไม่ตั้งใจฟังเต็มที่ ดูจากภายนอกก็เหมือนท่านฟังเราอยู่ แต่ภายในใจท่านกลับอยากให้เราไปๆซะที ท่านมี่อะไรที่สำคัญกว่าจะต้องทำ นั่นเป็นสิ่งที่อาตมารู้สึก มันเป็นความรู้สึกที่ไม่ดีเลย และอาตมาก็ยังจำได้ถึงครั้งที่ได้รวบรวมความกล้าเข้าไปหาองค์ปาฐกผู้มีชื่อเสียงมาก เพื่อจะถามคำถามเป็นการส่วนตัว แล้วอาตมารู้สึกแปลกใจและปลื้มมากที่ท่านตั้งใจฟังอาตมาอย่างเต็มที่ มีโปรเฟสเซอร์คนอื่นๆที่รอจะพูดกับท่านอยู่ อาตมาเป็นเพียงนักศึกษาผมยาวคนหนึ่งเท่านั้น แต่ท่านทำให้อาตมารู้สึกว่าอาตมามีความสำคัญ มันแตกต่างกันอย่างมหาศาลทีเดียว

การสื่อสารและความรักจะสามารถแบ่งปันกันได้ เมื่อคนที่เราอยู่ด้วยไม่ว่าจะเป็นใครก็ตาม เป็นบุคคลที่สำคัญที่สุดในโลกสำหรับเรา ณ เวลานั้น เขาจะรู้สึกได้ เขาจะเข้าใจได้ และเขาจะตอบสนองเรา

สามีภรรยามักบ่นว่าคู่ครองของเขาไม่ค่อยฟังเขาเลย เขาตั้งใจจะบอกว่าคู่ครองของเขาไม่ได้ทำให้เขารู้สึกว่าเขายังมีความหมายใดๆเหลืออยู่ ทนายจัดการเรื่องหย่าร้างคงจะต้องหางานใหม่แน่ ถ้าทุกๆคนที่มีความสัมพันธ์ต่างระลึกได้ถึงคำตอบของคำถามข้อที่สองของจักรพรรดิและนำมาปฏิบัติ เพื่อที่ว่าแม้เราจะเหนื่อยและยุ่งเพียงใดก็ตาม เมื่อเราอยู่กับคู่ครอง เราจะทำให้เขารู้สึกราวกับว่า เขาเป็นบุคคลที่สำคัญที่สุดในโลก

ในทางธุรกิจ เมื่อบุคคลที่เราอยู่ด้วยในขณะนั้นเป็นผู้ที่มีโอกาสจะเป็นลูกค้าของเรา ถ้าเราปฏิบัติต่อเขาราวกับว่าเขาเป็นบุคคลที่สำคัญที่สุดสำหรับเราในขณะนั้น ยอดขายของเราจะพุ่งขึ้นเช่นเดียวกับเงินเดือนของเรา

จักรพรรดิในเรื่องเล่าดั้งเดิมรอดพ้นจากการถูกลอบสังหาร เพราะพระองค์ทรงตั้งใจฟังคำแนะนำของเด็กผู้ชายเล็กๆระหว่างทางที่พระองค์เสด็จไปเยี่ยมฤาษี เมื่อจักรพรรดิผู้ทรงอำนาจอยู่กับเด็กเล็กๆคนนั้น เด็กชายคนนั้นเป็นบุคคลสำคัญที่สุดในโลกสำหรับพระองค์ และเขาได้ช่วยชีวิตพระองค์ไว้... เมื่อญาติโยมมาหาอาตมาหลังจากที่อาตมาเหนื่อยมาทั้งวันแล้วเพื่อจะเล่าปัญหาต่างๆของเขาให้อาตมาฟัง อาตมาก็ระลึกถึงคำตอบของคำถามข้อที่สองของจักรพรรดิ แล้วให้ความสำคัญกับเขาอย่างเต็มที่ มันเป็นความไม่เห็นแก่ตัว ความเมตตาเสริมสร้างพลังงาน และมันก็ได้ผลดีเสียด้วย

หญิงผู้จัดสัมมนาทางการศึกษาได้ใช้หลัก 'บุคคลสำคัญที่สุดคือผู้ที่เราอยู่ด้วย' ปฏิบัติกับเด็กๆกลุ่มแรกที่เธอไปสัมภาษณ์เพื่อจะหาทางช่วยเหลือ สำหรับเด็กหลายๆคนในกลุ่มนั้น มันเป็นครั้งแรกที่เขารู้สึกว่าเขามีความสำคัญ โดยเฉพาะกับผู้ใหญ่ผู้มีอิทธิพลต่อเขา ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อให้ความสำคัญกับพวกเด็กๆ เธอจึงตั้งใจฟังพวกเขาอย่างเต็มที่ ไม่ใช่ตัดสินตามอำเภอใจ เมื่อมีการรับฟังความคิดเห็นของเด็กๆ จึงมีการจัดโปรแกรมการช่วยเหลืออย่างสอดคล้องเหมาะสม เด็กๆรู้สึกว่าได้รับความเอาใจใส่ และมันก็ได้ผล การเทศน์ของอาตมาในวันนั้นไม่น่าจะถือว่าเป็นเรื่องเอก เด็กคนหนึ่งได้ขึ้นพูดต่อจากอาตมา เขาเล่าถึงปัญหาครอบครัว ยาเสพติด และอาชญากรรม เล่าว่าโปรแกรมการช่วยเหลือนี้ได้คืนความหวังในชีวิตให้แก่เขาอย่างไร และเขาจะได้เข้ามหาวิทยาลัยในไม่ช้านี้ได้อย่างไร ในตอนท้ายนั้นอาตมาถึงกับน้ำตาไหลเลยทีเดียว นั่นแหละคือการบรรยายสำคัญของงานนี้

เรามักจะใช้เวลาส่วนใหญ่ในชีวิตอยู่กับตัวเอง ดังนั้นบุคคลที่สำคัญมากที่สุด บุคคลที่เราอยู่ด้วย ก็คือตัวเรานั่นเอง มีเวลามากมายล้นเหลือที่จะให้ความสำคัญแก่ตัวเราเอง ใครเป็นคนแรกที่เรารู้สึกถึงเมื่อเราตื่นนอนในตอนเช้า เรานั่นเอง โยมเคยพูดมั๊ยว่า "อรุณสวัสดิ์ตัวฉันเอง ขอให้มีความสุขในวันนี้นะ" อาตมาทำเช่นนั้น... ใครเป็นคนสุดท้ายที่เรารู้สึกถึงก่อนเข้านอน ก็ตัวเราเองอีกนั่นแหละ อาตมาบอกราตรีสวัสดิ์กับตัวเอง อาตมาให้ความสำคัญกับตัวเองในช่วงเวลาส่วนตัวในแต่ละวัน และมันก็ได้ผลดี

คำตอบของคำถามข้อที่สามของจักรพรรดิ ที่ว่า "สิ่งสำคัญที่สุดที่จะต้องทำคืออะไร?" คือการปฏิบัติต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยความเมตตากรุณา (to care) ในภาษาอังกฤษคำว่า 'to care' เป็นที่รวมของคำอีกสองคำคือ 'careful' ซึ่งมีความหมายทางด้านสติและการระมัดระวัง กับ 'caring' ซึ่งมีความหมายทางด้านความเมตตากรุณาเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ คำตอบนี้แสดงว่าสิ่งที่สำคัญที่สุด คือ สิ่งที่อยู่ภายในจิตใจของเรา ก่อนที่จะขยายความด้วยการเล่านิทานอีกหลายเรื่อง อาตมาขอสรุปคำถามสามข้อของจักรพรรดิพร้อมคำตอบอีกครั้ง

๑. เวลาสำคัญที่สุดคือเวลาใด? : ปัจจุบัน

๒. บุคคลสำคัญที่สุดคือใคร? : ผู้ที่เราอยู่ด้วย

๓. สิ่งสำคัญที่สุดที่ต้องทำคืออะไร? : to care

*****

จาก หนังสือ “ชวนม่วนชื่น” ธรรมะบันเทิงหลายเรื่องเล่า

ผู้นิพนธ์: พระอาจารย์พรหม หรือท่านอาจารย์พรหมวงฺโส

ต้นฉบับหนังสือ: Opening The Door of Your Heart

ผู้แปล: ศรีวรา อิสสระ

ผู้ตรวจสอบการแปล: ท่านอาจารย์ชยสาโร ภิกขุ