เมื่อก่อนนี้ชีวิตก่อนที่จะมาเป็นข้าราชการได้อย่างทุกวันนี้ พ่อกับแม่ของผมเป็นพ่อค้ากาแฟ แม่ค้าขายก๋วยเตี๋ยว ชิวิตตอนที่พ่อกับแม่ผมออกมาตั้งครอบครัว ตอนนั้นเงินไม่ค่อยมีค้าขายก็ค้าขอกับจับกังที่รับจ้างแบกหามรายวัน ดังนั้นจะขายของแพงก็ไม่ได้ แล้วก็ต้องขายเงินเชื่อ แบบวันต่อวันซะด้วย

จะซื้อเหล้ามาขายสัก 1 ลังก็ล้วงกระปุกออมสินลูก ๆ เพื่อซื้อมาขายให้ได้สัก 1 ลังแต่ก็เจอพ่อค้าที่นิสัยไม่ดีกวาดเอาเหรียญคืน รับไว้แต่แบงค์ซึ่งก็ได้เหล้าแค่ครึ่งลังเท่านั้น

บางครั้งฝนตกหนัก เนื่องจากว่าที่บ้านเป็นลักษณะคล้าย ๆ เป็นแอ่งลึกลงไปนิดหน่อย น้ำก็จะไหลเข้าบ้านทำให้ในบ้านถูกน้ำท่วม พ่อกับแม่ก็จะให้ลูก ๆ ขึ้นไปนอนบนเตียงส่วนตัวเอง ก็นั่งเก้าอี้หลับเอา

ผมมีพี่น้อง 4 คน ผมจำได้ว่าพี่สาว พี่ชายคนโตจะต้องตื่นขึ้นมาด้วยแม่กับพ่อเตรียมขายของทุกเช้า เสาร์อาทิตย์ก็จะต้องเลี้ยงน้อง อีก 2 คน บางครั้งก็ต้องพี่ชายก็ต้องออกไปขายเรียงเบอร์ตามสี่แยก ดีดลูกแก้วกับเด็กปั้ม พอเล่นได้ก็เอามาขายเพื่อหาเงิน ส่วนผม 2 คนกับพี่ชายคนที่ 3 น่ะเหรอชะตากรรมต้องถูกมัดขาอยู่ใต้ต้นหูกวางข้างบ้าน ปูเสื่อ เอาไว้มีของเล่นให้

ตกเย็นพี่สาวและพี่ชายก็มาเล่นกับน้อง ๆ คอยเป็นม้า เล่นบอลกันหน้าบ้าน

พอผมกับพี่ชายคนรองโตขึ้นมาผมก็มีภาระไม่ต่างจากพี่ชายและพี่สาว ต้องตื่นตั้งแต่ตี 5 ครึ่ง - 6 โมงเช้าช่วยแม่เตรียมของเอาไว้ขาย อาบน้ำแต่งตัวและต้องรีบวิ่งขึ้นรถเมย์ให้ทัน เพื่อที่จะให้ทันโรงเรียนเข้า ของทุกชิ้นทุกอย่างต้องซื้อหาเป็นเงินเป็นทอง เสื้อผ้า หนังสือ ค่าเทอม 

หนังสือเรียนของพี่ ๆ ก็ต้องซื้อและต้องตกทอดลงมาถึงน้อง ๆ และบางครั้งก็ต้องยืมหนังสือของโรงเรียนและต้องคืนตอนปลายปีหลังจากเรียนจบชั้นแล้ว

เวลาที่ต้องการจะเรียนพิเศษวิชาคอมพิวเตอร์ก็จะต้องจ่ายเงินเพื่อเรียนซึ่งตอนนั้นคอมพิวเตอร์เข้ามาใหม่ ๆ จำได้ว่าจะต้องจ่ายค่าเรียนเทอมละ 600 บาท 

พอตอนนี้ผมมาเป็นครูแล้ว สิ่งที่เห็นสภาพในปัจจุบันนี้คือ นักเรียนได้รับทุกอย่าง อย่างที่ผมไม่เคยได้ตอนที่เรียน ค่าเทอมไม่ต้องเสีย มีค่าเสื้อ รองเท้า มีหนังสือเรียน สมุด เครื่องเขียนให้ ได้ทัศนศึกษาทุกปี แม้ว่าอาจจะต้องจ่ายบางอย่างเพิ่มบางแต่ก็ไม่มากนัก แล้วเขาใช้คุ้มค่าสมกับที่เขาได้รับมาฟรี ๆ หรือไม่ นี่คือคำถามที่ผมถามมาโดยตลอดทุกครั้งที่เห็น รองเท้าวางกองเอาไว้ข้างสนามหลังโรงเรียนเลิก สมุดหนังสือใหม่เอี่ยม แทบไม่เคยเปิดทั้ง ๆ ที่เรียนมาจะครึ่งเทอมแล้วเพราะกองเอาไว้ที่บ้าน ใช้สมุดแบบทิ้งๆ ขว้าง ๆ สมุดยังไม่หมด แต่ไม่เอามาใช้ต่อในเทอมต่อมา

พอแค่นี้ดีกว่าไม่ไหวแล้วยิ่งพิมพ์ยิ่งเครียด ยอมรับว่าทำคนเดียวไม่ไหว

ได้แต่ทิ้งความสงสัยว่าเราจะทำยังไงให้เขาเห็นคุณค่าของ ของที่เขาได้รับมา