ชาว อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ ร่วมศึกษาเทคโนโลยีผลิตถ่านไร้ควันและถ่านชีวภาพ เพื่อลดปริมาณหมอกควันจากการเผาตอซังข้าวโพด

วานนี้ (24 เม.ย. 59) หลังจากการมีการเผาตอซังและเปลือกข้าวโพดหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยวของเกษตรกรทางภาคเหนือ ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสร้างมลพิษหมอกควัน ลุกลามเป็นปัญหาระดับชาติยังไม่สามารถแก้ไขได้ โดยพื้นที่อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์มากที่สุดแห่งหนึ่งจึงกลายเป็นพื้นที่ที่ถูกจับตาเป็นพิเศษ เนื่องจากเกษตรกรมักใช้วิธีการเผาเศษวัสดุทางการเกษตรหลังฤดูเก็บเกี่ยว ขณะเดียวกันยังมีปัญหาไฟป่า และการบุกรุกแผ้วถางเพื่อเพิ่มพื้นที่ทำการเกษตร ซึ่งส่งผลกระทบต่อพื้นที่ป่าไม้โดยตรง

ขณะเดียวกัน เครือเจริญโภคภัณฑ์  ไม่เพียงแต่ให้การสนับสนุนการจัดคอนเสิร์ต “คนไทยรักษ์ หวงแหนป่า” โดยวงดนตรี “คาราบาว” เพื่อรณรงค์และปลุกจิตสำนึกให้คนไทยหันมาสนใจอนุรักษ์และหวงแหนป่าไม้ต้นน้ำ  ใน 7 จังหวัด  ได้แก่ เชียงใหม่, เชียงราย, พะเยา, น่าน, ลำพูน, ลำปางและตาก แต่ยังร่วมกับภาครัฐและเครือข่ายภาคประชาสังคม เข้ามาร่วมแก้ไขปัญหาหมอกควันและไฟป่าอย่างเป็นรูปธรรม โดยล่าสุด บมจ.ทรู คอร์ปอเรชั่น ซึ่งเป็นบริษัทในเครือเจริญโภคภัณฑ์ได้ทำการศึกษาวิจัยร่วมกับสถาบันการศึกษาคือมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร นำความรู้ในการการกำจัดตอซังและเปลือกข้าวโพดโดยไม่ใช้วิธีการเผามาถ่ายทอดให้แก่เกษตรกรเพื่อลดปัญหาหมอกควัน ขณะเดียวกันก็ยังลดค่าใช้จ่ายด้านเชื้อเพลิงภายในครัวเรือนอีกด้วย

ที่บ้านแม่นาจร อ.แม่แจ่ม จ.เชียงใหม่ เกษตรกรผู้ทำไร่ข้าวโพด ให้ความสนใจกับการถ่ายทอดเทคโนโลยีผลิตถ่านไร้ควันและถ่านชีวภาพ เพื่อลดปริมาณหมอกควันจากการเผาตอซังข้าวโพด ที่อาจารย์นฤภัทร ตั้งมั่นคงวรกูล ผู้ช่วยผู้อำนวยการฝ่ายวิจัยและพัฒนานวัตกรรมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร ภายใต้การสนับสนุนด้านการวิจัยและพัฒนาจากสำนักนวัตกรรม บมจ.ทรูคอร์ปอเรชั่น ได้พัฒนาต่อยอด “เตาซุปเปอร์ชีวมวล” ของนายประสิทธิ์ ตระการฤทธิ์ อดีตผู้ใหญ่บ้านโนนแดง ต.บุ่งคล้า อ.หล่มศักดิ์ จ.เพชรบูรณ์ ซึ่งพัฒนาเตาชีวมวลใช้แกลบเป็นเชื้อเพลิง ปรับเปลี่ยนมาเป็นซังข้าวโพดที่มีอยู่ทุกครัวเรือนหลังฤดูเก็บเกี่ยว

สำหรับการกำจัดซังข้าวโพดเปลี่ยนวัสดุเหลือทิ้ง เปลี่ยนมาเป็นประโยชน์ได้ 3 ประการ คือการนำมาเป็นเชื้อเพลิงไร้ควันใช้กับเตาชีวมวลโดยตรง หรือเผาให้เป็นถ่านแล้วนำมาอัดเป็นแท่งถ่านชีวภาพที่มีความหนาแน่นเพื่อให้สามารถใช้ได้นานขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถนำถ่านที่ได้จากการเผาตอซังข้าวโพดผสมกับปุ๋ยคอกไปผลิตเป็นปุ๋ยบำรุงต้นไม้เพื่อลดการใช้ปุ๋ยเคมีอีกด้วย

อาจารย์นฤภัทร ตั้งมั่นคงวรกูล กล่าวว่ารูปแบบของเตาไม่สลับซับซ้อนเกษตรกรสามารถรวมตัวกันทำเตาชีวมวลในรูปแบบวิสาหกิจชุมชนได้ เพื่อให้ต้นทุนการผลิตลดลง ขณะเดียวกันการนำตอซังข้าวโพดมาเป็นเชื้อเพลิงไม่เพียงแต่ลดปัญหาหมอกควัน แต่ยังใช้ประโยชน์นำไปเติมธาตุอาหารเป็นปุ๋ยอินทรีย์บำรุงดินช่วยเพิ่มผลผลิตและลดต้นทุนในการเพาะปลูกอีกด้วย

นายอนันต์ ติ๊บมูล เกษตรกรแม่นาจร ผู้ปลูกข้าวโพดมากว่า 30 ปี เปิดเผยว่าทำไร่ข้าวโพด 20 ไร่ วิธีที่จะกำจัดตอซังและเปลือกข้าวโพดที่ทำได้ง่ายที่สุดคือการเผา เพราะไม่รู้วิธีกำจัด ถ้าไม่เผาก็ไม่สามารถปลูกข้าวโพดในฤดูกาลต่อได้ เมื่อได้เห็นเตาชีวมวลต้นแบบแล้วมีความสนใจและมั่นใจว่าจะสามารถรวมกลุ่มกันผลิตเพื่อใช้ในครัวเรือนได้

“แถวนี้ก็ใช้วิธีเผามาตลอด เพราะไม่คิดว่าจะมีวิธีอื่นจะกำจัดได้ ถ้าไม่เผาเราก็จะปลูกไม่ได้ แต่ต่อไปพอรู้ว่าซังข้าวโพดที่มีอยู่ใช้ประโยชน์เป็นถ่านได้ก็คงจะไม่เผา เก็บเอามาทำถ่าน ทำเป็นปุ๋ยไว้ใช้กัน คิดว่าน่าจะช่วยลดรายจ่ายในบ้านได้” นายอนันต์ กล่าว

ขณะที่บ้านสบลอง ต.บ้านทับ อ.แม่แจ่ม ซึ่งปลูกข้าวโพดเช่นกัน แต่ที่นี่เป็นต้นแบบของหมู่บ้านปลอดการเผา ใช้วิธีไถกลบตอซังหลังการเก็บเกี่ยวและเติมสารให้ต้นข้าวโพดย่อยสลายกลายเป็นปุ๋ย ด้วยความร่วมมือของภาครัฐและเอกชน เช่น กรมส่งเสริมการเกษตร กรมพัฒนาที่ดิน  สวทช. และเครือเจริญโภคภัณฑ์ ซึ่งทำให้ค่าจุดความร้อน (Hotspots) ในพื้นที่อำเภอแม่แจ่ม ลดลงอย่างมาก เห็นได้จากช่วง 60 วัน ห้ามเผา (ระหว่าง 15 ก.พ.-15 เม.ย.) ค่าจุดความร้อนลดลงเหลือเพียง 9 จุด จากในช่วงเดียวกันเมื่อปีก่อนเกิดขึ้นถึง 239 จุด

นายสมพล อนุรักษ์วนภูมิ นายก อบต.บ้านทับ กล่าวว่านอกจากจะให้การสนับสนุนหมู่บ้านปลอดเผาแล้ว ในพื้นที่ยังร่วมกันจัดตั้งอาสาสมัครดูแลไม่ให้เกิดการเผาในจุดอื่นๆด้วย และช่วยกันเข้าไปดับไฟหากเกิดไฟป่าทันที

“ที่ผ่านมาเราถูกมองว่าเป็นผู้ทำลายป่า ผมอยู่ต้นน้ำผมคิดว่าการแก้ไขปัญหาอยู่ที่ความจริงใจ พูดแล้วต้องทำ ต้องช่วยกัน ทั้งชาวบ้าน และนักคิดทั้งหลาย” นายก อบต.บ้านทับ กล่าว

เครดิต    tnnthailand