การคิดวิเคราะห์ (Analytical Thinking)

ผู้เขียนได้มีโอกาสเข้ารับการอบรมเรื่องการคิดวิเคราะห์ ตลอดระยะเวลาเกือบสองวันที่เข้ารับการอบรมมีทั้งการฝึกคิดและฝึกปฏิบัติ รู้สึกเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง  จึงขอนำมาสรุปและนำมาขยายผลเผื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่าน ดังนี้

ความคิด เกี่ยวพัน กับอารมณ์ ความรู้และการตัดสินใจ นั้นคือ การตัดสินใจที่จะทำหรือไม่ทำจะตามหลังอารมณ์หรือความต้องการ เพราะฉะนั้นก่อนที่จะตัดสินใจไปตามอารมณ์ เราควรจะมีความรู้(ข้อมูล)ประกอบการตัดสินใจด้วย อย่าตัดสินใจด้วยพื้นฐานอารมณ์ของเราที่เป็นอยู่   อย่างไรก็ตามมีคำถามว่า คิดอย่างไรให้ครอบคลุมหรือ ที่ตอบว่าได้คิดดีแล้วนั้น ความเป็นจริงคือ คุณจะรู้ได้อย่างไรว่า  คุณคิดได้ครอบคลุมหรือได้คิดดีแล้ว จากการเข้ารับการอบรมฯ ได้เรียนรู้ 4 รูปแบบวิธีคิด คือ

1. คิดแบบมีวิจารณญาณ (criticalthinking)เป็นการคิดพิจารณาไตร่ตรองอย่างมีเหตุผลเพื่อการตัดสินใจว่าสิ่งใดควรเชื่อ หรือ สิ่งใดควรทำ อันจะช่วยการตัดสินใจในสถาณการณ์ต่างๆทักษะความสามารถสำหรับ critical thinking คือ สามารถกำหนด ระบุประเด็นปัญหา สามารถคิดวิเคราะห์ข้อโต้แย้ง จากระบุข้อมูลที่มี/ไม่มี เหตุผลได้  ระบุข้อมูลน่าเชื่อถือ/ไม่น่าเชื่อถือได้ระบุความเหมือน/ความต่างของข้อมูล หรือ ข้อคิดเห็นที่มีอยู่ได้  และสามารถสรุปได้

2. คิดให้ลึกเชิงวิเคราะห์ (Analytical thinking) คือ แยก

ปัญหาใหญ่ออกเป็นส่วนย่อยๆแล้ววิเคราะห์แต่ละส่วน

      เช่นมีใคร/หน่วยงานใดมีส่วนเกี่ยวข้องกับปัญหาบ้าง

        แล้ววิเคราะห์ทีละคน/ทีละหน่วยงาน

    ในกระบวนการทำงานมี function งานอะไรบ้าง

    แล้ววิเคราะห์ทีละ function งาน

  ในโครงการที่จะทำมีงานอะไรต้องทำ    มีความสัมพันธ์กับใครบ้าง

    แล้ววิเคราะห์ (วางแผน) ทีละงาน / ทีละคน

3. คิดให้กว้างอย่างสร้างสรรค์ ( Lateral thinking) วิธีคิดให้กว้างอย่างสร้างสรรค์

  - เตรียมคิดเตรียมใจให้พร้อมกับความคิด

   - เก็บรวบรวมข้อมูล

   - จัดหมวดหมู่ของความคิด

   - ผสมผสานความคิด เชื่อมต่อ เปรียบเทียบ

   - คิดทบทวน

   - มองมุมกว้าง

   - จดบันทึก - วาดรูป

4. คิดให้ครบจนจบเรื่อง (Intergrated thinking) ให้ถามตัวเองว่า ทีเรากำลังจะลงมือทำนี้.... ที่สุดแล้วมันจะเป็นอย่างไร   …แล้วมันจะมีอะไรตามมาอีก ... อะไรจะเกิดขึ้น ถ้า..............   ...หลายๆเรื่องที่กำลังคิดอยู่นี้ ... อะไรสำคัญกว่า ... จะมีเหตุการณ์พ้องกันเกิดขึ้นหรือไม่

       อย่างไรก็ตามมีเครื่องมือที่ช่วยคิดเชิงวิเคราะห์ อยู่ หลายเครื่องมือ เช่น

   W5H, Mind mapping, Fishbone Diagram,     TreeDiagram,Multi-criteria Decision Making, 

5  whys

              ผู้เขียนชอบเครื่องมือที่ช่วยในการคิดวิเคราะห์ ที่เรียกว่า 6 Thinking hats ของ Adward De Beno เนื่องจากเป็นหลักการคิดง่ายๆ แต่สามารถตอบคำถามว่า รู้ได้อย่างไรว่าคิดทุกด้านและครอบคลุมดีแล้ว         จึงขอขยายความในเรื่องนี้ ว่า

ทุกครั้งที่คุณมีเรื่องที่ต้องตัดสินใจให้คุณจินตนาการว่ า ณ   ขณะนี้กำลัง

1.ใส่หมวกสีขาว( ความบริสุทธิ์)ให้นึกเกี่ยวกับข้อมูล ความเป็นจริงของเรื่องนี้ ว่า คุณมีข้อมูลที่ถูกต้องครบถ้วนในเรื่องที่ต้องตัดสินใจหรือยัง ข้อมูลเป็นอย่างไร แล้ววางหมวกลง ใส่ใบใหม่ คือ

2. ใส่หมวกสีแดง (หัวใจ) เกี่ยวกับอารมณ์ ความรู้สึกของตัวเอง ว่ารู้สักอย่างไรในเรื่องนี้ ชอบหรือไม่ชอบอย่างไร แล้ววางหมวกลง ใส่ใบใหม่ คือ

3. หมวกสีเหลือง (รวงข้าว) ให้นึกถึงความเจริญงอกงามดั่งรวงข้าว หมายถึงหากเรื่องนี้สำเร็จเราจะได้รับประโยชน์อะไร แล้ววางหมวกลงใส่ใบใหม่ คือ

4. หมวกสีดำ (เมฆ ฝน) ความผิดพลาด เรื่องที่จะทำมีความเสี่ยงอะไรบ้างแล้วเราจะรับผลที่เกิดขึ้นหากมีความผิดพลาดได้หรือไม่ แล้ววางหมวกลง ใส่ใบใหม่ คือ

5. หมวกสีเขียว (ต้นหญ้าที่งอก)เปรียบได้กับความคิดใหม่ๆ ถ้าไม่ทำแบบเดิมๆ ในเรื่องนี้มีวิธีการใหม่ๆ ไหม แล้ววางหมวกลง ใส่ใบใหม่ คือ

6. หมวกสีน้ำเงิน (ท้องฟ้า) กฎระเบียบ ขนบธรรมเนียมประเพณี ทึ่ครอบคลุมเราอยู่เป็นอย่างไร ในเรื่องนี้มีผลกระทบถึงคนอื่นไหม

เมื่อได้คิดถึงผลต่างๆจากการใส่หมวกความคิดทั้ง 6 ใบแล้ว จะทำให้เราคิดได้ครอบคลุม รอบด้าน คิดทั้งผลดีผลเสีย วิธีการทำงานแบบใหม่ๆ ซึ่งจะส่งผลถึงการตัดสินใจและวิธีทำงานของเราต่อไปในอนาคต ผู้เขียนตั้งใจว่าหากเมื่อไรที่จะต้องมีการตัดสินใจคงจะใช้วิธีคิดแบบหมวก 6 ใบ นี้เนื่องจากเป็นหลักการง่าย ไม่ซับซ้อนอะไร และให้นึกถึงสัญลักษณ์ของหมวกแต่ละใบ ว่าแต่ว่าตอนนี้เที่ยงแล้ว ไหนลองใส่หมวก 6 ใบคิดว่า จะไปทานข้าวเที่ยงกับเพื่อนที่ไหนดี ลองทำดู นะค่ะ

ขอขอบคุณ  อาจารย์จักรพงษ์ วงศ์วัน   วิทยากรในการอบรมครั้งนี้ 

Create Date : 24 กรกฎาคม 2555
Last Update : 24 กรกฎาคม 2555 15:16:35 น.		0 comments
Counter : 3940 Pageviews.
Share Tweet