การฝึกสมาธิเจริญปัญญา




พระพุทธองค์ตรัสว่า เมื่อศีลมั่นคงดีแล้ว นักปฏิบัติไม่ควรประมาท จงน้อมจิตเพื่อการฝึกอบรมที่สูงขึ้นไป คือการภาวนานั่นเอง หลวงพ่อให้คำจำกัดความเกี่ยวกับการฝึกสมาธิภาวนาว่า

“เป็นการฝึกจิตของเราให้ตั้งมั่นและมีความสงบ เพราะตามปกติ จิตนี้เป็นธรรมชาติดิ้นรน กวัดแกว่ง ห้ามได้ยาก รักษาได้ยาก ชอบไหลไปตามอารมณ์ต่ำ ๆ เหมือนน้ำชอบไหลสู่ที่ลุ่มเสมอ พวกเกษตรกรเขารู้จักกั้นน้ำไว้ทำประโยชน์ในการเพาะปลูกต่าง ๆ มนุษย์เรามีความฉลาดรู้จักเก็บรักษาน้ำ เช่น กั้นฝาย ทำทำนบ ทำชลประทาน เหล่านี้ ก็ล้วนแต่กั้นน้ำไว้ทำประโยชน์ทั้งนั้น พลังงานไฟฟ้าที่ให้ความสว่างและใช้ทำประโยชน์อื่น ๆ ก็ยังอาศัยน้ำที่คนเรารู้จักกั้นไว้นี้เอง ไม่ปล่อยให้มันไหลลงสู่ที่ลุ่มเสียหมด จิตใจที่มีการกั้น การฝึกที่ดี ก็ให้ประโยชน์อย่างมหาศาลเช่นกัน ดังที่พระพุทธองค์ตรัสว่า จิตที่ฝึกดีแล้วนำความสุขมาให้ การฝึกจิตให้ดี ย่อมสำเร็จประโยชน์ดังนี้เป็นต้น”

การฝึกจิตเป็นหัวใจของชีวิตนักบวช หลวงพ่อให้ความสำคัญกับเรื่องนี้มากในฐานะเป็นงานหลักของชีวิตประจำวันทีเดียว ดังที่ท่านชี้แนะพระเณรที่วัดหนองป่าพงว่า

“คนที่จะมีกำลังนี่เดินจงกรมก็ไม่ได้ขาด นั่งสมาธินี่ไม่ได้ขาด สังวรสำรวมไม่ได้ขาด เราสังเกตพระเณรที่นี้ก็ได้ องค์ใดถ้าเห็นว่าฉันเสร็จแล้วหมดธุระแล้ว เข้าไปในกุฏิของท่าน ตากจีวรไว้ เดินจงกรม เดินไปตามกุฏิเท่านั้น เราจะเห็นทางเดินเป็นแถว เราเห็นบ่อยครั้ง การเดินจงกรม การนั่งสมาธิ ท่านองค์นี้ไม่เบื่อไม่หน่าย นี่ท่านมีกำลัง ท่านเป็นผู้มีกำลังมาก ทุก ๆ องค์ถ้าเราใจใส่ในการประพฤติปฏิบัติอย่างนี้แล้ว ผมว่ามันสบาย”

ปริยัติปฏิบัติ
อุปกรณ์ส่งเสริมสมาธิภาวนา
ภาวนาแบบไหนดี
นั่งสมาธิอย่างไร
ทำอย่างไรจึงแยบคาย
เดินจงกรมให้เกิดปัญญา
นิวรณ์
กามฉันทะ ความใคร่ในกาม
พยาบาท
ถีนมิทธะ ความหดหู่ง่วงเหงา
อุทธัจจกุกกุจจะ ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ
วิจิกิจฉา ความลังเลสงสัย
แก้ความคิดเห็น
บุญน้อยวาสนาน้อย
ใจร้อน
ตั้งใจมาก เป้าหมายสูง
อยากรู้อยากเห็น
เปลี่ยนอิริยาบถเท่านั้น
ดีกว่าหมานิดหน่อย
อิทธิฤทธิ์ ปาฏิหาริย์
นิมิต – สะเก็ดของความสงบ
สัมมาสมาธิในไตรสิกขา
สมาธิคืออะไร
สำคัญที่สติ
มิจฉาสมาธิ และสัมมาสมาธิ
ระดับของสมาธิ
สมถะและวิปัสสนา
สงบแล้วเพียรต่อ
คิดกับพิจารณา
รู้แจ้งเห็นจริง