โคลงสี่ลีลา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (๒)

โคลงชุดต่อไปของกรมพระนราธิปฯ ที่จอมยุทธฯ ขอคัดมาให้เพื่อนๆได้อ่านกัน จะยกมาจาก ลิลิตเรื่องตำนานพระแท่นมนังคศิลาบาต ที่ทรงพระนิพนธ์ในสมัยรัชกาลที่ ๖ เป็นระยะเวลาที่ทรงเสริมจังหวะบ้างแล้ว แต่ยังไม่มากถึงตอนหลัง

๏ ศรีอินทราทิตย์เจ้า..................สุโข ทัยเอย
เฉลิมฉัตรร่วมรัชราม.................ร่วงฟ้า
ศัตกะสิบเจ้ามโห.......................ฬารเลิศ ไทแฮ
หนอุดรแกล้วกล้า......................เกริ่นคุณ ๚

๏ กรูทหารปานผึ้งเริด...............โรมผจญ ไทยแฮ
ตรงคชาธารมหา......................ราชเร้า
ขุนอริรี่คชชน...........................คเชนทรราช รุมพ่อ
สยามกษัตริย์ปัดช้างเข้า.............ป่าผาย ๚

๏ เชษฐ์นิพุตราชอนุชขึ้น............ครองถวัลย์ สนองเอย
เนาสุโขทัยฉาน.........................ชาติเลี้ยง
ทำนุกยุติธรรม์บรร....................ลือเกียรติ ถเกิงแฮ
ที่พึ่งลูกฟ้าเพี้ยง.........................พ่อเมือง ๚

๏ พรรษสมัยไตรมาสเท้า............ทรงศีล
ตราบปวารณาบุญ.....................บวกเชื้อ
เทศกาลทอดทานกฐิน...............ถวายอัฐ ภัณฑ์พ่อ
แหนแห่เซ็งแซ่เมื้อ.....................หมู่จร ๚

๏ ฝั่งกลางนัคเรศเบื้อง..............โบราณ
ศรีสัชนาลัยขวัญ.......................โลกเลี้ยง
พระก่อพระสถูปสถาน.............สวมธาตุ พระนา
แลงเลิศเพริดแพร้วเพี้ยง............พิมาน ๚

โคลงสี่ลีลา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (๓)

ก่อนจะว่ากันต่อไปมาอธิบายเรื่องจังหวะเสริมกันสักนิดดีกว่า

อันว่าจังหวะเสริม คือการเพิ่มลหุเข้าไป ใน ๗ ครุ ของแต่ละบาทโคลงซึ่งมีอยู่แล้ว แต่ลีลายังอยู่ใน
กรอบเดิม ดังตัวอย่างตรงนี้ คือ

ประกายฟ้าสุริยาจันทร์..................แจร่มโลก ไฉนฤๅ
เมฆพยับอับแสงสะอึ้ง..................อร่ามแพ้ประพนธ์เฉลย ๚

เรื่องนี้ท่านจันทร์ ทรงให้ความเห็นไว้ว่า ผู้ที่อ่านจังหวะเสริมไม่เป็น (ตีระนาดมีลูกเก็บ) มักติพระนิพนธ์กวีพระองนี้ว่า " สบัดสบิ้ง " บ้าง ว่าไม่ใช่โคลงบ้าง เพราะนับแล้วเกิน ๓๐ คำตามตำรา เรื่องมันไม่มีกวีไหนเขานับนิ้วกัน เขาใช้หูเป็นเครื่องวัดทั้งนั้น แล้วของท่านก็ไม่เห็นมีครุเกินที่ไหนซักแห่งเดียว ท่านเสริมก็เสริมด้วยลหุ ไม่เปลี่ยนกรอบลีลาเดิมเลย

นอกจากนั้นเสด็จในกรมฯ กวีพระองค์นี้ ท่านยังประวิสรรชนีจนเปรอะ ที่ท่านจำเป็นต้องทำเช่นนั้นก็เพราะอ่านจังหวะเสริมของท่านผิด โคลงของท่านก็ไม่สบัดสบิ้งพริ้งเพราะเสนาะกรรณอย่างที่ท่านเจตนา เป็นต้นในตัวอย่างข้างล่างนี้ หากไม่อ่านออกเสียงรศะทั้งสองแห่ง รศโคลงของท่านก็กลายเป็น " รดแม่รดกาพย์ " ไปเท่านั้นเอง

เสวยขนมอมอร่อยแกล้ม...............กลืนหาย รศแม่
รศกาพย์ทราบมิคลาย...................ครุ่นเย้า

จังหวะเสริมใช้กันมาแต่โบราณ ยกมาเป็นตัวอย่างเพียงสองบท บทแรกพระราชนิพนธ์พระบรมโกษฐ์สมัยกรุงศรีอยุธยา บทที่สองพระนิพนธ์สมเด็จพระปรมาฯ ในเตลงพ่าย

๏ พระอนุชาข้าแกล้งกล่าว..................กลอนถวาย
พยัญชนะคลาดบาทกลายหลาย...........แห่งพลั้ง
ผิดอรรถะขจัดขจายปลาย.................สลายสล่ำ
แม้นพลาดประมาทประมาณยั้ง............โทษะร้ายขจายเสีย ๚

๏ บัดผายพจนพากยเบื้อง................บัณฑูร
เผยอยศพระยาไชยบูรณ..................แต่งตั้ง
นามเจ้าพระยาสูร.............................สีหนาท เสนอนา
เถลิงพระพิษณุโลกรั้ง......................ราษฎร์ร้อนผ่อนเสบย ๚

หากจะลองนับนิ้วกันสักหน่อย โดยนับสร้อยด้วย ในบทหลังบาทหนึ่งมี ๙ พยางค์แทน ๗, บาทสอง มี ๑๐ แทน ๗, บาทสาม ๑๑ แทน ๙, บาทสี่ ๑๓ แทน ๙, รวมเสริมถึง ๑๑ ลรุ ใน ๓๐ ครุ

ในที่นี้ควรอธิบายเสียหน่อยว่า ตามฉบับตำราเรียนของกระทรวงศึกษาได้การันต์คำไว้อีก ๓ คำ (พจน์ พากย์บูรณ์) เป็นการบังคับให้อ่านแบบเทิ่งๆ ทั้งๆเดิมทรงลูกเก็บไว้ครบ

เดี๋ยวมาอ่านโคลงของกรมพระนราธิปฯ กันต่อครับ

โคลงสี่ลีลา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (๔)

บทพระนิพนธ์ของกรมพระนราธิปฯ ชุดต่อไปที่จะยกมาให้อ่าน คือบทโคลงที่พระองค์ท่านทรงแปลมาจากกาพย์รุไบยาต ของ โอมาร์ คัยยาม ในปี พ.ศ. ๒๔๕๗ ซึ่งช่วงนี้ทรงโปรดจังหวะเสริมจนถือว่าสบัดสบิ้งอย่างเต็มที่แล้ว

๏ ตื่นเถิดอุทัยเจิดเล้า..................รัตยา ผยองเอย
ดาวเจิ่งเวิ้งสวรรค์ลา...................ลิบแล้ว
พรานบูรณ์ทอดบ่วงถา.................โถมคร่อม คล้องแฮ
ปราสาทซุ่ลต่านแพร้ว...................พรื่อสร้านฉานแสง ๚

๏ มาไปเสวยสุขแคว้น..................สวนขวัญ พี่เทอญ
หว่างป่าหว่างสุธาสวรรค์...............แหวกสร้าง
มไหยะราชกับทาสถวัลย..............ชาติแผก ไฉนเลย
เอกกว่าอ้าหล่าค้าง.......................แค่ฟ้าแฝงคน ๚

๏ ชมกุหลาบปลาบเสน่ห์แย้ม.........สรวลสวน สวรรค์เอย
หล่อนหยอกหล่อนยวนลวน...........โลกยิ้ม
"กลีบน้องฉ่องโฉมสงวน................สง่าเช่น วิเชียรพี่
เชิญปลิดปรายพรายพริ้ม.................เพริดแพร้วแนวสนาม" ๚

๏ นั่นกระยาน่าอร่อยล้ำ....................องุ่นหอม โน่นแม่
นี่สมุดกาพย์เพราะออม.....................อบหล้า
ยังสดับนุชะขับถนอม.......................เสน่ห์เสนาะ ทรวงพี่
สวรรค์มนุษย์สุดหล้าคว้า...................อื่นเอื้อมไกลไฉน ๚

๏ ชอบพนันขันต่อฉ้อ.....................ฉิบหาย
ชอบเชื่อหมอดูทาย.........................โชคหน้า
ชอบหลอกบอกสวรรค์ตะกาย..........สวรรค์เกย่ง สวรรค์แฮ
ชอบฤทธิ์ศักดิ์สิทธิ์บ้า.......................ระห่ำฉนี้ดีหรือ? ๚

โคลงสี่ลีลา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (๕)

บทพระนิพนธ์ที่มีชื่อเสียงอย่างยิ่งอีกชุดหนึ่ง ของกรมพระนราธิปฯ คือ โคลงลิลิต มหามกุฏราช-
คุณานุสรณ์ จอมยุทธฯ ไม่อยากจะโม้มาก ขอยกเป็นตัวอย่างมาให้อ่านกันซักสิบบทดีกว่าครับ

๏ ประเทศไทยธรรมะยุธแย้ง...............ยุโรเปียน เฉลียวรา
ชลอชาติเอกราชเสถียร......................เทอดเผ้า
โดยนิเทศกุศเลศเธียร........................มหาราช เฉลยเอย
สมเด็จพระจอมเกล้า..........................กล่อมเกล้าเกษมสยาม ๚

๏ เจ้าฟ้ามหามกุฎขึ้น.........................เถลิงรัชย์
เฉลิมเผ่าจอมเกล้ากษัตร์...................สืบเชื้อ
ผดุงเมืองรุ่งเรืองมหัศ.........................ะจรรย์เจิด เจริญเอย
พุทธศาสน์ราชกรัญเกื้อ.....................เกียรติ์ด้าวอุดมสยาม บารนี ๚

๏ อุทรใช้ฉินนะเบื้องแผ่น..................สุพรรณะเพ ฬุศัสตร์พ่อ
สุลหุทกซกสรงเท............................ถาดแพร้ว
วางยิภู่ทับด้งเสร..............................ร่อนรับ องค์รา
สถิตแท่นแว่นฟ้าแล้ว........................ปรกกั้นกระโจมขาว ๚

๏ ปางจอมเสน่ห์ออกท้อง..................โรงคัล
สถิตร่วมราชอาสน์สุวรรณ...................เวี่ยไท้
เศรณะมาตย์ราชตระกูลอนันต์.............นอบนับ ถือนา
เฉกศุกระดาเรศไว้............................สง่าเวิ้งวังถวัลย ๚

๏ ถวิลประกาศพุทธศาสน์สเทื้อน..........ธรรมแถลง โลกรา
ถวิลสนิธพิธะพรรคแสวง....................เกียรติ์กว้าง
ถวิลทนุกสุขศันติ์แสดง.......................ผะดาทเรศ ผะดุงเอย
ถวิลสพขนบเมืองมล้าง......................มืดรู้ฟูถวิล หวังเอย ๚

๏ ขัติยพันธุ์อนันตมาตย์พร้อม.............ประนอมเจตน์
เชิญอนุชพุทธดนัยเกศ.......................กษัตริย์ไท้
เถลิงสวรรค์สืบสวรรเยศ....................สยามมะภพ ผดุงเอย
แห่ประเวศมหานิเวสน์ไว้......................สง่าเมื้อเรือศรี ๚

๏ เฉลียวเชิงรัฏฐประศาสน์เกื้อ............การนคร
ยิ่งพะลุตม์ยุธะภัณฑ์รอญ...................ราบเสี้ยน
ธรรมะยุธศัสตระยุธศร......................สมองเยี่ยม ปืนแฮ
พะลังมากพะลังน้อยเพี้ยน..................ผิดน้อยหนอวิชา ๚


๏ ครั้นชลอรัฏฐประศาสน์คล้อย..........คลองเดิม
สยามะรัฐเกษมสวัสดิ์เริม...................ราบร้าว
ล้นกระหม่อมพระจอมเจิม.................จิโรวาท เสถียรแฮ
ไททุกหน้าน่าน้าว..............................มโนชโน้มนุสรณ์ถึง ๚

๏ พระมัทะวาสโยตน์น้อม..................ถนอมมนัส
ข้าบาทราชประยูรประหยัด................หยิ่งแย้ง
ธูรอทึกปฤกษารหัศ.........................ก่อนสั่ง เสมอแฮ
สมานสมัครพรักพร้อมแว้ง...............วุ่นน้อยไฉนมี ๚

๏ ไป่วาวิริเยศโอ้.............................อัศจรรย์ พระเอย
ยังทนุกสุขศันติ์อนันต์.....................น่าปลื้ม
เผินเผินรัฏฐ์เจริญทัน.....................ปฉิมะเทศ เจริญฤๅ
แปลกเปลี่ยนเที้ยรไทยื้ม..................มนุษย์ฟ้ามาถนอม ๚

มีแต่จังหวะเสริมจริงๆด้วยครับ...
ขอบคุณพี่จอมยุทธ์ฯ
ขอให้รวยๆ...

พี่ค่ะช่วยหนูหาที
-โคลงชะลอพระพุทธไสยาสน์
-โคลงนิราศเจ้าฟ้าอภัย
-กาพย์เห่เรือ
-กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
-กาพย์ห่อโคลงนิราศ
-เพลงยาวเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร
-บทละครเรื่องดาหลัง
-บทละครเรื่องหลัง
-บทละครเรื่องอิเหนา
-ปุณโณวาทคำฉันท
-โคลงนิราศพระบาท
-กลบทสิริวิบุลกิติ
-บทละครนอก
---- พี่คร่ะ ถ้าหาด้าย วนส่งมาหั้ยหนูทีน่ะ
---- nuu_jane@msn.com
---- ขอบพระคุนอย่างสูงคร่ะ

พี่ค่ะช่วยหนูหานิราศลอนดอนหน่อยดั้ยมั้ยค่ะ
หรือมั่ยก้อเรื่องนิราศไทรโยคนี้ก้อได้ ขอบคุณล่วงหน้าวั้ยก่อนเลย

พี่ข๋า...หนูหาม่าเจออ่ะทามงาย...D

ช่วยหาเรื่องกลบทสิริวิบุลกิติให้ลินได้มั้ยคะต้องการด่วนอยากได้เนื้อหาเรื่องนี้มากๆๆจาเอาไปทำรายงานอาค่ะ
ถ้าหาได้ช่วยส่ง mail: lin_linna@hotmail.com

พี่คะหนูอยากรูประวัติของเจาฟ้าอภัยคะ
-ผลงานของท่าน โคลงนิราศเจาฟ้าอภัย
ขอเนื้อหาเยอะๆนะคะ
ขอบพระคุณเปนอย่างสูงคะ
aenzung_77_22@hotmail

พี่ ๆ ช่วยหาประวัติของโคลงชะลอพระพุทธไสยาสน์ให้ที่นะค่ะ ขอบคุนค่ะ

อยากรู้เรื่องนิราศพระบาท ประวัติ เรื่องย่อ โคลง

ถอดความให้ฟังได้มั้ยค่ะ
บทฟ้าลั่นครั่นกระหึ่มก้อง........นั่นน่ะค่ะ

ขอด่วนนะคะ หนูมีความจำเป็นค่ะ

พี่ค่ะช่วยนำเรื่องนิราศไทรโยคมาลงอีกได้ไหมค่ะ

คืออาจารย์ให้ทำรายงานแล้วหาไม่มีเลยอ่ะค่ะ

ช่วยนำเนื้อเรื่องที่เกี่ยวข้องมาให้ด้วนนะค่ะ

ประวัติ โคลงนิราศ ต่างๆ ถ้าถอดความได้ช่วยหน่อยนะค่ะเอาเท่าที่หาได้ก็ได้ค่ะ ช่วยหาให้ด้วยนะค่ะ

ขอร้องนะค่าาา

//www.reurnthai.com/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%87%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%A0%E0%B8%B1%E0%B8%A2
เจ้าฟ้าอภัยหาเห็นแล้ว เราอยาหาแต่โคลงชะละพระพุทธไสยาสน์ อ่ะ

พีค่ะช่วยแปรโครงที่ขึ้นต้นด้วยการเวเก ให้หน่อยค่ะ ขอบคุณนะคะ เดี่ยวนี้เลยค่ะ