ในช่วงหยุดยาวๆ ที่ผ่านมาผมได้รับคำถามจากท่านผู้อ่านท่านหนึ่งซึ่งมีประเด็นที่น่าสนใจมาก คำถามมีอยู่ว่า “การเลื่อนตำแหน่งพนักงานนั้น ไม่ต้องปรับเงินเดือนได้หรือไม่” พูดอีกนัยหนึ่งก็คือ เลื่อนแต่ตำแหน่งให้สูงขึ้น โดยที่เงินเดือนยังคงได้เท่าเดิมที่ได้รับอยู่ ไม่ทราบว่าท่านผู้อ่านคิดอย่างไรครับ มีบริษัทใดบ้างที่เลื่อนตำแหน่งให้กับพนักงานแล้วไม่มีการปรับเงินเดือนให้บ้างครับ แล้วหลักการที่ควรจะเป็นนั้น น่าจะเป็นอย่างไร

ปกติแล้วการเลื่อนตำแหน่งก็คือ การที่พนักงานได้รับการปรับระดับงาน หรือระดับตำแหน่งงานใหม่ที่สูงขึ้น ซึ่งแปลว่าพนักงานจะต้องมีหน้าที่และความรับผิดชอบที่สูงขึ้นกว่าเดิมที่เป็นอยู่ ด้วยเหตุผลทางด้านงานที่ยากขึ้น นี่คือการเลื่อนตำแหน่งที่แท้จริง

แต่ในบางองค์กรมีการเปลี่ยนตำแหน่งให้กับพนักงาน โดยที่เปลี่ยนชื่อเรียกตำแหน่งงานของพนักงานเฉยๆ โดยหน้าที่และความรับผิดชอบไม่ได้เปลี่ยนตามไปด้วย เช่น จากพนักงาน เปลี่ยนเป็น พนักงานอาวุโส ทำงานนานเข้าก็เปลี่ยนเป็น ผู้ช่วยหัวหน้าทีม จากนั้นก็เปลี่ยนเป็นหัวหน้าทีม ฯลฯ แต่งานทุกอย่างยังคงเหมือนเดิมเมื่อตอนเป็นพนักงาน แบบนี้เราจะไม่ได้เรียกว่าเป็นการเลื่อนตำแหน่งที่แท้จริงนะครับ เป็นเพียงแค่การทำงานพนักงานรู้สึกว่ามีอะไรเปลี่ยนแปลงไป สิ่งที่องค์กรเสียก็คือ เงินเดือนที่เพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ แต่ผลงานของพนักงานไม่ได้เพิ่ม หรือมีมูลค่าเพิ่มอะไรเลย เพราะงานยังคงเป็นงานเก่านั่นเองครับ

ในกรณีที่เราเลื่อนตำแหน่งแบบจริงๆ ก็มีหลายองค์กรที่เคยสอบถามมาว่า เลื่อนตำแหน่งแล้วไม่ต้องปรับเงินเดือนได้หรือไม่ โดยให้เหตุผลว่า ปรับกล่องแล้วก็ไม่จำเป็นที่จะต้องปรับเงินเดือน เพราะพนักงานได้รับแรงจูงใจจากงานใหม่ที่เราเลื่อนตำแหน่งให้เขาไปแล้ว ไม่ทราบว่าท่านผู้อ่านคิดอย่างไรกับเหตุผลนี้ครับ

แต่บางองค์กรก็มีการปรับเงินเดือนให้พนักงานในกรณีเลื่อนตำแหน่งนี้ โดยให้เหตุผลว่า เลื่อนตำแหน่งไปแล้ว หน้าที่และความรับผิดชอบของงานมีมากขึ้น ค่างานมากขึ้น ดังนั้นก็ต้องมีการให้ค่าตอบแทนที่เหมาะสมกับค่างานใหม่ที่เขาต้องรับผิดชอบเพิ่มเติม แล้วท่านผู้อ่านคิดอย่างไรกับเหตุผลข้อนี้ครับ

ในความเห็นผมเองนั้น ผมเห็นด้วยกับความเห็นที่สองครับ ก็คือ เมื่อไหร่ที่มีการเลื่อนตำแหน่งให้กับพนักงาน โดยที่เป็นการเลื่อนตำแหน่งจริงๆ กล่าวคือ มีหน้าที่และความรับผิดชอบที่สูงขึ้นกว่างานเดิม แม้ว่าตัวการเลื่อนตำแหน่งมันเองจะทำให้พนักงานรู้สึกดี และได้รับแรงจูงใจไปส่วนหนึ่งแล้ว แต่สิ่งที่เราจะต้องทำการปรับก็คือ ค่าตอบแทนที่สอดคล้องกับค่างานที่เปลี่ยนแปลงไปด้วยครับ เพราะจะทำให้ระบบบริหารค่าตอบแทนเรามีความเป็นธรรม และตอบโจทย์ในเรื่องของค่างาน ความยากง่ายของงานได้อย่างชัดเจนขึ้นครับ พนักงานเองก็จะรู้สึกถึงความเป็นธรรมของบริษัทที่มีให้ด้วย ก็คืองานยากขึ้น รับผิดชอบมากขึ้น ก็ได้รับค่าตอบแทนที่สูงขึ้นอีกหน่อย

ตามข้อมูลจากผลการสำรวจค่าจ้างเงินเดือนที่ผมได้จัดทำมาเป็นเวลากว่า 15 ปีนั้น ข้อมูลบอกอย่างชัดเจนว่า มีจำนวนบริษัทถึง 88% ที่มีการปรับเงินเดือนให้กับพนักงานที่ได้รับการเลื่อนตำแหน่งงานสูงขึ้น จากข้อมูลสถิตินี้ก็น่าจะพออ้างอิงได้ว่า แนวปฏิบัติของบริษัทส่วนใหญ่ในบ้านเราในเรื่องของการเลื่อนตำแหน่งนั้น ส่วนใหญ่จะมีการปรับเงินเดือนให้กับพนักงานที่ได้รับการเลื่อนตำแหน่ง เพื่อเป็นการบอกพนักงานว่า องค์กรกำลังเห็นความสำคัญในตัวเขา และเล็งเห็นว่าเขาเป็นคนมีฝืมือ ก็เลยใส่หน้าที่และความรับผิดชอบที่สูงขึ้นให้ และพร้อมกันนั้นก็ปรับเงินเดือนให้สอดคล้องกับหน้าที่และความรับผิดชอบที่เปลี่ยนแปลงไปด้วย

ดังนั้นบริษัทที่ไม่มีการปรับเงินเดือนให้พนักงานในกรณีเลื่อนตำแหน่งนั้น ก็อาจจะทำให้พนักงานรู้สึกไม่ค่อยดีนัก เพราะถ้าบริษัทส่วนใหญ่ปรับให้ เขาก็จะรู้สึกว่าบริษัทไม่เห็นความสำคัญในเรื่องนี้ ใส่งานให้มากขึ้นแล้ว ยังไม่มีการปรับค่าตอบแทนให้เหมาะสมอีกต่างหาก แรงจูงใจอาจจะมาไม่เต็มร้อยก็เป็นได้ครับ ทั้งนี้ก็เพราะมีจุดเปรียบเทียบจากบริษัทอื่นนั่นเองครับ แต่ถ้าเรื่องนี้ไม่มีบริษัทไหนทำกันเลย แล้วบริษัทเราไม่ทำ มันก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร เพราะพนักงานไม่มีการเปรียบเทียบกับที่อื่นครับ

โดยสรุปถ้าถามผมเรื่องการเลื่อนตำแหน่ง กับการปรับเงินเดือน ผมเห็นด้วยว่า เมื่อไรที่มีการเลื่อนตำแหน่งขึ้นไป งานยากขึ้น ความรับผิดชอบสูงขึ้น ค่าตอบแทนก็ต้องมีการปรับขึ้นไปด้วยครับ