Bloggang.com : หนอนเมืองกรุงฯ : เสาชิงช้า ณ กรุงเทพมหานคร

เสาชิงช้า ณ กรุงเทพมหานคร

เมื่อเร็ว ๆ นี้ ท่านผู้ว่า กทม. ได้ออกมาให้ข่าวว่า กทม. จะทำการบูรณะซ่อมแซมเสาชิงช้า โดยได้ประกาศหาผู้บริจาคไม้สักทองหรือไม้ตะคียนทองขนาดใหญ่จำนวน 4 ท่อน แต่ละท่อนต้องมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 50 ซ.ม. และมีความยาว 25 ม. เพื่อใช้ในการบูรณะเสาชิงช้าโดยจะทำขึ้นมาใหม่ทั้งหมดพร้อมทั้งปรับปรุงฐานเสาชิงช้าและพื้นที่โดยรอบด้วย ซึ่งต้องใช้งบประมาณกว่า 10 ล้านบาท นอกจากนี้ท่านผู้ว่า กทม. ยังประกาศว่าจะรื้อฟื้นพิธีโล้ชิงช้าขึ้นมาอีกด้วย

ผู้เขียนเป็นคนกรุงเทพฯ โดยกำเนิด ถ้าพูดถึงเสาชิงช้าแล้ว จำได้ว่ารู้จักและจำรูปลักษณ์ของเสาชิงช้าได้ชัดเจนมาตั้งแต่เด็ก ๆ แต่ไม่ค่อยได้ใส่ใจว่ามันมีประวัติความเป็นมาและมีความสำคัญอย่างไร

และในความรู้สึกของคนผ่านทางแล้วก็ได้แต่คิดว่า เสาชิงช้าสีแดงนี้ช่างทนแดดทนฝนซะจริง ๆ ไม่เคยนึกว่ามันจะชำรุด ผุกร่อน ถูกปลวกกัดกิน หรือมีประวัติการซ่อมแซมบูรณะมาแล้วกี่ครั้ง จนกระทั่งวันที่ได้ยินข่าวว่า กทม. จะทำการบูรณะนี่แหละ ผู้เขียนจึงได้เปิดหูเปิดตารับรู้เรื่องราวของเสาชิงช้าเรื่องใกล้ตัวที่ถูกมองข้ามไป จึงขอถือโอกาสนี้นำข้อมูลต่าง ๆ มาเล่าสู่กันฟัง

เสาชิงช้าที่ว่านี้ ตั้งอยู่ระหว่างศาลาว่าการกรุงเทพมหานครและวัดสุทัศน์เทพวราราม ที่เราเห็นกันอยู่ในปัจจุบันเป็นเสาสีแดง ตั้งอยู่บนแท่นหินขนาดใหญ่ โดยปราศจากกระดานหรือที่ยืนชิงช้า โครงยึดหัวเสาทั้งคู่แกะสลักอย่างสวยงาม เมื่ออดีตนั้นชิงช้ายักษ์นี้ใช้เป็นที่ประกอบพระราชพิธีที่สำคัญมาแต่สมัยรัชกาลที่ 1 และมาสิ้นสุดในสมัยรัชกาลที่ 7

ทำไมเสาชิงช้าต้องเป็นสีแดงชาดอย่างที่เห็น? นั่นเป็นความเชื่อทางพราหมณ์ที่ว่าสีแดงเป็นสีของพระอาทิตย์ในยามที่ทอแสงตอนรุ่งอรุณ หรือเหมือนสีหม้อใหม่ที่กำลังสุกแดง ถือเป็นสีที่เป็นมงคล สว่าง เจริญรุ่งเรือง เป็นสีซึ่งเป็นธรรมชาติ สมัยก่อนนั้นใช้สีชาดทา แต่เดี๋ยวนี้ใช้สีทาบ้านทั่วไปทาแล้ว

ประวัติการสร้างและบูรณะเสาชิงช้าครั้งสำคัญ ๆ มีว่า ศาสนาพราหมณ์มีความเกี่ยวพันกับวิถีชีวิตของคนไทย พอรัชกาลที่ 1 สถาปนากรุงเทพฯ ขึ้นเป็นราชธานี จึงมีการสร้างโบสถ์พราหมณ์ขึ้น และมีพราหมณ์นาลิวันชาวเมืองสุโขทัยคนหนึ่งที่ชื่อ “พระครูสิทธิชัย (กระต่าย)” ได้กราบทูลต่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชว่า ในการประกอบพิธีตรียัมปวายตามประเพณีของพราหมณ์โบราณนั้น จำเป็นต้องมี “การโล้ชิงช้า” และเพื่อเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงความเป็นศูนย์กลางของพระนคร จึงโปรดให้สร้างเสาชิงช้าที่หน้าเทวสถานเ มื่อวันที่ 8 เมษายน 2327 โดยตั้งอยู่ที่ริมถนนบำรุงเมืองทางจะเลี้ยวไปถนนดินสอ และได้ย้ายมาตั้งในสถานที่ปัจจุบันเมื่อสมัยรัชกาลที่ 5

ในสมัยรัชกาลที่ 2 (พ.ศ. 2361) เกิดฟ้าผ่าบนยอดเสา แต่ไม่เสียหายมากนัก พอถึงสมัยรัชกาลที่ 6 (พ.ศ. 2463) เสาชิงช้าผุทั้งหมด จึงมีการเปลี่ยนเสาไม้ โดย บริษัท หลุยส์ ที เลียวโนเวนส์ ได้บริจาคไม้ให้

ต่อมาใน พ.ศ. 2478 ได้มีการซ่อมกระจังเดิมที่ผุหักและใช้มาจนทุกวันนี้ ใน พ.ศ. 2490 เกิดไฟไหม้ที่โคนเสา แต่ได้ซ่อมประทังเอาไว้ จนกระทั่งถึงปี พ.ศ. 2513 เสาชิงช้าผุชำรุดมากจนต้องเปลี่ยนเสาโครงสร้างทั้งหมด และถึงปี พ.ศ. นี้ เสาชิงช้ากำลังรอคอยการบูรณะซ่อมแซมอย่างจริงจังอีกครั้งหนึ่ง กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนให้เป็นโบราณสถานสำคัญของประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ. 2492

เสาชิงช้านี้ใช้ในพิธีโล้ชิงช้าซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพิธีตรียัมปวายอันเป็นพิธีทางพราหมณ์ ถือเป็นหนึ่งในพระราชพิธีสิบสองเดือนคือ พระราชพิธีที่มีมาตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยและกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี โดยจะทำกันในเดือนอ้าย (ธันวาคม) เมื่อมาถึงสมัยรัตนโกสินทร์จึงเปลี่ยนมาทำในเดือนยี่ (มกราคม) เพราะเดือนอ้ายน้ำเพิ่งจะลด ถนนหนทางยังเป็นน้ำเป็นโคลน เดือนยี่ถนนแห้งและสะดวก

พระราชพิธีตรียัมปวายนี้ถือเป็นพิธีกรรมขึ้นปีใหม่แบบโบราณของพราหมณ์ เป็นการต้อนรับพระอิศวรซึ่งเป็นหนึ่งในสามเทพเจ้าของศาสนาพราหมณ์หรือศาสนาฮินดู ที่เสด็จลงมาเยือนโลกโดยเชื่อว่าพระอิศวรจะเสด็จลงมาเยี่ยมโลกมนุษย์ปีละครั้งในเดือนยี่ นานถึง 10 วัน คือตั้งแต่วันขึ้น 7 ค่ำ ถึงวันแรม 1 ค่ำ จึงจัดพิธีต้อนรับพระอิศวรในระยะเวลาดังกล่าวเพื่อความเป็นสวัสดิมงคลแก่พระนครเพราะตามคติพราหมณ์เชื่อว่าแผ่นดินที่ได้กระทำพิธีโล้ชิงช้าแล้วจะมีความเจริญรุ่งเรือง มั่นคงแข็งแรง มีความสามัคคี ไม่มีวันจะแตกสลายลงไป อีกทั้งถือเป็นการเสริมสิริมงคลให้กับชีวิตมนุษย์ด้วย

พระราชพิธีตรียัมปวาย เดิมมีแต่เพียงพิธีพราหมณ์ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 จึงทรงโปรดเกล้าฯ ให้มีพิธีสงฆ์เพิ่มขึ้น การพระราชพิธีตรียัมปวายจึงแบ่งเป็น 2 ส่วนตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมาคือพิธีสงฆ์และ พิธีพราหมณ์ พิธีพราหมณ์ทำที่เทวสถานสำหรับพระนคร 3 แห่ง คือ เทวสถานพระอิศวร เทวสถานพระมหาวิฆเนศวร และเทวสถานพระนารายณ์โลกบาลทั้งสี่ จึงต้องโล้ชิงช้าถวายและรับน้ำเทพมนต์

พิธีโล้ชิงช้ามาจากความเชื่อที่ว่า เมื่อพระพรหมสร้างโลกแล้ว พระอุมาเทวีทรงปริวิตกว่าโลกจะถึงกาลวิบัติ จึงทรงพนันกับพระอิศวรโดยให้พญานาคขึงตนระหว่างต้นพุทราที่แม่น้ำ แล้วให้พญานาคแกว่งไกวตัว โดยพระอิศวรทรงยืนขาเดียวในลักษณะไขว่ห้าง เมื่อพญานาคไกวตัว เท้าพระอิศวรนั้นไม่ตกลง แสดงว่าโลกที่ทรงสร้างนั้นยังมั่นคงแข็งแรง พระอิศวรจึงทรงชนะพนัน

การโล้ชิงช้าจึงเปรียบเสาทั้งสองของชิงช้าเป็นต้นพุทรา บางแห่งก็ว่าแทนขุนเขาสองฝั่งมหา สมุทร ช่วงระหว่างเสาแทนแม่น้ำ ส่วนนาลิวันผู้โล้ชิงช้าแทนพญานาค โดยมีพระยายืนชิงช้านั่งไขว่ห้างอยู่บนไม้เบญจมาศ

เชื่อกันว่าเมื่อพระอิศวรเสด็จลงมา ก็จะมีเทวดาองค์อื่นมาเฝ้าและร่วมพิธีด้วย เช่น พระอาทิตย์ พระจันทร์ พระคงคา และพระธรณี ในพิธีดังกล่าวพราหมณ์จึงแกะสลักภาพเป็นเทวรูปลงในไม้กระดานสามแผ่น เมื่อบูชาในเทวสถานแล้ว จะนำไปปักลงในหลุมหน้าโรงพิธีเพื่อนั่งดูการโล้ชิงช้า โดยหันหน้ากระดานเข้าหาที่นั่งของพระยายืนชิงช้าที่เรียกว่ากระดานลงหลุม ในวันขึ้น 8 ค่ำเดือนยี่

การประกอบพิธีโล้ชิงช้าเป็นลักษณะของความสนุกสนานครึกครื้น ถือเป็นงานใหญ่ประจำปีของกรุงเทพฯ งานหนึ่งทีเดียว เริ่มจากการตั้งโรงราชพิธี พราหมณ์อัญเชิญพระอิศวร พอฤกษ์ดี ขุนนางที่มีบรรดาศักดิ์ชั้นพระยาพานทองแต่งตัวเต็มยศสมมุติเป็นพระอิศวรเรียกว่าพระยายืนชิงช้า จัดขบวนแห่ไปที่เสาชิงช้า

พอพระยายืนชิงช้าไปถึงเสาชิงช้าเข้าไปนั่งในโรงราชพิธีแล้ว จะให้คนขึ้นโล้ชิงช้าครั้งละ 4 คน โล้ 3 กระดาน รวมเป็น 12 คน (สมัยโบราณจะใช้พราหมณ์ที่แข็งแรงเป็นนาลิวัน ต่อมาจำนวนพราหมณ์มีน้อยลง จึงใช้ผู้ที่มีความชำนาญในการปีนป่ายที่สูงมาทำหน้าที่นาลิวันแทนพราหมณ์จริง โดยพราหมณ์จะฝึกวิธีการรำและการโล้ชิงช้าให้ก่อน)

โดยมีเชือกที่ถือยึดไว้แน่นทั้ง 4 ด้าน สองคนหันหน้าเข้าหากัน พนมมืออยู่กลางกระดาน มือสอดเชือกไว้ อีกสองคนอยู่หัวท้ายมีเชือกจับมั่นคง ถีบโล้ชิงช้าเพื่อฉวยเงินรางวัล โดยให้คนที่อยู่หัวกระดานเป็นคนฉวย ซึ่งเงินนั้นผูกแขวนไว้กับฉัตรสูงที่ปักไว้แล้วมีคันทวยยื่นออกไประยะห่างพอที่จะโล้ชิงช้าไปถึงได้ คนดูที่อยู่ข้างล่างก็จะพากันเชียร์สนุกสนาน

การโล้ชิงช้าจะสนุกหรือไม่อยู่ที่คนท้าย คือต้องเล่นตลก พอคนหน้าจะคาบถุงเงินได้ คนท้ายจะทำกระดานโล้ให้เบี่ยงไปบ้าง โล้ให้เลยถุงเงินบ้าง อย่างนี้จะเรียกเสียงฮาและเสียงลุ้นจากคนดูได้มาก

การโล้ชิงช้านี้จะทำสองวัน คือ เช้าของวันขึ้น 7 ค่ำ และตอนเย็นของวันขึ้น 9 ค่ำ จนมีคำพูดติดปากชาวบ้านว่า “เจ็ดค่ำถีบเช้า เก้าค่ำถีบเย็น”

การโล้ชิงช้านี้มีติดต่อกันมาหลายรัชกาล จนถึงรัชกาลที่ 7 (พ.ศ. 2477) จึงได้ยกเลิกประเพณีการโล้ชิงช้าไป โดยมีพระยาชลมารคพิจารณ์ (ม.ล. พงศ์ สนิทวงศ์) เป็นพระยายืนชิงช้าคนสุดท้าย และไม่ได้มีพิธีนี้เกิดขึ้นอีกเลย จนเมื่อคราวเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ 222 ปี จึงได้รื้อฟื้นทำพิธีจำลองขึ้นมาใหม่อีกครั้ง

ปัจจุบันพราหมณ์จะประกอบพิธีตรียัมปวายควบกับพิธีตรีปวาย (พิธีต้อนรับพระนารายณ์เสด็จลงมาเยี่ยมโลกระหว่างวันแรม 1 ค่ำถึงแรม 5 ค่ำ เดือนยี่ เป็นพระราชพิธีต่อเนื่องจากพระราชพิธีตรียัมปวาย ซึ่งมีมาแต่สมัยสุโขทัย และยกเลิกไปพร้อมกับพระราชพิธีตรียัมปวาย ใน พ.ศ. 2477 เช่นกัน) ไม่แยกเป็น 2 พิธีเหมือนก่อน และทำพิธีเฉพาะในเทวสถานโบสถ์พราหมณ์ ไม่มีพิธีโล้ชิงช้า

มีพิธีการโดยย่อคือ เริ่มตั้งแต่พราหมณ์ทำพิธีผูกพรต ในวันขึ้น 6 ค่ำ เดือนยี่ ขึ้น 7 ค่ำประกอบพิธีเปิดประตูศิวาลัยไกรลาส รับพระอิศวร พระอุมา และพระพิฆเณศวร สวดสรรเสริญเทพเจ้า ถึงวันแรม 1 ค่ำ เดือนยี่ เป็นวันส่งเสด็จเทพเจ้าทั้ง 3 องค์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ชาวพนักงานอัญเชิญเทวรูปพระอิศวร พระอุมา พระมหาพิฆเณศวรในห้องพระภูษาไปเข้าพิธีที่เทวสถานด้วย

พิธีการทางพราหมณ์นี้จะมีการสวดบูชา สรงน้ำเทวรูป พราหมณ์อ่านพระเวทกล่อมหงส์ แล้วอ่านพระเวทปิดประตูศิวาลัย วันรุ่งขึ้นพราหมณ์จัดขนมและผลไม้เข้ามาถวายในพระบรมมหาราชวัง ถวายน้ำสังข์ และยกอุลุบคือการถวายของและถวายพระพร เป็นอันเสร็จพิธี

จะเห็นได้ว่า เสาชิงช้า ณ กรุงเทพมหานครแห่งนี้ มีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน พิธีการโล้ชิงช้าได้สูญหายไปกว่า 70 ปีแล้ว ถ้าหาก กทม. บูรณะเสาชิงช้าได้สำเร็จตามแผนงานที่วางไว้ เราก็คงจะได้เห็นพิธีการสมโภชน์เสาชิงช้าใหม่ และหากฝันของท่านผู้ว่า กทม. เป็นจริง เราก็คงจะได้มีโอกาสเห็นพิธีโล้ชิงช้ากันอีกครั้งหรืออีกหลาย ๆ ครั้ง เป็นการสืบสานตำนานเสาชิงช้าให้คงอยู่คู่กรุงเทพ มหานครหรือกรุงรัตนโกสินทร์ของประเทศไทยตลอดไป

Create Date : 19 มีนาคม 2549

Last Update : 19 มีนาคม 2549 18:06:37 น.

13 comments

Counter : 2075 Pageviews.

ต้องขออภัยค่ะ
ที่ไม่ได้เข้ามาอัพบล็อกซะนาน
เป็นเพราะการงานมากมายทั้งงานหลวงงานราษฎร์
และบรรยากาศประเทศชาติที่ต้องลุ้นระทึกในแต่ละวัน
ทำให้ห่างหายไปนาน
วันนี้ได้กลับมาบ้านอีกหลังหนึ่ง พอมีเวลานิดหน่อย
แต่เนื่องจากไม่มีไฟล์เดิมอยู่
เห็นมีเรื่องนี้ติดเครื่องอยู่
ก็เลยเอามาให้อ่านกันไปพลาง ๆ ก่อน

ขอขอบคุณเพื่อน ๆ ทุกท่าน ที่ติดตามอ่าน แม้ว่าเจ้าของบล็อกจะค่อนข้างเกียจคร้านก็ตาม

จะพยายามมาเคลื่อนไหวบล็อกค่ะ เพราะตอนนี้ ที่ไหน ๆ เขาก็แข่งกันเคลื่อนไหว...ยังไม่รู้จะลงเอยยังไงค่ะ

โดย: หนอนเมืองกรุงฯ

วันที่: 19 มีนาคม 2549 เวลา:18:12:47 น.

ผ่านเข้ามาอ่านและเก็บองค์ความรู้
เกี่ยวกับพิธีการเก่าแก่ของไทยค่ะ

ได้ความรู้กลับไปเยอะเลยค่ะ

โดย: อัญชา

วันที่: 19 มีนาคม 2549 เวลา:19:38:09 น.

เอามาจากไหน ไม่อ้างอิงหน่อยหรือครับ

โดย: เด็กชายก้อง

วันที่: 19 มีนาคม 2549 เวลา:20:54:13 น.

พุทธก่อกำเนิดในอินเดียในยุคศาสนาพราหมณ์เบ่งบานอยู่ก่อน
พระพรมสร้างโลก พระวิษณุ(นารายณ์)รักษา พระศิวะทำลายคืออันเดียวกับกับกฎ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปของพุทธที่เป็นอเทวนิยม
ศาสนาพราหมณ์เชื่อในเรื่องเวียนว่ายตายเกิด สังสารวัฏ นิพพานเช่นกัน แต่เชื่อในเรื่องอาตมันหรือตัวตนเป็นสิ่งจริงแท้แน่นอน แต่พุทธบอกว่าไม่จริงแท้แน่นอน ไม่เที่ยง เป็นอนัตตา อนัตตานี้เองที่ทำให้พุทธหลุดออกจากพราหมณ์มาเป็นศาสนาพุทธ

พุทธกับพราหมณ์เกี่ยวพันกับชีวิตคนไทยโบราณอย่างแยกไม่ออก ชนเผ่าไตก่อนตั้งตัวเป็นสุโขทัย อยุธยา ได้ปะทะสังสรรค์กับผู้ยิ่งใหญ่กว่าคืออาณาจักรขอมที่นับถือพราหมณ์ฮินดู ซึมซับศิลปะวิทยาการความเชื่อจากขอม ศาลตาผาแดง วัดศรีสวายในสุโขทัย วัดจุฬามณีในพิษณุโลก ปรางค์แขก ศาลพระกาฬในลพบุรีคือประจักษ์พยานเป็นศาสนาสถานทางพราหมณ์ฮินดูที่ก่อสร้างตามคติขอม ก่อนที่บางแห่งจะแปลงเป็นพุทธสถานในภายหลัง ยุคอยุธยาไปตีนครวัดนครธมแตก กวาดต้อนพราหมณ์ปุโรหิตขอมกลับมาอยุธยา พวกเขาได้ถ่ายทอดผองถ่ายลัทธิพราหมณ์ให้กับราชสำนักอยุธยาอย่างเข้มข้น เกิดลัทธิเทวราชา คำราชาศัพท์ เป็นธรรมเนียมปฏิบัติของสยามอยุธยาสืบมาถึงธนบุรี รัตนโกสินทร์

โดย: ๋J IP: 203.113.16.250 วันที่: 19 มีนาคม 2549 เวลา:23:51:32 น.

ในที่สุดเจ้าของบล๊อกก็อัพบล๊อกซะที
หลังจากที่เปิดเจอหน้าเดิมๆของมันทุกวันเลย

พ่อพะเยียคงดีใจที่หน้าบล๊อกมันเปลี่ยน
จะได้ไม่ต้องสาธุพี่หนอนฯบ่อยๆไงล่ะ

โดย: แม่น้องนิก IP: 4.232.144.194 วันที่: 20 มีนาคม 2549 เวลา:0:43:50 น.

สวัสดีค่ะคุณอัญชา
ว่าง ๆ แวะมาอีกนะคะ
(แต่อย่าเบื่อกันซะก่อน เพราะหนอนฯ ไม่ค่อยสม่ำเสมอกับการอัพบล็อกน่ะค่ะ)

ขอบคุณ คุณ J
ที่เข้ามาเพิ่มเติมความรู้ให้ค่ะ
คุณ J มีความรู้รอบตัวจริง ๆ
ว่าแต่การงานใหม่นั้นอยู่ตัวหรือยัง
และเป็นอย่างไรบ้าง

คุณแม่น้องนิก
บล็อกเดิมคงน่าเบื่อมากเลยนะ
พอมาอัพบล็อก ก็รู้สึกกระชุ่มกระชวย (ใจ) เหมือนกัน
ประมาณว่า มีอะไรใหม่ ๆ เข้ามากระทบบ้างน่ะค่ะ

คุณเด็กชายก้อง
ขอบคุณที่แวะมาดูน่ะค่ะ
เรื่องที่นำเสนอ
ส่วนมากมาจากแหล่งข้อมูลหลายแหล่งรวม ๆ กันค่ะ
เรื่องแต่ละเรื่องบางทีก็ยาวมาก บางครั้งก็ต้องเช็คข้อมูล
มีถูกบ้างผิดบ้าง ก็ต้องเลือกที่น่าเชื่อถือไว้ก่อน
จากจำนวนหลายหน้า หลาย ๆ เนื้อหา ก็ต้องคัดสรร
และมาเรียบเรียงให้ได้จำนวนหน้าที่ต้องการ ประมาณ 3 หน้าค่ะ
ดังนั้นการอ้างอิงก็อาจจะค่อนข้างลำบาก
เพราะไม่ได้เอามาจากที่ใดที่หนึ่งเป็นการเฉพาะค่ะ

จะมีบางเรื่องบางกรณีที่อ้างอิงได้ก็จะอ้างอิงค่ะ

อีกทั้งเรื่องนี้เขียนไว้นานแล้วค่ะ

ขอขอบคุณที่แนะนำค่ะ

โดย: หนอนเมืองกรุง IP: 58.8.35.241 วันที่: 20 มีนาคม 2549 เวลา:1:09:33 น.

พี่หนอนฯเห็นมั๊ยล่ะคะว่า อัพบล๊อกทีเพื่อนๆก็เข้ามาอ่านทุกที

โดย: แม่น้องนิก IP: 4.232.144.93 วันที่: 21 มีนาคม 2549 เวลา:3:45:38 น.

ยังคอยติดตามอยู่ค่ะ

จะแวะมาเสมอๆ ถึงแม้จะยังคงเรื่องเดิมก็ยินดีอ่านซ้ำ

วันนี้โชคดีเป็นพิเศษ

ได้อ่านของคุณหนอน และ คุณ J ด้วย

ขอขอบคุณค่ะ

โดย: AY IP: 58.147.124.29 วันที่: 27 มีนาคม 2549 เวลา:21:04:40 น.

สวัสดีค่ะ พี่หนอนฯ ไม่เจอกันนานเลยนะคะ
สบายดีไหม

โดย: ดุสิตา (ดุสิตา

) วันที่: 6 เมษายน 2549 เวลา:21:10:31 น.

ดุสิตา

ว่าพรือ ตอนปีใหม่ ได้นั่งรถผ่านคุระบุรี ถนนกว้างขวางกว่าเก่า ยาวไปถึงระนอง

สบายดีนะ

โดย: J IP: 203.154.114.253 วันที่: 7 เมษายน 2549 เวลา:8:43:42 น.

สวัสดีค่ะพี่หนอนฯ

ไม่ได้คุยตั้งนานแล้วนะคะ หวังว่าพี่หนอนฯ
คงมีความสุขอยู่กับการอ่าน พักนี้แม่น้องนิก
สับสนปนเปให้วุ่นไปหมด ทั้งเรื่องลูก
ทั้งอยากจะอ่านหนังสือ แล้วก็อยากมีเวลา
พอที่จะอัพเดทบล๊อกตัวเองค่ะ

เข้าใจแล้วล่ะว่าทำไมพี่หนอนฯถึงอัพเดท
ไม่ได้บ่อยๆ แม่น้องนิกเลยใช้วิธี ถ้าวันไหน
ยุ่งจนเขียนไม่ออก ก็ลงรูปในบล๊อกไปพลางๆค่ะพี่

โดย: แม่น้องนิก (Mommy and me

) วันที่: 10 เมษายน 2549 เวลา:1:07:42 น.

ขอให้คุณพระคุ้มครอง
และพบเจอแต่สิ่งดีงามนะคะ

โดย: สเลเต

วันที่: 12 เมษายน 2549 เวลา:17:50:41 น.

สวัสดีวันสงกรานต์ค่ะ
ขอให้เย็นชุ่มฉ่ำนะคะ

โดย: วีดวาด

วันที่: 13 เมษายน 2549 เวลา:10:15:21 น.