Bloggang.com : Rain_sk : หลวงประดิษฐไพเราะ

หลวงประดิษฐไพเราะ

หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปะบรรเลง) บุคคลสำคัญในวงการดนตรีไทย ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๙๗ วันที่ ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ เป็นวันครบปีที่ ๕๘ ปี ที่ท่านถึงแก่กรรม ผู้เขียนจึงขอนำความรู้จากหนังสือสารานุกรมศัพท์ดนตรีไทย ภาคประวัตินักดนตรีและนักร้อง ฉบับราชบัณฑิตยสถาน มาเล่าสู่กันฟัง เพื่อระลึกถึงคุณงามความดีและผลงานที่มีคุณค่ายิ่งที่ท่านได้มอบไว้ให้เป็นมรดกของคนไทย

หลวงประดิษฐไพเราะ มีนามเดิมว่า ศร ศิลปบรรเลง เริ่มเรียนดนตรีกับบิดา ต่อมาได้เป็นมหาดเล็กในจอมพล สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช หรือสมเด็จวังบูรพา หลวงประดิษฐไพเราะมีฝีมือในการบรรเลงเครื่องดนตรีได้ทุกชนิด ที่ได้รับการยกย่องเป็นพิเศษคือระนาดเอก ซึ่งในสมัยนั้นไม่มีใครมีฝีมือเทียบเท่า เป็นที่ต้องพระหฤทัยของรัชกาลที่ ๖ จนได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็น “หลวงประดิษฐไพเราะ” ท่านเข้ารับราชการประจำวงปี่พาทย์หลวง จนถึงรัชสมัยรัชกาลที่ ๗ ได้เป็นปลัดกรมปี่พาทย์หลวง เป็นพระอาจารย์สอนดนตรีไทยถวายรัชกาลที่ ๗ และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี รวมทั้งมีส่วนช่วยงานพระราชนิพนธ์เพลง คือ เพลงราตรีประดับดาว เถา เพลงเขมรลออองค์ เถา และ เพลงโหมโรงคลื่นกระทบฝั่ง ๓ ชั้น ท่านมีผลงานการแต่งเพลงไว้มากมายกว่าร้อยเพลงทั้งเพลงโหมโรงและเพลงเถา เช่น โหมโรงกระแตไต่ไม้ โหมโรงปฐมดุสิต โหมโรงศรทอง โหมโรงจีนตอกไม้ กระต่ายชมเดือน เถา ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๗ ได้มีผู้นำเค้าโครงประวัติของท่านมาสร้างเป็นภาพยนตร์ไทยเรื่อง “โหมโรง” (The Overture) ซึ่งปัจจุบันได้นำมาดัดแปลงเป็นละครโทรทัศน์ นอกจากนี้ ท่านยังเป็นผู้ริเริ่มการบรรเลงรวมวงใหญ่ที่เป็นต้นแบบของวงมหาดุริยางค์ไทยในปัจจุบันและเป็นผู้นำปี่พาทย์มอญและอังกะลุงมาบรรเลงเพลงไทย โดยเฉพาะอังกะลุง ท่านเป็นผู้นำเข้ามาเล่นและประพันธ์เพลงไทยเป็นคนแรก โดยนำมาฝึกมหาดเล็กในวังบูรพาภิรมย์จนสามารถนำออกแสดงครั้งแรกหน้าพระที่นั่งในงานกฐินพระราชทาน ณ วัดราชาธิวาส เป็นเหตุให้เกิดการเล่นอังกะลุงกันอย่างแพร่หลายตราบเท่าทุกวันนี้.

ณัฐมาตย์ มูสิกะเจริญ
▶▶//www.dailynews.co.th/article/44/16238

หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)▶จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) (6 สิงหาคม พ.ศ. 2424 - 8 มีนาคม พ.ศ. 2497) เกิดเมื่อวันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2424 เป็นบุตรของ นายสิน นางยิ้ม ศิลปบรรเลง บิดาของท่านคือครูสินเป็นเจ้าของวงปี่พาทย์ และเป็นศิษย์ของพระประดิษฐไพเราะ (มี ดุริยางกูร)

>>>ในปี พ.ศ. 2443 ขณะเมื่ออายุ 19 ปี ท่านได้แสดงฝีมือเดี่ยวระนาดเอกถวายสมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช เป็นที่ต้องพระทัยมาก จึงทรงรับตัวเข้ามาไว้ที่วังบูรพาภิรมย์ ทำหน้าที่คนระนาดเอกประจำวงวังบูรพาไปด้วย พร้อมกับสมเด็จท่านได้ เชิญครูมาสอนที่วัง คือ พระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) เนื่องจากจางวางศร ได้รับพระกรุณาจากสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุ์วงศ์วรเดช เป็นอย่างมาก ทรงจัดหาครูที่มีฝีมือมาฝึกสอน ทำให้จางวางศรมีฝีมือกล้าแข็งขึ้นในสมัยนั้นไม่มีใครมีฝีมือเทียบเท่าได้เลย

>>>จางวางศร ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็นหลวงประดิษฐไพเราะ ในสมัยรัชกาลที่ 6 เมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2468 ทั้งๆ ที่ท่านไม่เคยรับราชการอยู่ในกรมกองใดมาก่อน ทั้งนี้ก็เพราะฝีมือและความสามารถของท่าน เป็นที่ต้องพระหฤทัยนั่นเอง

>>>ครั้นถึงปี พ.ศ. 2469 ท่านได้เข้ารับราชการในกรมปี่พาทย์และโขนหลวง กระทรวงวัง ท่านได้มีส่วนถวายการสอนดนตรีให้กับพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี รวมทั้งมีส่วนช่วยงานพระราชนิพนธ์เพลงสามเพลง คือ เพลงราตรีประดับดาวเถา เพลงเขมรละออองค์เถา และ เพลงโหมโรงคลื่นกระทบฝั่ง สามชั้น

เพลงได้แต่งไว้หลวงประดิษฐไพเราะ ได้แต่งเพลงไว้มากกว่าร้อยเพลง ดังนี้:

●เพลงโหมโรง

โหมโรงกระแตไต่ไม้ โหมโรงปฐมดุสิต โหมโรงศรทอง โหมโรงประชุมเทวราช โหมโรงบางขุนนท์ โหมโรงนางเยื้อง โหมโรงม้าสะบัดกีบ และโหมโรงบูเซ็นซ๊อค เป็นต้น

เพลงเถา

กระต่ายชมเดือนเถา ขอมทองเถา เขมรเถา เขมรปากท่อเถา เขมรราชบุรีเถา แขกขาวเถา แขกสาหร่ายเถา แขกโอดเถา จีนลั่นถันเถา ชมแสงจันทร์เถา ครวญหาเถา เต่าเห่เถา นกเขาขแมร์เถา พราหมณ์ดีดน้ำเต้าเถา มุล่งเถา แมลงภู่ทองเถา ยวนเคล้าเถา ช้างกินใบไผ่เถา ระหกระเหินเถา ระส่ำระสายเถา ไส้พระจันทร์เถา ลาวเสี่งเทียนเถา แสนคำนึงเถา สาวเวียงเหนือเถา สาริกาเขมรเถา โอ้ลาวเถา ครุ่นคิดเถา กำสรวลสุรางค์เถา แขกไทรเถา สุรินทราหูเถา เขมรภูมิประสาทเถา แขไขดวงเถา พระอาทิตย์ชิงดวงเถา กราวรำเถา ฯลฯ

หลวงประดิษฐไพเราะถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2497 รวมอายุ 73 ปี

ชีวประวัติของท่านเป็นแรงบันดาลใจในการสร้างภาพยนตร์เรื่องโหมโรง ซึ่งออกฉายในปี พ.ศ. 2547 และได้รับการดัดแปลงซ้ำเป็นละครโทรทัศน์ ซึ่งออกฉายทางสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส เมื่อ พ.ศ. 2555

Create Date : 11 มีนาคม 2555

Last Update : 11 มีนาคม 2555 6:48:33 น.

0 comments

Counter : 5329 Pageviews.