BlogGang.com : : scimovie : คิดเป็นแล้วหรือ ??

คิดเป็นแล้วหรือ ??

คิด ??

บทความโดย คารม พลีดี

จุดมุ่งหมายของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน มุ่งพัฒนาให้นักเรียนให้เป็นคนดี มีปัญญา มีความสุข มีศักยภาพในการเข้าเรียนต่อและการประกอบอาชีพ โดยกำหนดให้นักเรียนนั้นต้องมีความรู้ มีความสามารถในการสื่อสาร การคิด การแก้ปัญหา การใช้เทคโนโลยีและมีทักษะชีวิต ซึ่งได้กำหนดสมรรถนะความสามารถในการคิด โดยเน้นการคิดวิเคราะห์ การคิดสังเคราะห์ การคิดสร้างสรรค์ การคิดอย่างมีวิจารณญาณและการคิดอย่างเป็นระบบ ทั้งนี้ก็เพื่อต้องการให้นักเรียนสามารถที่จะสร้างความรู้ได้เพื่อการตัดสินใจเกี่ยวกับตนเองและสังคมได้อย่างเหมาะสมต่อไป

จากจุดมุ่งหมายของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน ทำให้เราทราบว่าการคิดนั้นสำคัญและจำเป็นยิ่งในการจัดการเรียนการสอนในปัจจุบัน ฉะนั้นจึงควรทำความรู้จักเกี่ยวกับความคิดกัน

การคิด คือ กิจกรรมทางความคิดที่มีวัตถุประสงค์เฉพาะเจาะจง ซึ่งเรารู้ว่าเราคิดเพื่อจุดประสงค์อะไรและจะจัดการอย่างไรเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์นั้น

ถ้าหากเราคิดโดยไม่มีจุดมุ่งหมาย หรือคิดโดยมีจุดมุ่งหมายแต่ไม่มีแนวทางการจัดการเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์นั้นเราจะเรียกว่าเป็นความคิดแต่จะเรียกว่า ความเพ้อฝัน หรือคิดแบบไร้จุดหมายนั่นเอง

การคิดเป็นการจัดการข้อมูลที่สมองเราได้รับให้อยู่ในรูปแบบที่เหมาะสม โดยการแปลข้อมูลเหล่านั้นให้แตกต่างไปจากเดิม ซึ่งสมองจะมีการนำเอาข้อมูลความรู้เก่ารวมทั้งประสบการณ์ดั้งเดิมของเรานั้นมาผสมผสานร่วมกับเหตุผล อารมณ์และความต้องการของเรา เพื่อนำไปสู่เป้าหมายที่เราต้องการ

การคิดเป็นตัวกำหนดความเป็นตัวตนของคนแต่ละคน โดยเราสามารถพิจารณาจากตัวเราเองก็ได้ เช่น หากเราเป็นคนที่มีความคิดว่า การทำความดีย่อมส่งผลให้เราได้รับสิ่งดีกลับมา และหากทำความชั่วก็ย่อมได้รับผลชั่วนั้น จะทำให้เราเป็นคนที่จะกระทำแต่ความดีเพื่อให้เราได้รับแต่ผลดีกลับมาสู่ตัวเรา เป็นต้น

โทมัส แอลวา เอดิสัน ได้รับการยกย่องว่าเป็นนักประดิษฐ์ที่ยิ่งใหญ่ เพราะเขาสามารถจดสิทธิบัตรสิ่งประดิษฐ์มากกว่าพันรายการแต่เขาไม่ได้คิดเองทั้งหมด หากแต่มาจากการนำความคิดจากทุกแหล่งที่เราได้รับทราบแล้วนำมาทดลองใช้ ปรับปรุงจนสามารถใช้งานได้เป็นการต่อยอดความคิดของคนอื่นนั่นเอง

ทำไมเด็กรุ่นใหม่จึงไม่ค่อยเกิดการคิด เราอาจจะยังสรุปความตามนั้นไม่ได้ เพราะเด็กนักเรียนอาจจะมีการคิดอยู่แล้ว เพียงแต่เราไม่ได้ไปวัดความคิดของเขา แต่หากมองว่าเราสอนเด็กแต่เด็กคิดไม่เป็น ก็อาจจะมาจากอุปสรรคที่คอยขัดขวางการคิดไว้ ซึ่งมีอยู่ 6 อย่างคือ

1. การตอบสนองความเคยชิน ถ้าหากเราเคยชินกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เราก็จะไม่มีการคิดที่จะริเริ่มการสร้างสิ่งใหม่ๆ ขึ้นมา

2. การเชื่อมโยงเหตุผลผิดเพราะด่วนสรุป เกิดจากความคิดส่วนตัวที่เรามีต่อข้อมูลโดยไม่คิดถึงเหตุและผลหรือมองข้ามไปโดยดูความแตกต่างที่เด่นชัดมาตัดสินใจแทน ทำให้เราสรุปเรื่องต่างๆ ผิดพลาดไปจากความเป็นจริง

3. แรงจูงใจไม่ถูกต้อง เนื่องจากไปเชื่อกับสิ่งกระตุ้นภายนอก เช่น การโฆษณาชวนเชื่อต่างๆ ทำให้ผู้รับข้อมูลตัดสินใจเชื่อโดยไม่คำนึงถึงความถูก-ผิดหรือความเหมาะสม ขาดการคิดอย่างมีวิจารณญาณในการดำเนินชีวิต

4. การขาดทักษะการคิด ไม่รู้วิธีคิด หรือคิดไม่เป็น ซึ่งเป็นเรื่องที่ร้ายแรงที่สุด

5. การทิ้งเหตุผลอย่างมีอคติ ซึ่งเกิดจากเราใช้ตนเองเป็นศูนย์กลางในการประเมินค่าสิ่งต่างๆ ซึ่งถ้าหากเราไม่มีการสืบค้นข้อมูล ข้อเท็จจริงอย่างยุติธรรมมาใช้ในการตัดสินก็จะเกิดปัญหาต่างๆ ตามมาเพราะเป็นการตัดสินที่มีอคติต่อสิ่งนั้น

6. ค่านิยมเป็นอุปสรรค เช่น ทำตามระบบอาวุโส ทำตามผู้มีบุญคุณ ค่านิยมชอบเสี่ยงโชค งานหนักไม่เอางานเบาไม่สู้ ชอบใช้กล้ามเนื้อมากกว่ากล้ามสมอง การเลียนแบบ การศึกษาแบบท่องจำ ทำให้อ่อนด้อยในเรื่องการคิดการเขียน

จากอุปสรรคทั้งหมดที่กล่าวมานั้น ทำให้เราทราบถึงความอ่อนแอในด้านการคิดของสังคมไทยที่กำลังเป็นอยู่และนับวันจะยิ่งเป็นปัญหาที่ใหญ่โตขึ้นเรื่อยๆ ในสังคมไทยเรา ถ้าหากเราปล่อยปละละเลยไว้ยิ่งทำให้เกิดความเสียหายอย่างใหญ่หลวงในอนาคต ทำให้เกิดปัญหาสังคมต่างๆ ตามมา เราจึงควรหาทางทำให้เยาวชนของเรารู้จักการคิดและเป็นนักคิดที่ดีในอนาคต เพื่อที่จะได้เป็นคนที่นำพาประเทศของเราก้าวไกลเทียบกับอารยะประเทศต่อไป ซึ่งลักษณะของนักคิดที่ดีนั้นมีดังต่อไปนี้

1. รับข้อมูลตามความเข้าใจของตน แทนที่จะจดจำแต่ปราศจากความเข้าใจ

2. ไม่ด่วนสรุปข้อมูลที่กำกวมและไม่ทิ้งข้อมูลแม้ว่าจะยังไม่ชัดเจน แทนการด่วนสรุป

3. พยายามหาทางเลือกที่แตกต่าง แทนที่จะพึงพอใจกับความพยายามครั้งแรกครั้งเดียว

4. เก็บบางเรื่องไว้คิดต่อ แทนที่จะยกเลิกและทิ้งไป

5. ไตร่ตรองและคิดอย่างรอบคอบ คิดให้กว้างขวางเพื่อให้ครอบคลุมมากที่สุดแทนที่จะคิดอย่างเร่งรีบขาดการไตรตรอง

6. เป็นนักแก้ปัญหา มากกว่าการถูกครอบงำด้วยปัญหา

7. มีการตัดสินใจด้วยตนเอง แทนการตัดสินใจตามเพื่อนหรือกลุ่ม

8. กล้าเสี่ยงและเรียนรู้จากสิ่งที่ผิดพลาด แทนการกลัวความผิดพลาด

9. มีความคิดริเริ่ม มีทิศทางเป็นของตนเอง ซึ่งไม่ต้องมีการกระตุ้นบ่อยๆ

10. มีความยืดหยุ่นและมีจินตนาการ

11. พิจารณาทางเลือกที่แตกต่างแทนการมองปัญหาแนวทางเดียว

12. ใช้ความรู้ประสบการณ์เดิมที่มีอยู่แทนการขาดการเชื่อมโยงข้อมูลต่างๆ

13. ประยุกต์ใช้ความรู้และทักษะมาใช้ในสถานการณ์ใหม่ๆ ได้

14. บอกได้ว่าได้เรียนรู้อะไรไปแล้ว ทำไมและอย่างไร

15. เข้าใจวิธีการเรียนรู้ของตนเอง ไม่ใช่แค่ข้อมูลที่มีการรายงานเท่านั้น

ต่อจากนั้นเราในฐานะที่เป็นครูที่จะปลูกฝังวิธีการคิดให้กับอนาคตของชาติ จะต้องมาพยายามที่จะนำวิธีการสอนการคิดต่างๆ มาฝึกให้นักเรียนได้ฝึกทำบ่อยๆ จนเกิดความเคยชิน เพราะทักษะนั้นจะต้องหมั่นให้นักเรียนทำบ่อยๆ จึงจะทำให้นักเรียนมีทักษะนั้นได้โดยอัตโนมัติ ซึ่งจะขอแนะนำการคิดที่ครูสามารถนำไปศึกษาค้นคว้าต่อไปได้จำนวน 10 การคิด ดังนี้

1. การคิดเชิงวิพากษ์ หมายถึง ความสามารถในการพิจารณาตัดสินใจเรื่องใดเรื่องหนึ่ง โดยไม่คล้อยตามข้อเสนออย่างง่ายๆ

2. การคิดเชิงวิเคราะห์ หมายถึง การจำแนกแจกแจงองค์ประกอบต่างๆ ของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หาความสัมพันธ์เชิงเหตุผลระหว่างองค์ประกอบเหล่านั้น เพื่อค้นหาสาเหตุที่แท้จริงของสิ่งที่เกิดขึ้น

3. การคิดเชิงสังเคราะห์ หมายถึง ความสามารถในการดึงเอาองค์ประกอบต่างๆ มาผสมผสานกันเพื่อให้ได้สิ่งใหม่ตามที่ต้องการ

4. การคิดเชิงเปรียบเทียบ หมายถึง การพิจาณาเทียบเคียงความเหมือนหรือความแตกต่างของสิ่งนั้นกับสิ่งอื่น เพื่อให้เกิดความเข้าใจสามารถอธิบายสิ่งนั้นได้อย่างชัดเจน

5. การคิดเชิงมโนทัศน์ หมายถึง ความสามารถในการประสานข้อมูลทั้งหมดที่มีอยู่เกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้อย่างไม่ขัดแย้ง แล้วนำมาสร้างเป็นความคิดรวบยอดหรือกรอบความคิดเกี่ยวกับเรื่องนั้น

6. การคิดเชิงประยุกต์ หมายถึง ความสามารถในการนำสิ่งเดิมที่มีอยู่มาปรับใช้ประโยชน์ในบริบทใหม่ได้อย่างเหมาะสมโดยยังคงหลักการเดิมไว้

7. การคิดเชิงกลยุทธ์ หมายถึง ความสามารถในการกำหนดแนวทางที่ดีที่สุดภายใต้เงื่อนไข ข้อจำกัดต่างๆ เพื่อบรรลุเป้าหมายที่ต้องการ

8. การคิดเชิงสร้างสรรค์ หมายถึง การขยายขอบเขตความคิดออกไปจากกรอบความคิดเดิมที่มีอยู่สู่ความคิดใหม่ๆ ที่ไม่เคยมีมาก่อนเพื่อค้นหาคำตอบที่ดีที่สุดให้กับปัญหาที่เกิดขึ้น

9. การคิดเชิงบูรณาการ หมายถึง ความสามารถในการเชื่อมโยงแนวคิด หรือองค์ประกอบต่างๆ ที่เกี่ยวข้องเข้าหาแกนหลักได้อย่างเหมาะสม เพื่ออธิบายหรือให้เหตุผลสนับสนุนเรื่องใดเรื่องหนึ่ง

10. การคิดเชิงอนาคต หมายถึง ความสามารถในการคาดการณ์สิ่งที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตอย่างมีหลักเกณฑ์ที่เหมาะสม
สิ่งสุดท้ายเมื่อเราสามารถคิดได้แล้ว เราจะมีความคิดที่เป็นระบบ เป็นไปอย่างมีขั้นตอน ครบถ้วน ที่สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ทุกเรื่อง จนเกิดเป็นทักษะชีวิตที่เป็นประโยชน์กับชีวิต

สุดท้ายในฐานะเราเป็นครูจึงไม่ควรนิ่งนอนใจในการปลูกฝังวิธีการคิดให้นักเรียนของเราเพื่อให้เป็นบุคคลที่มีคุณค่าและสามารถที่พัฒนาชาติต่อไปในอนาคต

-----------------------------------------------------------------------------เอกสารอ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว.
เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์. (2544). ลายแทงนักคิด. พิมพ์ครั้งที่ 8. กรุงเทพฯ : ซัคเซสมีเดีย.

Create Date : 21 กุมภาพันธ์ 2554

Last Update : 21 กุมภาพันธ์ 2554 14:20:20 น.

0 comments

Counter : 724 Pageviews.