สมเด็จพระเทพรัตนฯ ทรงเล่าถึง “แผนที่” ของทูลกระหม่อมพ่อฯ

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงตามเสด็จพระราชดำเนิน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ไปทรงงานยังพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศ

การนี้มีพระราชดำรัสถึงพระอัจฉริยภาพและพระราชจริยวัตรด้านแผนที่ ความตอนหนึ่งซึ่งจัดแสดง ณ ห้องแผนที่เทิดพระเกียรติของกรมแผนที่ทหาร ดังนี้

“…เวลาท่านสอน ท่านสอนแม้กระทั่งการพับแผนที่ ว่า ในเวลาที่เรานั่งในรถนี้ที่มันก็แคบ กางแขนกางขาออกไปมากไม่ได้ ก็เวลาเตรียมตัวเดินทางนี่ต้องพับแผนที่ให้ถูกทาง 

ว่าไปตอนแรกไปถึงไหน พอไปถึงอีกที่หนึ่งจะต้องคลี่ได้ทันท่วงที และคลี่ด้านไหนและก็ต่อไปถึงด้านไหน…”

“…ท่านจะถือแผนที่อยู่แผ่นหนึ่ง แผนที่แผ่นหนึ่งของท่านนี้ ค่อนข้างกว้างกว่าใครๆ ท่านเอาแผนที่มาปะเข้าด้วยกันอย่างพิถีพิถัน

ถือเป็นงานที่ใครจะมาแตะต้องช่วยเหลือไม่ได้เลยทีเดียว

เวลาที่ท่านจะเสด็จฯ ไหนท่านจะต้องเตรียมแผนที่ละเอียด เริ่มตั้งแต่ตัดหัวแผนที่ออก และเศษที่ตัดออกนั้นจะทิ้งไม่ได้เลย ท่านจะตัดแล้วเอากาวมาแปะติดกัน

สำนักงานของท่าน คือ ห้องกว้างๆ ไม่มีเก้าอี้ เพราะจะต้องนั่งอยู่กับพื้นกาวติดแผนที่เข้าด้วยกัน แล้วเอาหัวกระดาษต่างๆ ค่อยตัดและแปะเรียงกันเป็นหัวกระดาษและหัวแผนที่ใหม่

เพื่อจะได้ทราบว่า แผนที่นั้นเป็นแผนที่ใหม่แผ่นใหญ่ของท่าน ทำจากแผนที่จากไหนบ้าง เพราะเวลาเสด็จฯ ไปก็ต้องถามชาวบ้านว่า สถานที่นั้นอยู่ไหน แล้วทางทิศเหนือมีอะไรบ้าง ทางทิศใต้มีอะไรบ้าง

ท่านถามหลายๆ คน เช็กกันไปมา ระหว่างถามนั้นก็จะดูจากแผนที่ ว่า แผนที่อันนั้นถูกต้องดีหรือไม่ น้ำไหลจากไหนไปที่ไหน
บางครั้งแผนที่ไม่ถูกต้อง ท่านก็ตรวจสอบได้ เพราะมีเจ้าหน้าที่จากกรมแผนที่ทหารตามเสด็จฯ ด้วย เรียกมาชี้ดูว่าตรงนี้ต้องแก้ไข…”

“…ท่านจะขีดเส้นส่วนที่คิดว่าเป็นที่สมควรจะทำเขื่อน หรือทำฝายในตรงไหนในแปลนตรงนั้น แล้วจะระบายสีฟ้าเป็นน้ำ เป็นเขื่อน หรือถนนอะไร ก็เอาสีแดงระบายวาดเป็นเส้นไป

ท่านก็ดูอย่างใกล้ชิด เพราะว่าการทำเขื่อนแต่ละแห่งหมายถึงว่า ต้องจ่ายงบประมาณลงไปจำนวนมาก การจะเลือกทำที่ไหนนั้น ก็จะเลือกไม่ให้เกิดความเดือดร้อนแก่ราษฎรเป็นจำนวนมาก

จะต้องหลีกเลี่ยงบริเวณที่เป็นที่ตั้งบ้านเรือน และยังจะต้องคำนึงถึงงบประมาณความประหยัดด้วย

 เพราะฉะนั้นอย่างใครเสนอโครงการมา ท่านจะต้องทอดพระเนตรก่อน ว่ากั้นน้ำตรงนี้ น้ำจะเลี้ยงไร่นาถึงแค่ไหน และจะได้ผลผลิตคุ้มและเหมาะสมเพียงพอ

หรือว่า เป็นเหตุผลพอไหมที่จะจ่ายเงินราษฎรเป็นจำนวนสูงเท่านั้น เพราะฉะนั้นท่านจึงต้องดูแผนที่ และถ้าใครมากราบบังคมทูลว่า ขอพระราชทานเขื่อน ฝาย ในที่ไหน

จะต้องทรงถามคนที่กราบบังคมทูล ว่า อยู่ที่ไหน การเดินทางมาอย่างไร ทิศเหนือจรดอะไร ทิศใต้จรดอะไร บริเวณหรือลักษณะเป็นอย่างไร แล้วก็ทรงกำหนดเองในแผนที่…”

ขอบคุณรูปภาพและข้อมูลจาก กรมแผนที่ทหาร /เพจเรารักในหลวง