Bloggang.com : eaglenews : อธิปไตยเป็นของปวงชน หรือเป็นของอภิสิทธิ์ชน?

อธิปไตยเป็นของปวงชน หรือเป็นของอภิสิทธิ์ชน?

อธิปไตยเป็นของปวงชน หรือเป็นของอภิสิทธิ์ชน?

วันพฤหัสบดีที่ 17 สิงหาคม พ.ศ. 2549

ในการเสวนาทางวิชาการช่วงปลายพฤษภาคม 2549 หัวข้อเรื่อง "พิพากษาหาความยุติธรรมประเทศ เพิ่มดุลยภาพการเมืองไทย ก้าวสู่การปฏิรูปการเมืองรอบสอง" นอกจากจะเรียกร้องให้มี "ตุลาการภิวัตน์" แล้ว ยังวิพากษ์สิ่งที่เรียกว่า "ประชาธิปไตยตามลัทธิเสียงส่วนใหญ่" (majoritarianism) ซึ่งหมายถึง การเน้นการเลือกตั้งเป็นกลไกสำคัญที่สุด

และหลังเลือกตั้ง อำนาจอธิปไตยก็ตกเป็นของนักการเมืองซึ่งอ้างเสียงส่วนใหญ่ไปกระทำตามอำเภอใจ เป็นการปกครองที่รัฐสภามีอำนาจสูงสุด แต่ยอมตนเป็นผู้เชื่อฟังที่ดีของรัฐบาล ในที่สุด ก็กลายเป็น "เผด็จการโดยรัฐสภา" ซึ่งตรงข้ามกับ "ประชาธิปไตยแนวรัฐธรรมนูญนิยม" ที่ยึดถือกฎหมายสูงสุดเป็นหลัก ได้แก่ รัฐธรรมนูญ

ผู้บรรยายอ้างว่า ความแตกต่างระหว่างประชาธิปไตยสองแนวทางนี้คือ "ลัทธิเสียงส่วนใหญ่" มองอำนาจอธิปัตย์เป็นเส้นตรงเชิงกลไกจากประชาชนผู้เลือกตั้งไปสู่นักการเมืองแต่ด้านเดียว ในขณะที่แนวรัฐธรรมนูญนิยม "มองอำนาจอธิปัตย์ของประชาชนสัมพันธ์เชื่อมโยงกับมิติอื่นๆ ของสังคม" แนวคิดอำนาจอธิปัตย์ดังกล่าวปรากฏเป็นจริงในยุโรปหลังสนธิสัญญาเวสต์ฟาเลียปี 1648 ซึ่งยุติสงครามยืดเยื้อระหว่างชาติต่างๆ และกำหนดว่า ใครหรือสถาบันใดเป็นตัวแทนของอำนาจสูงสุดแห่งรัฐ

แต่ทั้งหมดนี้ก็เช่นเดียวกับแนวคิด "ตุลาการภิวัตน์" คือเป็นการเข้าใจผิดในแนวคิดทฤษฎีรัฐธรรมนูญ เอามาโยงกับข้อคลาดเคลื่อนทางประวัติศาสตร์ กลายเป็นศัพท์หรูที่มีความหมายบิดเบี้ยว เพียงเพื่อสนองเป้าหมายทางการเมืองส่วนตัวของคนบางคน

อำนาจอธิปไตยมีทั้งแง่มุมอำนาจอธิปไตยนอกรัฐ ซึ่งหมายถึงการดำรงอยู่ของรัฐในมิติระหว่างประเทศโดยไม่อยู่ในอาณัติของรัฐอื่น กับอำนาจอธิปไตยในรัฐ ซึ่งหมายถึงการจัดการการใช้อำนาจในรัฐและการกำหนดความชอบด้วยกฎหมายของการกระทำโดยองค์กรรัฐ

สัญญาสันติภาพเวสต์ฟาเลียปี 1648 เกิดขึ้นเพื่อยุติสงครามสามสิบปีระหว่างชาติต่างๆ ในยุโรป โดยกำหนดเส้นแบ่งดินแดนและเขตศาสนาใหม่ รวมทั้งยอมรับในอธิปไตยของรัฐย่อยๆ ราว 300 รัฐในแคว้นเยอรมนี มีผลไปบั่นทอนมหาจักรวรรดิออสเตรียและเป็นจุดเปลี่ยนทางการเมืองที่สำคัญของยุโรป รวมทั้งเป็นการพัฒนาแนวคิดอำนาจอธิปไตยนอกรัฐ

ส่วนแนวคิดอำนาจอธิปไตยในรัฐนั้น เสนอขึ้นก่อนหน้านี้โดยนักปรัชญาการเมืองฝรั่งเศสชื่อ ฌอง โบแดง ในปี 1576 ว่า อำนาจอธิปไตยเป็นอำนาจสูงสุด หนึ่งเดียว แบ่งแยกมิได้ และไร้ขีดจำกัด รัฐบาลเป็นผู้ใช้อำนาจนั้นโดยยังคงอิงกับเจตนารมณ์ของพระเจ้าและกฎหมายธรรมชาติ โบแดงอธิบายว่า ระบอบราชาธิปไตยคือบุคคลคนเดียวเป็นผู้ใช้อำนาจอธิปไตย ระบอบอภิสิทธิ์ชนคือคนส่วนน้อยใช้อำนาจอธิปไตย และระบอบประชาธิปไตยคือคนส่วนใหญ่ใช้อำนาจอธิปไตย

แนวคิดของโบแดงได้รับการขยายความสืบมา ผ่าน "สัญญาประชาคม" ของรุสโซ สู่ยุคประชาธิปไตยกลายเป็น "อำนาจอธิปไตยของปวงชน" (popular sovereignty) แต่การใช้อำนาจดังกล่าวต้องเป็นไปตามครรลองของกฎหมายรัฐธรรมนูญอันสูงสุด อำนาจอธิปไตยของปวงชนในปัจจุบันจึงปรากฏเป็นจริงในรูปของอำนาจอธิปไตยตามรัฐธรรมนูญ (constitutional sovereignty)

ในระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภาที่มีอังกฤษเป็นต้นแบบ ประชาชนเลือกผู้แทนเข้าไปในสภา จากนั้น สภาก็เลือกบุคคลจากพรรคการเมืองเสียงข้างมากให้เป็นนายกรัฐมนตรีและตั้งคณะรัฐมนตรี ทำให้ทั้งรัฐบาลและพรรคเสียงข้างมากในสภาเป็นพรรคเดียวกัน ฉะนั้น คณะรัฐมนตรีก็คือคณะทำงานแทนรัฐสภานั่นเอง โดยมีบทบาททั้งร่างกฎหมายและจัดทำงบประมาณเสนอเข้าสภา

ในระบบนี้ นอกจากสิทธิของพรรคฝ่ายค้านในสภาที่จะพูดแสดงความคิดเห็นและตรวจสอบตามรัฐธรรมนูญแล้ว สภาก็ยังอาจคานอำนาจฝ่ายบริหารได้ด้วยการแข็งข้อทางสภา ซึ่งมักจะนำไปสู่การยุบสภา เพื่อให้ประชาชนตัดสินด้วยการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งใหม่

ในหลายกรณี พรรครัฐบาลกุมเสียงข้างมากในสภาได้อย่างเด็ดขาด พรรคฝ่ายค้านอ่อนแอ รัฐบาลจึงมีอำนาจเต็มที่ในการบริหารกิจการบ้านเมือง ภาระในการตรวจสอบถ่วงดุลอำนาจบริหารก็จะไปเน้นที่ฝ่ายตุลาการหรือองค์กรอิสระอื่นๆ นี่เป็นกรณีที่เกิดขึ้นได้เสมอในประเทศที่ใช้ระบอบประชาธิปไตยรัฐสภาและก็เกิดขึ้นบ่อยครั้งในอังกฤษช่วงสามร้อยปีมานี้ ถ้าสภาวะดังกล่าวเป็น "เผด็จการรัฐสภา" ก็ต้องถือว่า อังกฤษเป็นประเทศเผด็จการรัฐสภาที่เก่าแก่ที่สุดในโลก แล้วยังเป็นต้นแบบให้ประเทศทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทยเอาอย่างอีกด้วย!

คำว่า "เผด็จการรัฐสภา" ในประเทศไทยเป็นคำที่นักวิชาการอาจารย์มหาวิทยาลัยบางส่วน องค์กรพัฒนาเอกชน และราษฎรอาวุโส ที่เกลียดชังการเมืองแบบเลือกตั้ง ใช้ด่าทอระบอบประชาธิปไตยมาทุกยุคสมัย คนพวกนี้ดูถูกดูแคลนประชาชนชั้นกลางและชั้นล่างส่วนใหญ่ ว่า โง่และขายเสียง คนพวกนี้จึงไม่ต้องการประชาธิปไตยที่อำนาจอธิปไตยมาจากปวงชน แต่เอาระบอบอภิสิทธิ์ชนที่อำนาจอธิปไตยมาจากเฉพาะพวกตนมีฐานะเหนือกว่าเท่านั้น

ระบอบประชาธิปไตยของไทยปัจจุบันก็เป็น "แนวรัฐธรรมนูญนิยม" อยู่แล้วตามมาตรา 3 แห่งรัฐธรรมนูญซึ่งระบุว่า "อำนาจอธิปไตยเป็นของปวงชนชาวไทย พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นประมุขทรงใช้อำนาจนั้นทางรัฐสภา คณะรัฐมนตรี และศาล ตามบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญนี้"

ยิ่งกว่านั้นแม้ในยามปกติ พรรคเสียงข้างมากจะกุมทั้งสภาและรัฐบาล แต่ก็มีกลไกถ่วงดุลตรวจสอบมากมายยิ่งกว่ารัฐธรรมนูญทั้งหลายในอดีต การมีรัฐบาลพรรคเสียงข้างมากที่เข้มแข็งเป็นปรากฏการณ์ปกติของประชาธิปไตยรัฐสภาที่มั่นคง ประเด็นนี้ต้องแยกให้ออกจากพฤติกรรมของนักการเมืองซึ่งในระยะเพิ่งพัฒนา มักจะอ้างคะแนนเสียงเลือกตั้งนับล้านเสียงอย่างพร่ำเพรื่อ และไม่เห็นความสำคัญหรือไม่ยอมรับการตรวจสอบถ่วงดุลโดยองค์กรอิสระต่างๆ

ถึงกระนั้น พฤติกรรมของนักการเมืองที่ก้าวตามไม่ทันความทันสมัยของรัฐธรรมนูญก็ไม่ใช่ข้ออ้างที่จะเรียกร้องให้มี "ตุลาการภิวัตน์" ให้องค์กรตุลาการลงมาเลือกข้าง เล่นการเมืองเสียเอง และยิ่งไม่ใช่ข้ออ้างที่จะฉีกรัฐธรรมนูญทิ้ง แล้วเอาระบอบอื่นที่ไม่ใช่ประชาธิปไตยเข้ามาแทน!

รศ.ดร.พิชิต ลิขิตกิจสมบูรณ์

คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

Create Date : 29 สิงหาคม 2549

Last Update : 29 สิงหาคม 2549 23:09:14 น.

1 comments

Counter : 859 Pageviews.

สวัสดีจ้า แวะเข้ามาเยี่ยมน๊า ... คิดถึง เหมือนกันจ้า

โดย: เพชรน้ำนิล

วันที่: 29 ตุลาคม 2553 เวลา:23:22:22 น.