---------10 หลักการง่าย ๆ เพื่อตรวจสอบ "วิทยุชุมชน" ว่า "จริง" หรือ "ปลอม"-------- ก่อนอื่นใครยังไม่ได้อ่านผมบ่น ๆ เพ้อ ๆ เรื่องเชียงใหม่ รบกวนอ่าน เมื่อข้าพเจ้ายืนอยู่ท่ามกลางลมหนาวใน ม.เชียงใหม่ : เวลาเพียงสองปี ทุกสิ่งเปลี่ยนไปไวเกินตามทัน หากอ่านแล้วก็อ่านข้างล่างได้เลยครับ เมื่อวานนี้ผมไปสัมมนาที่เชียงใหม่ครับ เรื่องเกี่ยวกับพระสงฆ์กับวิทยุชุมชน ในตอนแรกก่อนไปสัมมนากะเขียนเรื่องประเด็นนี้ แต่คิดไปคิดมา เขียนเรื่องหลักการวิทยุชุมชนดีกว่า เพราะประเด็นนี้ในสังคมบ้านเราก็ยังไม่เคลียร์ชัดเจน เป็นประเด็นถกเถียงกันนะครับว่าวิทยุชุมชนที่แท้จริงพึงเป็นเช่นไร แล้วที่มันผุดขึ้นมายิ่งกว่าดอกเห็นแถวสันกำแพงนี้ใช่วิทยุชุมชนไหม ที่มาของวิทยุชุมชนเกิดขึ้นที่อเมริกาเมื่อสักประมาณ 50 ปีที่ผ่านมา (อายุยังไม่พอทำแซยิดเลย) เหตุที่เกิดขึ้นมาเพราะอเมริกาเป็นประเทศที่ปกครองด้วยระบบประชาธิปไตย การที่จะทำให้ระบอบการปกครองคงอยู่ได้ จะต้องมีการ exercise ความหมายของมันอยู่เสมอ วิทยุชุมชนก็เป็นหนึ่งในเครื่องมือของประชาธิปไตย ที่ให้ประชาชนมีสิทธิเป็นเจ้าของคลื่น เจ้าของสถานี เจ้าของรายการเอง โดยไม่มีภาครัฐเข้ามาเกี่ยวข้อง ก่อนจะมีวิทยุชุมชน วงการวิทยุก็มีองค์ชายอยู่ 2 องค์ก่อนแล้ว นั้นก็คือ วิทยุรัฐบาล (อาทิ กรมประชาสัมพันธ์) และ วิทยุเพื่อธุรกิจ (EFM, Fat Radio ฯลฯ) พี่คนแรกจุดหมายก็คือโปรโมตและบอกกล่าวผลงานของรัฐบาล ส่วนพี่คนที่สองก็เพื่อโฆษณาเป็นหลัก (ง่าย ๆ คือหาเงิน) แต่วิทยุชุมชนที่เป็นน้องคนสุดท้อง ไม่ได้อยู่กับฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง เพราะวิทยุชุมชนไม่ได้รับใช้รัฐบาล แต่รับใช้ชุมชนตนเอง และวิทยุชุมชนก็ไม่ต้องการเงินกำไรมากมาย ขอเพียงแค่เลี้ยงตัวได้ก็พอ ---------------------------- นี้คือหลัก 10 ประการง่าย ๆ ที่ใช่ตรวจสอบว่า วิทยุที่คุณหมุนฟังใช่วิทยุชุมชนหรือไม่ 1. การเป็นเจ้าของ คนที่เป็นเจ้าของวิทยุชุมชนต้องเป็นกลุ่มประชาชน ย้ำนะครับว่าเป็นกลุ่ม ถ้าเป็นของคุณลุงแดง สร้างโดยลุงแดง มันก็ต้องเพื่อลุงแดง ไม่ใช่เพื่อประชาชน ดังนั้นประชาชนทุกคนคือเจ้าของวิทยุชุมชนนั้น ๆ ในสังคม 2. พื้นที่ครอบคลุม ชื่อก็บอกแล้วว่าวิทยุชุมชน ดังนั้นขอบเขตการออกอากาศก็ควรฟังกันในชุมชน รัศมีก็สักประมาณ 10 กิโลเมตร ด้วยกำลังส่ง 1กิโลวัตต์ (จะได้ไม่ตีกันเอง และตีกับวิทยุหลัก รวมถึงวิทยุการบิน) ตอนนี้เรามองกันเรื่องวิทยุชุมชนเพียงแค่เรื่องเทคนิค เช่นว่า ถ้ามีเสาส่งสูงแค่นี้ ออกอากาศแค่นี้ ก็เป็นวิทยุชุมชนแล้ว ซึ่งความจริงมันไม่ใช่ เพราะเรื่องเทคนิคเป็นแค่องค์ประกอบปลีกย่อยเท่านั้น แท้ที่จริงแล้วต้องดูเรื่องของเนื้อหามากกว่า 3. เป้าหมาย เป็นสื่อกลางระหว่างประชาชน พูดง่าย ๆ เป็นกระบอกเสียงให้เรา ๆ ท่าน ๆ นั้นแหละ โดยปกติวิทยุทั่วไปมักจะสื่อสารแบบบนลงล่าง คือรัฐบอกกล่าวไม่ฟังคำพูดชาวบ้านเลย แต่วิทยุชุมชนคือเครื่องมือแบบล่างขึ้นบน บอกกล่างเรื่องราวของตนให้รัฐรับรู้ อีกเป้าหมายที่สำคัญคือ ไม่แสวงหากำไร หารายได้แค่พอใช้เพียงพอ 4. ธรรมชาติของสื่อ สื่อวิทยุชุมชนเป็นสื่อของท้องถิ่น ดังนั้นจึงเป็นเรื่องของอาสาสมัคร เข้ามาทำหน้าที่ อาสาสมัครเหล่านี้มิใช่เป็นได้แต่ DJ เพราะหน้าที่อื่นก็สำคัญกว่ามาก ๆ เช่น โปรดิวเซอร์ และฝ่ายข้อมูล ที่ต้องคิดว่าวัน ๆ หนึ่งจะหาอะไรมาออกอากาศดี ดังนั้นวิทยุชุมชนที่ไม่ได้เล็งเห็นตรงนี้ ส่วนใหญ่มักเกิดอาการตันเร็ว แล้วก็จะเปิดเพลงไปเรื่อยไม่ต่างอะไรกับคลื่นหลัก 5. การไหลของข่าวสาร เป็นไปแบบหลายทาง หลายทางในที่นี้หมายความว่า ข้อมูลเรื่องราวต่าง ๆ ที่ได้รับมาจากหลายช่องท่อง เช่น ได้มาจากชาวบ้านคนนู้นคนนี้ ลุงขายก๋วยเตี๋ยว พระสงฆ์ที่กำลังบิณฑบาต ฯลฯ ดังนั้นข้อมูลข่าวสารที่ออกมาก็คือเรื่องของคนในสังคมจากมุมมองความคิดเห็นต่าง ๆ ที่หลากหลาย 6. บทบาทหน้าที่ เป็นสื่อโดยประชาชน เพื่อประชาชน และของประชาน ไม่ใช่ของใครคนใดคนหนึ่ง 7. การบริหารจัดการ เน้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชนให้เข้ามาร่วมกันจัดการ เช่น จัดตั้งคณะกรรมการจัดการจากคนในหมู่บ้าน ทั้งนี้ต้องเน้นเรื่องของ self management หรือ การจัดการด้วยตนเอง พึ่งพาด้วยตนเอง 8.สถานะผู้ฟัง ผู้ฟังมีลักษณะแบบ active (ทุกวันนี้ส่วนใหญ่เราฟังวิทยุกันแบบ passive คือฟังไปเรื่อย ๆ ไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง) ผู้ฟังของวิทยุชุมชนต้องเป็นส่วนหนึ่งในการดำเนินรายการ เข้ามาแสดงความคิดเห็น (ลักษณะเหมือนกับ จส.100 ซึ่งคือคอนเซปท์วิทยุชุมชนที่แท้จริงในเรื่องการมีส่วนร่วมของผู้ฟัง) 9. แหล่งรายได้ มาจากหลาย ๆ แหล่ง เช่น ได้รับเงินบริจาค จากหลาย ๆ คน มิใช่ใครคนใดคนหนึ่งเพราะจะเกิดการควบคุมจากแหล่งทุนขึ้นได้ ที่สำคัญเน้นการไม่แสวงหากำไร 10.รูปแบบวิทยุ มีความหลากหลาย ตามความต้องการของชุมชน ดังนั้นวิทยุชุมชนแต่ละแห่งไม่มีความจำเป็นต้องเหมือนกัน ขึ้นอยู่กับสภาพของสังคมนั้น ๆ ว่าเป็นเช่นไร อาทิเช่น ชุมชนที่อยู่ติดทะเลก็เน้นเรื่องสภาพอากาศ ในขณะที่ชุมชนที่อยู่บนดอย ก็ไม่จำเป็นต้องพูดเรื่องนี้ นี้เป็น 10 หลักการง่าย ๆ นะครับ ที่ช่วยให้พิจารณาและตรวจสอบวิทยุชุมชนได้ ลองตรวจสอบดูนะครับว่าที่ท่านได้ยินกันนั้น มัน "จริง" หรือ "ปลอม" กันขนาดไหน มีคำถามอะไรฝากทิ้งไว้ แล้วจะมาไขความกระจ่างให้ครับ ป.ล. 10 ข้อนี้ จาก BBC แล้วสรุปเป็นไทยโดย รศ.ดร.กาญจนา แก้วเทพ ซึ่งผมนำมาย่อสรุปอีกทีหนึ่ง   Create Date : 19 ธันวาคม 2548 17 comments Last Update : 19 ธันวาคม 2548 20:04:53 น. Counter : 1058 Pageviews. Share Tweet

เพลงที่เปิดคือเพลงอะไรหว่า ส่วนเรื่องวิทยุชุมชน ถ้ามีเกิดขึ้นมากๆ ก็น่าจะดี ประชาชนจะได้เป็นเจ้าของสื่อบ้าง   โดย: grappa 19 ธันวาคม 2548 12:06:51 น.

เพลงที่เปิดอยู่นี้คือเพลง "จตุจักร" ของ The Photo Sticker Machine ครับ   โดย: I will see U in the next life. 19 ธันวาคม 2548 12:10:06 น.

เขียนเรื่องเครียดแล้วไม่มีใครแวะเข้ามาอ่านเลยแฮะ   โดย: I will see U in the next life. 19 ธันวาคม 2548 12:34:28 น.

อ่านค่า เข้ามาอ่านแล้ว วันนี้งานกองเต็มโต๊ะ เคยฟังวิทยุชุมชน 2 ครั้ง เมื่อไปทานอาหารที่ร้านแถวเลียบทางด่วน เค้าก็ออกอากาศเอง แต่เป็นเพลงเก่าๆทั้งหมด ดูแล้วก็น่ารักดีค่ะ   โดย: Batgirl 2001 19 ธันวาคม 2548 13:11:35 น.

บางที่ก็เป็นอย่างที่ว่าครับ แต่บางที่ก็ไม่ใช่อ่ะ   โดย: กึ่งยิงกึ่งผ่าน 19 ธันวาคม 2548 13:38:23 น.

อย่างคุณ Batgirl ว่ามา แบบนี้มิใช่วิทยุชุมชนหรอกครับ แต่เป็น format radio (วิทยุทั่วไป) ในคราบของวิทยุชุมชน ที่ว่าเช่นนี้เพราะผมดูจากเนื้อหาที่เขานำเสนอครับ ไม่ต่างอะไรกับวิทยุทั่วไปเลย (ถ้าตามที่ผมเข้าใจก็คือเปิดเพลงเก่า ๆ เท่านั้น)   โดย: I will see U in the next life. 19 ธันวาคม 2548 13:39:23 น.

ถึงคุณ กึ่งยิงกึ่งผ่าน นี้คือคอนเซปท์ของวิทยุชุมชนครับ เพียงแต่ว่าวิทยุที่เปิดขึ้นใหม่แล้วอ้างตัวว่าเป็นวิทยุชุมชนมักมีแต่เปลือกที่เป็นชุมชน (เปลือกที่ว่าเช่น มีเสาส่งสูงเท่านี้ ออกอากาศด้วยความแรงเท่านี้ ๆ) แต่เนื้อหาเราไม่ได้ดูเลยครับว่ามันเป็นวิทยุชุมชนจริงหรือไม่ ว่ากันตามจริง วิทยุชุมชนที่แท้จริง (แบบเนื้อหาและการมีส่วนร่วม) ก็คือ จส.100 นี้แหละครับ ดังนั้น ประเด็นสำคัญในการพิจารณาก็คือ เนื้อหาและการมีส่วนร่วมของประชาชนในชุมชนครับ   โดย: I will see U in the next life. 19 ธันวาคม 2548 13:43:18 น.

background ของบล็อกคุณดูแปลกตาจังค่ะ แต่เห็นแล้วคิดถึงอัลบั้มของ The offsprings จัง ชอบๆ   โดย: แพนด้ามหาภัย 19 ธันวาคม 2548 15:26:31 น.

อยากเป็นดีเจเสียงใสให้สักแห่ง มีสถานีวิทยุไหนรับบ้าง ฮิๆๆๆ   โดย: ตี๋น้อย (Zantha ) 19 ธันวาคม 2548 15:58:26 น.

อ่านค่า อ่าน แต่มาช้าหน่อย วันนี้เชียงใหม่อากาศหนาวมากมั๊ยคะคุณดีเจ ^^ ...   โดย: ขอบคุณที่รักัน (blueberry_cpie ) 19 ธันวาคม 2548 16:29:22 น.

มาลงชื่อค่า   โดย: หนูชล 19 ธันวาคม 2548 17:10:05 น.

ตอนนี้อยู่กรุงเทพฯแล้วครับ กรุงเทพฯหนาวขนาดนี้ เชียงใหม่คงไม่ต้องบอกนะครับ   โดย: I will see U in the next life. 19 ธันวาคม 2548 19:58:13 น.

ไม่มีความเห็นครับ เพราะเราไม่ค่อยได้ฟัง แต่ว่าวิทยุชุมชน(หรือที่อ้างว่าเป็นวิทยุชุมชน)เนี่ย บางคลื่นก็มารบกวนคลื่นที่เราฟังประจำ ทำให้ต้องเลิกฟังคลื่นนั้นไปเลย (คลื่นมันตีกัน)   โดย: คุณม้าม 20 ธันวาคม 2548 1:32:34 น.

เข้ามาบล็อกนี้ทีไร หัวบล็อกโดนใจทุกทีเลย ชอบเพลงนี้ (ZERO ของ Smashing Pumpkins) มากเลย เป้นเพลงที่ประสาทดี มันยาวแค่ 2 นาทีกว่าๆ เอง ใช่มั้ยเอ่ย ตลกดีเสื้อสีดำ ตักหนังสือ ZERO สีเงิน วัยรุ่น (ที่เริ่มร่วงแล้ว) บ้านเราใส่กันทั้งเมือง ...สงสัยเหมือนกันว่าใครหนอจะรู้บ้างว่ามันคือเสื้อตัวเก่งของอีตา บิลลี่ คอร์แกน ในยุคหนึ่ง ไม่รุ้ทำไมเหมือนกัน แต่เราชอบ Smashing Pumpkins มากกว่า Nirvana (อันนี้ต้องพูดแบบแอบๆ อิอิ) เมื่อเร็วๆนี้ เพิ่งหยิบอัลบั้ม The Future Embrace ของ Billy Corgan มาฟัง (เป็นรอบที่ 43 ในปีนี้) ชอบมาก เสียงกีต้าร์หวีดหวิวได้ใจ ส่วน The Photo Sticker Machine ชอบอัลบั้มสาม BETWIXT มากที่สุดจ้า ปล. ดูหนังใหม่ Sora Aoi ยังพี่ อิอิอิอิอิ   โดย: merveillesxx IP: 210.246.165.136 20 ธันวาคม 2548 12:35:57 น.

แถวบ้านวิทยุชุมชน โฆษณาทุก 5 นาทีเลยอ่ะ BG น่ารักดีครับ   โดย: เจ้าชายไร้เงา 20 ธันวาคม 2548 20:07:14 น.

ถึงต่อน้องรัก เรามันก็หัวอกเดียวกัน ชอบอะไรคล้าย ๆ กัน อย่างเพลง Zero นี้ก็โดนใจพี่มานาน 555 พูดถึง งานเดี่ยวของป๋าบิลลี่ สารภาพตามตรงยังไม่ได้ซื้อเลย (เคยเจอแผ่นผีแถวคลองถม แต่ไม่ซื้อ คนไหนเรารักเราไม่ซื้อแผ่นปลอม) ส่วนเรื่องหนัง รอดู March of The Penguins โลดครับ ถึง คุณ เจ้าชายไร้เงา ่บล็อกผมน่ารักหรอครับ แบ็คกราวด์ออกจะโหด   โดย: I will see U in the next life. 20 ธันวาคม 2548 20:36:07 น.

อ่านค่ะ บล็อคก็ดูดีมีสกุลค่ะ   โดย: ต๋องตึง 26 มกราคม 2549 17:24:29 น.