คนไทยกับแคนรู้จักคุ้นเคยกันดีมาก โดยเฉพาะในภาคอีสาน
แท้จริงแล้วจะเรียกว่าเป็นดนตรีของ "คนลาว" น่าจะตรงกว่า
แต่ดั้งเดิมมาคนอีสานก็เรียกตนเองว่าเป็นลาว ภาษาก็เป็นภาษาลาว
ดนตรีกับเพลงประจำเผ่าพันธุ์ก็คือ "การลำ" โดยมี "แคน" บรรเลงคลอตลอด
วิวัฒนาการของแคนคงมีมานานเนแล้ว ประวัติตำนานว่าถึงการเลียนเสียงนกสวรรค์โน่น
แคนของเรา (ไทย-ลาว) รักษารูปแบบดั้งเดิมไว้ได้สมบูรณ์มาก
ส่วนประกอบทั้งหมดเป็น...วัสดุธรรมชาติ และ ทำด้วยมือเกือบ 100 %
ไม้ไผ่(ไม้ซาง,ไม้ไผ่เฮี้ย) ใช้ทำเป็น "ลูกแคน"
ไม้จริง (ไม้ประดู่,ไม้แดง,ไม้รัก) ที่เป็นส่วนเป่าลมเข้าทำเป็น "เต้าแคน"
มูลของแมลงชนิดหนึ่ง (แมงน้อย,แมงขี้สูด) ใช้เป็นตัวเชื่อมประสานลูกแคนกับเต้าแคน และปิดรู
โลหะผสมเงินและทองแดง ตีเป็นแผ่นบาง ใช้ทำเป็น "ลิ้นแคน"
ต้องยอมรับว่าเสียงแคนกับหมอลำแบบดั้งเดิม...เป็นเพลงที่ผมคุ้นหูมาตั้งแต่เกิด
ฟังออก ฟังเป็น และซาบซึ้งในความไพเราะอย่างที่สุดตราบจนทุกวันนี้
ไม่อยากให้มีการดัดแปลงไปจากเดิมเลยแต่ความคิดนี้เปลี่ยนแปลงไป เมื่อผมได้พบกับนักดนตรีจีน(ไต้หวัน) คนหนึ่ง ในยูทูป
洪紹桓 ... หงเส้าหวน หนุ่มน้อยอายุน่าจะไม่เกิน 20 ปี สามารถเดี่ยว แคนจีน (笙) ที่ปรับปรุงพัฒนาจนใช้เล่นกับวงออร์เคสตร้าได้แคนจีน (笙) นั้นมีประวัตินานเนกาเลจริงๆ หลักฐานทางโบราณคดีเก่าแก่ไปถึงก่อน คศ. 1100 ปี มีรูปคนเป่าแคนในหลุมฝังศพโบราณ มีรูปวาด รูปสลักบนหิน รูปบนมโหรทึกสำริดยังมีการกล่าวถึง 笙 ในคัมภีร์ "ซือจิง (诗经)" ที่อนุมานว่าแต่งก่อน คศ.ราว 700 ปีพวกฝรั่งเพิ่งรู้จักและนำแคนจีนเข้าไปยังทวีปยุโรปเมื่อ ปี คศ.1740 และ ปี คศ.1777ปัจจุบันแคนจีนพัฒนามาตั้งแต่ ปี คศ.1950 โดยปรับรูปร่าง จำนวนลูกแคน และคีย์เสียงมีจำนวนลูกแคนมากขึ้น ตั้งแต่ 24, 26, 32 และ 36 มีคีย์เสียงเทียบได้สูงไปถึงต่ำ เกายินเซิง (高音笙) แคนโซปราโน่,จุงยินเซิง (中音笙) แคนอัลโต้, ซื่อจุงยินเซิง (次中音笙) แคนเทเนอร์ตียินเซิง (低音笙) แคนเบสส์ บรรดานักดนตรีที่เล่นแคนจีนทั้งหลายก็คิดค้นพัฒนาไม่หยุดนิ่งแต่งเพลงใหม่ เรียบเรียงปรับปรุงเพลงเก่า ทั้งแบบดั้งเดิม และแบบสากลที่ไปไกลสุดๆคือสามารถใช้บรรเลงกับวงซิมโฟนีออร์เคสตร้าเล่นดนตรีคลาสสิกผลงานออกมากลมกลืนรื่นโสตรประสาท ให้ความไพเราะไปอีกแบบครับ
ไม่เคยเห็นแคนจีนมาก่อนเลยครับ
แต่เชื่อแน่ว่าไม่กี่ปีนี้ น้องคนนี้
จะกลายเป็นนักดนตรีระดับโลกแน่นอน
เวลาเห็นคนจีนเค้าฝึกดนตรีหรือกีฬา
จะรู้สึกทึ่งมากๆ
เค้าฝึกกันตั้งแต่เด็กอย่างเข้มงวดและมีวินัย
เหมือนที่พี่ดิ่งบอกว่าดนตรีไทย
พอประยุกต์กับดนตรีสากลแล้วไม่ค่อยเข้ากัน
ผมเห็นด้วยเลยครับ
ผมว่าเครื่องดนตรีไทยมีระดับเสียงที่ยังไม่ลงตัวกับโน๊ตดนตรีสากล
ด้วยเสียงของเครื่องดนตรีด้วยครับ
ดูไม่ค่อยเข้า
กลายเป็นดนตรีไทยร่วมสมัยที่คุ้นหูที่สุด
ก็ต้องมาจากวงบอยไทยของบรู๊ซ แกสตัน