Bloggang.com : NETA Dad : เริ่ม --> จิต เจตสิก รูป

เริ่ม --> จิต เจตสิก รูป

ผมได้มีโอกาสเข้าไปศึกษาพระอภิธรรมจากเว็บ พระอภิธรรม online คำที่จะพบบ่อยๆในเนื้อหาของพระอภิธรรมก็คือ จิต เจตสิก รูป และนิพพาน ซึ่งแต่ละบทก็จะมีการพูดถึงในแง่มุมที่ต่างกัน ก็เลยเกิดความคิดว่าอยากจะลองสรุปรวบรวมมาไว้ เพื่อที่จะได้เห็นความเกี่ยวข้องต่อเนื่องได้ชัดเจนขึ้น ก็เลยเป็นที่มาของ blog group นี้ครับ ถ้าอ่านเจออะไรเพิ่มก็จะมี add blog ใหม่เป็นระยะๆครับ

พระอภิธรรม เป็นธรรมะชั้นสูงที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับปรมัตถธรรมสี่ประการ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน

จิต คือธรรมชาติที่ทำหน้าที่เห็น, ได้ยิน, รับกลิ่น, รับรส, รู้สัมผัส ถูกต้อง ตลอดจนธรรมชาติที่ทำให้เกิดการคิด นึก สถานที่เกิดของจิตจะมีอยู่ 6 แห่งคือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

เจตสิก คือ ธรรมชาติที่ประกอบกับจิต ปรุงแต่งจิต ทำให้เกิดความ รู้สึก นึก คิด ที่แตกต่างกัน ทั้งทางที่ดีและไม่ดี เจตสิกเป็นนามธรรม ที่เกิดร่วมกับจิต คือเกิดพร้อมกับจิต ดับพร้อมกับจิต รู้อารมณ์เดียวกันกับจิต และอาศัยที่เกิดที่เดียวกันกับจิต

รูป คือ ธรรมชาติที่แตกดับ ย่อยยับ สลายไปด้วยความเย็นและ ความร้อน

นิพพาน เป็นธรรมชาติที่พ้นจากกิเลสเครื่องร้อยรัด พ้นจากการ เวียนว่ายตายเกิด

เนื่องจาก จิต และ เจตสิก เป็นสิ่งที่ต้องเกิดร่วมกันตลอดเวลา ดังนั้นจึงเขียนว่า " จิต + เจตสิก " เพื่อให้ระลึก ไว้อยู่เสมอว่าจิตและเจตสิกนั้น เป็นธรรมชาติที่ต้องเกิดร่วมกัน ต้องอิง อาศัยซึ่งกันและกัน และไม่สามารถแยกออกจากกันได้

ในแง่ปรมัตถธรรมไม่ว่าคนหรือสัตว์จะมีส่วนประกอบอยู่สามส่วนเท่านั้นคือ

จิต คือ ธรรมชาติที่รู้อารมณ์
เจตสิก คือ ธรรมชาติที่ประกอบปรุงแต่งจิต
รูป คือ องค์ประกอบที่รวมกันขึ้นเป็นกาย

ส่วนประกอบทั้งสามส่วนนี้ จะมีลักษณะสามัญตามธรรมชาติอยู่ 3 ประการคือ

อนิจจลักษณะ คือมีลักษณะที่ไม่เที่ยงไม่คงที่ ต้องเปลี่ยนแปลงอยู่ ตลอดเวลา
ทุกขลักษณะ คือมีลักษณะที่ทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ เกิดขึ้นแล้ว ต้องดับไปอยู่ตลอดเวลา
อนัตตลักษณะ คือมีลักษณะที่มิใช่ตัว มิใช่ตน ไม่สามารถบังคับบัญชาได้

ลักษณะตามธรรมชาติสามประการนี้เรียกว่า "ไตรลักษณ์"

อ้างอิง: //www.buddism-online.org

Create Date : 26 มกราคม 2549

Last Update : 30 พฤษภาคม 2549 22:22:44 น.

7 comments

Counter : 2303 Pageviews.

อนุโมทนาบุญค่ะ

ปรมัตธรรมมีสี่ประการ คือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน ที่ต้นเรื่อง

คำว่า ปรมัตธรรม พิมพ์ตก ถ ไปค่ะ

โดย: ปาลินารี

วันที่: 28 มกราคม 2549 เวลา:20:38:16 น.

ขอบคุณครับ.. ดีใจจัง.. มีคนมาอ่านด้วย.. เป็นคนแรกเลยนะเนี่ย

โดย: dharma (dharma

) วันที่: 28 มกราคม 2549 เวลา:20:50:18 น.

นิพพานเป็นอนัตตานะคะ อย่าเข้าใจกันผิดนะคะ

โดย: what for ^.~

วันที่: 7 กุมภาพันธ์ 2549 เวลา:17:19:39 น.

ขอขอบพระคุณเป็นอย่างยิ่งครับที่ทำให้เข้าใจในเรื่องเจตสิกและจิต

โดย: นัด IP: 125.25.38.56 วันที่: 27 กันยายน 2550 เวลา:20:00:01 น.

ดีค่ะ เข้ามาอ่าน และขออนุโมทนาบุญด้วยนะค่ะ กับการศึกษาพระอภิธรรม ขอให้มีความเพียรจนสำเร็จนะค่ะ ได้ยินมาว่า ใครเรียนสำเร็จอภิธรรมที่แสนยากนี้ เปรียบเหมือนเป็นจุลโสดาบันอ่ะค่ะ

โดย: ผู้เยี่ยมชม IP: 118.174.112.149 วันที่: 15 เมษายน 2551 เวลา:22:48:05 น.

เรื่องของ จิต เจตสิก รูป นิพพาน นี้ ถ้าในความเข้าใจของผมขณะนี้ คือ ต้องเห็นของจริง ในความหมายที่แทนค่ามานี้ คำว่าเห็นจริงก็คือว่า มีอยู่จริง(แต่ไม่ได้บอกว่ามีจริงหรือไม่จริง)เหมือนตาที่มองเห็นจริง โดยใช้ความรู้สึกมองไม่เอาการมีตัวตนมอง ถ้าเราเอาการมีตัวตนมองจะทำให้การมองนั้นไม่เป็นจริง เมื่อมองเป็นจริงแล้วข้อสงสัยข้อนั้นก็จะหมดไปครับ (ความคิดเห็น)
อนุโมทนาคับ

โดย: adam007 IP: 118.173.237.50 วันที่: 7 มกราคม 2552 เวลา:10:42:59 น.

โดย: พระทองสุข สุธีโร IP: 110.78.178.143 วันที่: 23 สิงหาคม 2557 เวลา:8:21:41 น.