ศิลปะอีกแขนงที่มีมนต์เสน่ห์อีกทั้งมีประวัติความเป็นมายาวนานของการประดิษฐ์สร้างสรรค์ เครื่องจักสาน หัตถกรรมที่มีเอกลักษณ์ความโดดเด่น ความงามในเชิงศิลปะและคุณประโยชน์การใช้สอยดังกล่าวซึ่งนับจากวันวานที่มนุษย์นำวัตถุดิบใกล้ตัวมาดัดแปลงเป็นสิ่งของเครื่องใช้

จากการสร้างสรรค์อย่างเรียบง่ายสู่ความละเอียดประณีต ในความต่อเนื่องของการประดิษฐ์สร้างสรรค์เครื่องจักสาน ปัจจุบันหัตถกรรมดังกล่าวยังคงได้รับการสืบทอดพัฒนาการผลิตเป็นสิ่งของเครื่องใช้หลากหลายรูปแบบและไม่เพียงเป็นที่รู้จักในประเทศ หากแต่ยังได้รับการตอบรับจากชาวต่างชาติ

เครื่องจักสาน เครื่องใช้ที่ทำด้วยไม้ไผ่หรือหวายนั้นในลักษณะรูปทรงจะแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาคท้องถิ่น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับภูมิประเทศ วัสดุอุปกรณ์ คตินิยม รวมถึงอาชีพในท้องถิ่นนั้น ๆ จากข้อมูลความรู้ที่สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรมได้เผยแพร่เรื่องราวคุณค่าความสำคัญของเครื่องจักสานที่มีเสน่ห์ผูกพันใกล้ชิดกับวิถีชีวิตไทยมายาวนาน

จักสาน คำว่า จัก คือ การทำให้เป็นแฉก เป็นหยักด้วยฟันเลื่อยหรืออีกวิธีหนึ่งการที่ชาวบ้านใช้คมมีดผ่าไม้ไผ่แล้วทำให้เป็นเส้นบาง ๆ โดยวิธีการอย่างนี้เรียกว่า จัก เช่นเดียวกัน ส่วนไม้ไผ่ หรือ หวาย ที่จักออกมาเป็นเส้นบาง ๆ จะเรียกว่าตอก การที่ชาวบ้านนำตอกมาขัดกันจนเกิดลวดลายที่ต้องการเรียกว่า สาน ต่อจากนั้นเป็นการสร้างสรรค์ให้เกิดรูปทรงต่าง ๆ เป็นภาชนะสามารถนำไปใช้สอยได้ตามต้องการ 

จากความต่อเนื่องของการสร้างสรรค์สิ่งของเครื่องใช้เครื่องจักสาน นักโบราณคดีได้ค้นพบหลักฐานมนุษย์ได้รู้จักวิธีการจักสานของใช้ด้วยไม้ไผ่มายาวนานหลายพันปี นอกจากพบในประเทศไทยยังพบในทวีปเอเชียบางแห่งฯลฯ อีกทั้งในยุคหินยังค้นพบหลักฐานเกี่ยวกับเครื่องจักสานทำด้วยไม้กองรวมอยู่กับของใช้ของผู้ตายจึงสันนิษฐานว่าเครื่องจักสานเข้ามามีส่วนเกี่ยวกับพิธีกรรมความเชื่อบางอย่างของมนุษย์ในยุคนั้น 

ต่อมาเมื่อมีการดำเนินชีวิตด้วยการเพาะปลูกเลี้ยงสัตว์เชื่อว่ามนุษย์ได้พัฒนาเครื่องจักสานให้เหมาะสมกับการใช้สอย ทั้งนี้เพราะการขยายตัวออกมาดำเนินชีวิตในที่ราบลุ่มมีแม่น้ำลำธารไหลผ่านพร้อมด้วยทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งจำเป็นคือการหาเครื่องมือบางอย่างไว้ใช้สอยในชีวิตประจำวัน เครื่องจักสานจึงเป็นเครื่องมือที่สามารถนำไปใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันได้และไม่เพียงด้านประโยชน์ใช้สอยที่มนุษย์พัฒนาขึ้น หากแต่ยังมีความงาม ความคงทนทานถาวรโดยมีการคิดค้นนำยางพืชบางชนิดมาใช้ทาหรือยาเพื่อไม่ให้เกิดรอยรั่ว อีกทั้งยังทำให้เกิดความคงทนและประโยชน์การใช้สอยเพิ่มขึ้น 

วัสดุที่นำมาทำเครื่องจักสานมีทั้ง ไม้ไผ่ โดยนำมาทำเครื่องใช้ในครัวเรือนได้เกือบทุกอย่าง อีกทั้งสานเป็นฝาเรือน ฝาบ้าน ฯลฯ ย่านลิเภา พืชจำพวกเถาวัลย์ใช้สานเป็นเครื่องใช้ ผูกภาชนะแทนหวายและใช้มัดขอบภาชนะ นอกจากนี้ย่านลิเภายังสามารถนำมาสานเป็นเครื่องใช้ได้อย่างงดงามฯลฯ หวาย ขึ้นอยู่ทั่วไปทางภาคใต้ใช้สานและผูกมัดคล้ายกับย่านลิเภา อีกทั้งยังมี กระจูด พืชที่ขึ้นในที่น้ำขังรวมทั้งยังมีการปลูกเป็นแปลงโดยมักนำมาสานเสื่อ เป็นต้น.

ที่มา://www.dailynews.co.th/newstartpage/index.cfm?page=content&categoryId=519&contentId=172819