100 ปีพุทธทาสภิกขุปฎิรูปการเมืองวิถีพุทธ (2)--ยุค ศรีอาริยะ วิเคราะห์โลกแบบพุทธะ ผมคิดว่า สาเหตุที่ท่านพุทธทาสเสนอว่า การเมืองคือธรรม และ ธรรมคือการเมือง ก็เนื่องจากว่าคำว่า ธรรมของท่านคือ ธรรมชาติ ดังนั้น คำๆนี้จึงมีความหมายครอบคลุมอย่างยิ่ง ธรรมของท่านจึงครอบคลุมไปถึงเรื่องของมนุษย์ และเรื่องจิตใจของมนุษย์ เพราะมนุษย์ก็เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ กฎของธรรมจึงกลายเป็นกฎของชีวิต และจิตใจ นอกจากนี้ สังคมมนุษย์ ก็คือส่วนหนึ่งของธรรมชาติ เช่นกัน ดังนั้น กฎของธรรม ก็คือ กฎของสังคม เช่นกัน หลักธรรมพื้นฐานของพุทธคือ หลักอิทัปปัจจยตา หลักธรรมนี้ก็คือหลักพื้นฐานของสังคม กล่าวคือ ทุกอย่างเคลื่อนไปตามเหตุปัจจัยมากมาย ความต่างระหว่างพุทธกับแนวคิดทางสังคมศาสตร์ทั่วไปอยู่ที่ หลักพุทธจะไม่แยกเหตุปัจจัยออกเป็นปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอก กล่าวแบบพุทธ “ใน” ก็คือนอก “นอก” ก็คือใน เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะชาวพุทธยึดหลักที่ว่า แต่ละสิ่ง หรือสรรพสิ่งทั้งหลาย ล้วนแล้วแต่ไม่มี (ตัวตน) ที่ดำรงอยู่ หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งคือ ทุกสิ่งล้วนแต่เป็นองค์ประกอบของสิ่งอื่นๆ เมื่อเป็นเช่นนี้ เราจึงบอกไม่ได้ว่า อะไรคือ อะไร ชาวพุทธจึงไม่เริ่มวิเคราะห์จากการพยายามหาว่า นี่ คืออะไร นั่น คืออะไร หรือ What is it เพราะทุกสิ่งล้วนแต่อยู่ในสภาวะที่เปลี่ยนไป และไม่มีตัวตนที่แท้จริง นี่คือ พื้นฐานหลักธรรมว่าด้วยหลักอนัตตา ในเวลาเดียวกัน วิถีการวิเคราะห์และวิจัยแบบพุทธ ก็ต่างจากการวิเคราะห์แบบสังคมศาสตร์ทั่วไป ซึ่งเริ่มจากการศึกษาปรากฏการณ์เรื่องใด เรื่องหนึ่ง แล้วเจาะลึกหาความจริงเกี่ยวกับเรื่องนั้น เป็นการเฉพาะเท่านั้น แต่หลักพุทธจะเริ่มจากการตั้งคำถามว่า สิ่งนั้นเกี่ยวพันกับเรื่องอื่นๆ อย่างไรบ้าง โดยศึกษาโลกในมุมกว้างก่อน แล้วจึงมองย้อนมาอธิบายเรื่องราว หรือปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา เพื่อนๆ ให้ผมช่วยนำเสนอเรื่องการปฏิรูปการเมือง ผมก็กล่าวกับเพื่อนๆว่า ก่อนที่จะคิดเรื่องนี้ เราต้องตั้งคำถามต่อวิถีคิด และวิถีวิจัยที่สอนๆ กันในรั้วมหาวิทยาลัยก่อน ถ้าเราคิดวิจัยแบบวิชาการตะวันตก(เก่า) เราก็จะพุ่งตรงไปที่ประเด็นเรื่องการปฏิรูปการเมืองโดยตรง อาจจะเริ่มจากการวิเคราะห์ว่า ระบบการเมืองไทยปัจจุบันมีปัญหาอะไรบ้าง เมื่อพบปัญหาตรงไหน ก็นำเสนอวิถีทางในการแก้ตรงนั้น ผมคิดว่านี่คือ วิถีการศึกษาที่ทำให้เรามองโลกที่ค่อนข้างแคบสักหน่อย แม้ว่าจะตอบคำถามอย่างตรงประเด็นก็ตาม และแนวคิดการปฏิรูปจะแคบมากๆ และหนีไม่พ้นการแก้รัฐธรรมนูญ หากหันกลับมามองโลกในวิถีตะวันออก (พุทธ และเต๋า) ที่ถือว่า ทุกสิ่งทุกอย่างเกี่ยวพัน และสัมพันธ์กัน และแยกไม่ได้เป็นชิ้นๆ เป็นส่วนๆ วิถีการศึกษาปัญหาก็จะต้องเปลี่ยนมุมมองใหม่ โดยเริ่มจากการตั้งคำถามว่า ระบบการเมืองไทยปัจจุบัน เกี่ยวพัน และสัมพันธ์กับอะไรบ้าง เราก็จะพบวิถีการศึกษาโลกแบบบูรณาการ การมองโลกแบบนี้จะทำให้เราเห็นภาพว่า ระบบการเมืองไทย ไม่ได้แยกจากการเมือง และสังคมโลก และระบบการเมืองไม่ได้แยกเป็นอิสระจากระบบวัฒนธรรม และระบบเศรษฐกิจ เมื่อเราเปิดโลกทางการคิดออก เราก็จะเข้าใจคำฝรั่งที่เรียกว่า Vision หรือ วิถีทรรศน์ ที่กว้างไกล และไร้พรมแดน หรือพูดอีกอย่างหนึ่งก็คือ เราต้องสร้าง หรือ ปฏิรูปการเมืองใหม่ ที่สอดคล้องกับปัญหาไม่เพียงแต่ปัญหาในกรอบของประเทศไทยเท่านั้น แต่ต้องสามารถสร้างระบบการเมืองที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน จนสามารถเผชิญวิกฤตระบบโลกที่ซับซ้อนด้วย นอกจากนี้ “การปฏิรูป” ในที่นี้ หากจะคิดปฏิรูป ต้องคิดปฏิรูปไม่เพียงแต่เฉพาะระบบการเมืองเท่านั้น ยังต้องคิดปฏิรูประบบสังคมวัฒนธรรรมและระบบเศรษฐกิจไปในเวลาเดียวกันด้วยเนื่องจากระบบการเมืองไม่ใช่ระบบโดดๆ ที่แยกจากระบบเศรษฐกิจ และวัฒนธรรม ถ้าคิดแบบพุทธ หรือแบบท่านพุทธทาส เราก็จะเข้าใจว่า การมองโลกแบบบูรณาการก็คือ การเข้าใจโลกผ่านหลักอิทัปปัจจยตาที่นำเสนอโดยพระพุทธเจ้านั่นเอง หลักนี้เสนอว่า ทุกสิ่งที่ดำรงอยู่ และเคลื่อนไป ล้วนแล้วแต่เคลื่อนไปบนฐานแห่งเหตุปัจจัยที่หลากหลาย ที่กระทำต่อกันตลอดเวลา เมื่อเป็นเช่นนี้ จึงไม่มีสิ่งใดเคลื่อนไปอย่างเป็นเส้นตรง แต่กับเคลื่อนไปอย่างเป็นลูกคลื่นแห่งวัฏจักรที่พลิกไป และผันมา ดังนั้น จะคิดแก้ไขอะไร หรือ ปฏิรูปอะไร ก็ต้องเข้าถึงกฎแห่งธรรม (กฎแห่งเหตุปัจจัยประกอบกัน และที่เคลื่อนไปอย่างพลิกผันไป) ในแต่ละช่วงเวลาประวัติศาสตร์ที่เปลี่ยนไป การเข้าถึงธรรมชาติของสังคมจึงไม่ใช่เรื่องง่ายๆ เพราะเป็นเรื่องที่เราจำเป็นต้องศึกษา และเรียนรู้ อย่างเป็นรูปธรรมด้วย จุดอ่อนของชาวพุทธ(ไทย) ส่วนหนึ่งมาจากสาเหตุที่ชาวพุทธไทยขาดการอธิบายโลกอย่างเป็นรูปธรรม หรือกล่าวได้ว่า เรามักจะอธิบายเรื่องราววิกฤตอย่างเป็นนามธรรม หรือหลักการทั่วไป มากกว่าจะอธิบายอย่างเป็นรูปธรรม อย่างเช่น ชาวพุทธมักจะนำเสนอว่า โลกปัจจุบันกำลังเคลื่อนตัวสู่กลียุค และเสนอทางออกแบบนามธรรมเช่นกัน นั่นคือ เส้นทางสู่นิพพาน หรือความสงบเย็นทางใจ ผมคิดว่า การเข้าใจแบบนี้ทำให้ค่าแห่งพุทธเสื่อมถอยลงไป เพราะเราจะเข้าใจว่า หลักพุทธธรรมแก้ปัญหาได้ในมิติหรือในแง่จิตใจเท่านั้น ไม่สามารถเสนอทางออกในแง่ระบบสังคม ระบบการเมือง และระบบเศรษฐกิจที่เป็นรูปธรรมได้ ผมกล่าวกับเพื่อนๆว่า “ก่อนที่จะคิดปฏิรูปการเมืองไทย เราต้องศึกษาภาพใหญ่ก่อน และศึกษาอย่างเป็นรูปธรรมว่า ระบบโลกกำลังเคลื่อนตัวสู่วิกฤตอะไร และกำลังจะเคลื่อนไปในทิศทางไหน อย่างไร” ผมเคยเสนอไว้นานแล้วว่า ระบบโลกกำลังเคลื่อนตัวไปสู่ สภาวะวิกฤตซ้อนวิกฤต ทั้งวิกฤตในแง่ของจิตใจ (ทุกข์) ความทุกข์กำลังเกิดขึ้นกับทั้งคนรวยและคนจน ดูอย่างคุณทักษิณมีเงินนับแสนล้าน ก็ต้องเผชิญทุกข์ (หนัก) ตามด้วยเรื่องวิกฤตธรรมชาติ วิกฤตมลภาวะ รวมทั้งโรคภัยไข้เจ็บ ผมคิดว่า เราทุกคนเริ่มตระหนักรู้แล้วว่า ในอนาคตอันใกล้ เราคงต้องเผชิญวิกฤตธรรมชาติที่หนักหน่วงมากๆ โดยเฉพาะในช่วงหลังปี 2010 ขึ้นไป แต่ในขณะเดียวกัน เรากำลังเผชิญคลื่นวิกฤตการเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรมในเวลาเดียวกัน มองในแง่ระบบการเมือง และเศรษฐกิจ การเคลื่อนตัวของระบบโลกปัจจุบัน อยู่ในช่วงปลายของยุคระบบโลก หรือช่วงสิ้นยุกโลกาภิวัตน์ ในช่วงโลกาภิวัตน์ สหรัฐอเมริกาได้พยายามก้าวขึ้นมาเป็นใหญ่เหนือระบบโลก แบบระบบผู้นำเดียว แต่กลับกลายเป็นการรุกใหญ่ที่ผิดพลาด เพราะการประเมินความยิ่งใหญ่และความสำเร็จของกระแสโลกาภิวัตน์อย่างเกินจริง ปลายยุคโลกาภิวัตน์ ความพ่ายแพ้ของอเมริกาเริ่มปรากฏชัดขึ้นเรื่อยๆ ดังนั้น ระบบโลกในช่วงนี้และหลังจากนี้จะคล้ายกับการย้อนภาพประวัติศาสตร์ไปในช่วงหลังสงครามเวียดนาม ประมาณปี ค.ศ. 1970 ถึง 1973 ซึ่งเป็นช่วงที่สหรัฐอเมริกาเริ่มแพ้สงครามเวียดนาม และในขณะเดียวกัน ก็แพ้สงครามเศรษฐกิจแก่ประเทศญี่ปุ่น ปรากฏการณ์หรือวิกฤตโลกปัจจุบัน ก็ดูคล้ายคลึงกัน (เกิดวิกฤตค่าเงินดอลลาร์ และวิกฤตน้ำมัน) เหมือนกัน เพียงแต่ว่าปัจจุบันความรุนแรงของวิกฤตทั้งทางเศรษฐกิจและการเมือง และวิกฤตพลังงานรุนแรงกว่าช่วงหลังสงครามเวียดนามหลายเท่าตัว ปัจจุบัน สหรัฐอเมริกากำลังจะแพ้สงครามในย่านตะวันออกกลาง (ที่อิรัก และอัฟกานิสถาน รวมทั้งที่อิหร่าน) และในเวลาเดียวกัน สหรัฐอเมริกาก็กำลังจะแพ้สงครามเศรษฐกิจ เพราะไม่สามารถสกัดกั้นความสำเร็จใหญ่ของจีน และรัสเซีย รวมทั้งอินเดีย ซึ่งถูกถือว่าเป็นศัตรูหรือคู่แข่งในเชิงอำนาจได้ ในเมื่อสหรัฐอเมริกาต้องเผชิญอนาคตที่ถดถอยทางยุทธศาสตร์ แนวทางออกที่เหลืออยู่จึงมีอยู่ 2 ทาง หนทางหนึ่งคือ การหันไปยอมรับระบบโลกแบบหลายขั้ว (อเมริกา ยุโรป และรัสเซีย) ซึ่งโดยระบบนี้ ประเทศในย่านยุโรปก็น่าจะหันกลับมาสนับสนุนอเมริกามากขึ้น และในเวลาเดียวกัน อเมริกาก็อาจจะโดดเดี่ยวจีนได้โดยการสร้างพันธมิตรที่ใกล้ชิดรัสเซียมากขึ้น อีกหนทางหนึ่งคือ การพยายามยืนยันที่จะใช้ยุทธศาสตร์ผู้นำเดียวเหมือนเดิม และพยายามทุกทางหรืออย่างรุนแรงที่จะทำให้เกิดการชะงักงันของเศรษฐกิจจีนให้ได้ในเวลาอันใกล้ ผมคิดว่า ผู้นำอเมริกาเดินตามยุทธศาสตร์ที่สองเป็นหลัก และใช้หนทางแรกเป็นรอง แต่การจะก่อสภาวะชะงักงันแก่เศรษฐกิจจีนที่กำลังเคลื่อนตัวไปอย่างรวดเร็ว ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ เพราะต้องสร้างคลื่นวิกฤตเศรษฐกิจขนาดใหญ่ ที่มีอำนาจพอจะฉุดรั้งเศรษฐกิจจีน และสามารถก่อให้เกิดการแตกของฟองสบู่ในประเทศจีนได้ นี่คือ ที่มาของวิกฤตน้ำมัน และรวมทั้งการไหลขึ้นของราคาวัตถุดิบสำคัญในภาคอุตสาหกรรม นี่หมายความว่า “วิกฤตน้ำมัน” กำลังจะกลายเป็นกระแสยาว และมีความเป็นไปได้ว่าจะนำมาซึ่งการถดถอยใหญ่ของเศรษฐกิจโลกทั้งระบบ ผมคาดว่า อาจจะประมาณ 3 ถึง 5 ปีจากนี้ไป การระเบิดครั้งใหญ่ของเศรษฐกิจโลกทั้งระบบจะเกิดขึ้น ยกเว้นชนชั้นนำอเมริกาจะพลิกยุทธศาสตร์อเมริกาใหม่ (สร้างพันธมิตรกับจีน หลังจากยุคบุชหมดอำนาจลง) ภาพวิกฤตใหญ่ อาจจะเริ่มจากการแตกของฟองสบู่ครั้งใหญ่ อาจเกิดที่สหรัฐอเมริกาก่อน แล้วไปจีน หรือในทางกลับกันคือ เริ่มจากจีน แล้วไปสหรัฐอเมริกา และแพร่กระจายไปทั่วโลก มองอนาคตในแง่นี้ ระบบเศรษฐกิจ และการเมืองไทย จะสะเทือนอย่างรุนแรงทั้งระบบ ประเทศไทยจะต้องเผชิญความรุนแรงแค่ไหน ขึ้นกับว่าเศรษฐกิจไทยต้องพึ่งพาเศรษฐกิจโลกมากน้อยแค่ไหน ถ้าพึ่งพามาก ความรุนแรงก็จะมาก ตามหลักทฤษฎี Chaos วิกฤตใหญ่ในเวลาเดียวกันคือ การอภิวัฒน์ใหญ่ ถ้าเราศึกษาโลกในเชิงอภิวัฒน์ เราก็จะพบว่า ปัจจุบันได้เริ่มเกิด “การวิวัฒน์” สู่การอภิวัฒน์ใหญ่ หรือการเคลื่อนตัวในด้านบวกอย่างน่าสนใจใน 4 มิติ มิติแรก คือ การสิ้นยุคโลกาภิวัตน์ และยุคที่อเมริกาเป็นใหญ่เหนือระบบโลก ระบบโลกจะก่อเกิดระบบการดุลอำนาจใหม่แบบหลายศูนย์อำนาจขึ้นในระบบโลก มิติที่สอง คือ หลังยุคบุช และแบลร์ การปฏิวัติสีเขียวครั้งใหม่ หรือที่เรียกว่า การปฏิวัติด้านสิ่งแวดล้อมจะก่อตัวขึ้น เริ่มจากการปฏิวัติระบบพลังงานโลกใหม่ กล่าวคือ ระบบโลกกำลังก้าวสู่ช่วงสิ้นยุคน้ำมัน และแก๊สธรรมชาติ และเริ่มก้าวเข้าสู่ช่วงยุคพลังงานทางเลือก สิ้นยุครถยนต์ที่ใช้น้ำมัน สู่รถยนต์พลังงานน้ำ หรือแสงอาทิตย์ การปฏิวัติเขียวครั้งนี้ จะก้าวไปถึงการสร้างระบบเศรษฐกิจที่ยั่งยืน ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม และการเกิดก่อชุมชน และเมืองนิเวศน์ ขึ้นในทุกหนทุกแห่งในระบบโลก มิติที่สาม คือ ยุคของการสื่อสารไร้พรมแดน จะนำมาซึ่งการอภิวัฒน์ทางวัฒนธรรมครั้งใหม่ โลกในระบบโลกในยุคเศรษฐกิจจะสิ้นสุดลง โลกจะก้าวสู่ระบบโลกในยุควัฒนธรรม และความงาม สิ้นยุคที่วัฒนธรรมแบบตะวันตกเคยครอบโลก กระแสวัฒนธรรมโลกจะมีการหันกลับสู่ฐานวัฒนธรรมแบบตะวันออกอีกครั้งหนึ่ง มิติที่สี่ คือ ระบบการเมืองโลกจะก้าวผ่านจากยุคประชาธิปไตยตัวแทนสู่ยุคประชาธิปไตยโดยตรง และประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม บนฐานการเกิดขึ้นของระบบชุมชนโลกซึ่งเป็นชุมชนความรู้ การเข้าใจอนาคตโลกแบบนี้คือ การเข้าใจโลกเชิงอภิวัฒน์ หรือกล่าวแบบทั่วไปว่า “วิกฤตใหญ่” คือทางออก “ทางออก” ก็คือวิกฤต การเข้าใจกระแสโลก และอนาคตของโลก ก็จะช่วยให้เราตระหนักรู้ว่าจะปฏิรูประบบการเมือง และสังคมไปในทิศทางใด ถ้าเราใช้หลักท่านพุทธทาส ที่อธิบายโลกวิกฤต ว่าเกิดจากการเสียดุลย์ครั้งใหญ่ (ทั้งดุลทางธรรมชาติ และทางสังคม) ดังนั้น เส้นทางในการแก้วิกฤตก็คือ การสร้างระบบที่มีดุลยภาพใหม่ขึ้นมาแทนที่ระบบที่เสียดุลย์นั่นเอง การสร้าง หรือ อภิวัฒน์ใหม่นี้ เราทุกคนต้องมีส่วนร่วม เพราะเราทุกคนไม่ใช่เป็นเพียงสมาชิกของชุมชนใดหนึ่งเท่านั้น เราเป็นสมาชิกของโลกใบนี้ เช่นกัน การปฏิรูปทางการเมืองครั้งใหม่ ในเมื่อระบบโลกกำลังพลิกผันใหญ่ ระบบการเมืองไทยก็จะเผชิญการพลิกผันใหญ่เช่นกัน การเมืองไทย กับการเมืองโลกก็เคลื่อนตัวไปในทิศทางเดียวกัน ในมิติของระบบโลก สหรัฐอเมริกาภายใต้การนำของสายเหยี่ยว ได้ใช้ยุทธศาสตร์รุกโลก พยายามที่จะยึดครองโลกทั้งระบบ สร้างระบบการนำเดียว ในประเทศไทย เพื่อนรักของนายบุชคือ นายทักษิณ และนายทักษิณก็ดำเนินการอย่างเดียวกัน พยายามทุกทางที่จะรวบอำนาจ ภายใต้การนำของระบบผู้นำเดียว มองในมิติของระบบโลก กระแสโลกาภิวัตน์ของอเมริกาได้สร้างกระแสต้านโลกาภิวัตน์ขึ้นทั่วโลก มองในมิติของประเทศไทยก็ไม่ต่างกัน กระแสทักษิโณมิกส์ของไทยซึ่งเป็นพันธมิตรกับอเมริกา และสิงคโปร์ ก็กำลังถูกต้านโดยกระแสต้านโลกาภิวัตน์ที่เกิดขึ้นในสังคมไทย ถ้าเราใช้หลักเรื่องการเสียดุลของท่านพุทธทาสเป็นฐานคิด การเกิดขึ้นของทักษิโณมิกส์ ที่รวมศูนย์อำนาจและความมั่งคั่ง ก็คือที่มาของการเสียดุล และคือสาเหตุสำคัญที่ก่อให้เกิดวิกฤตทางการเมืองที่ผ่านมา เมื่อระบบการเมืองเคลื่อนตัวสู่การเสียดุลดังกล่าว การเสียดุลในตัวเองได้ก่อกระแสต้านทักษิโณมิกส์ขึ้นในประเทศไทย ในช่วงที่เกิดวิกฤตการเมือง ผมเคยถูกนักข่าวถามว่า จะปฏิรูปการเมืองไทยอย่างไร ผมตอบว่า การเมืองไทยได้เริ่มปฏิรูปตัวเองตั้งแต่เกิดพลังพันธมิตรก่อตัวขึ้น ผมขยายความว่า “การเกิดกลุ่มพลังพันธมิตรครั้งนี้เป็นการก่อตัวของกลุ่มพลังที่มีความหลายหลากมาก ประกอบ ด้วยกลุ่มสื่อ และนักวิชาการ พลังชนชั้นกลาง และชนชั้นล่าง ในเมือง ในกรุงเทพฯ และทั้งในชนบท รวมไปถึงในต่างประเทศ กลุ่มกรรมกร กลุ่มชาวนา และกลุ่ม NGO ที่หลากหลาย กลุ่มพระที่ก้าวหน้า และพลังรักชาติอื่นๆ รวมทั้งประสานกับพลังชนชั้นนำเก่าที่เคยมีอำนาจ และถูกลดทอนอำนาจลง” นี่คือ ที่มาของกระแสต้านโลกาภิวัตน์ ที่เกิดขึ้นในประเทศไทย การเคลื่อนไหวครั้งนี้ ถ้ามองดูอย่างผิวเผิน ก็ถือว่าคือ “การไล่ทักษิณ” แต่ถ้าเรามองในมุมลึก เราจะเห็นชัดว่า นี่คือการก่อตัวขึ้นของพลังต้านโลกาภิวัตน์ในประเทศไทย ถ้าเรามองประวัติศาสตร์การเมืองไทยผ่านมิติโลก เราก็จะคาดได้ว่า ที่สุดแล้ว กระแสโลกาภิวัตน์ในประเทศไทยก็จะต้องพ่ายแพ้ ไปเช่นกัน ปัจจุบัน นายบุช และนายแบลร์ กำลังเผชิญวิกฤตศรัทธาที่หนักหน่วง และรุนแรง นายทักษิณก็เผชิญวิกฤตศรัทธารุนแรง ไม่ต่างกัน อีก 2 ปีข้างหน้า การเมืองโลกจะก้าวสู่การสิ้นยุคบุช และแบลร์ อีก 2 ปีข้างหน้า ยุคทักษิณก็จะจบลงอย่างสิ้นเชิง (ยกเว้นคุณทักษิณจะเปลี่ยน หรืออภิวัฒน์ฐานคิดใหม่ ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายๆ) ผมกล่าวต่อว่า “ถ้าคิดจะปฏิรูปการเมืองไทย เราต้องศึกษาว่า ระบบโลกจะเคลื่อนตัวไปอย่างไร หลังยุคบุช และแบลร์ ในเมื่อระบบโลกจะก้าวสู่การอภิวัฒน์ครั้งใหญ่ เราต้องเข้าใจและเรียนรู้ว่า กระแสอภิวัฒน์ของโลกจะเกิดขึ้นในด้านใดบ้าง” ตัวอย่างเช่น ระบบโลกกำลังก้าวเข้าสู่การสิ้นยุคอเมริกาเป็นใหญ่ ดังนั้น ทิศทางการเมืองไทยในด้านต่างประเทศ ก็ต้องเคลื่อนสู่ทิศทางที่ลดการขึ้นต่ออิทธิพลอเมริกา หันมาสร้างสัมพันธ์กับจีน รัสเซีย และยุโรปให้มากขึ้น ในด้านเทคโนโลยี ระบบโลกกำลังจะก้าวผ่านยุคพลังงานน้ำมัน และเศรษฐกิจพึ่งพาน้ำมัน สู่ยุคพลังงานที่ไม่ทำลายธรรมชาติ เราคนไทยก็ต้องช่วยกันส่งเสริม และพัฒนาพลังงานทดแทนขึ้น ในด้านเศรษฐกิจ โลกอนาคตจะก้าวสู่ทิศทางการพัฒนาที่ยั่งยืน ในด้านการเมือง โลกจะเคลื่อนสู่ระบบประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม ดังนั้น หัวใจของการต่อสู้ จึงไม่ใช่โค่นล้มคุณทักษิณ แต่คือ การอภิวัฒน์ประเทศไทยในทุกๆ ด้าน และสร้างระบบสังคมที่มีดุลยภาพขึ้นใหม่ 100 ปีพุทธทาสภิกขุปฏิรูปการเมืองวิถีพุทธ(1) --ยุค ศรีอาริยะ คลิกที่นี่ครับ   Create Date : 06 มิถุนายน 2549 3 comments Last Update : 6 มิถุนายน 2549 8:46:28 น. Counter : 654 Pageviews. Share Tweet

ไปสรรหาข้อมูลมาจากไหน เรียบเรียงออกมาได้น่าอ่าน และได้ประโยชน์มากค่ะ   โดย: run to me 6 มิถุนายน 2549 9:47:47 น.

สาธุค่ะ ทุกอย่างไม่ได้มีส่วนไหนเป็นอิสระ ล้วนเชื่อมโยงกันทุกสิ่งทุกศาสตร์ กระแสความคิดจากคนเพียงหยิบมือเดียวก็ไหลไปสู่คนหมู่มากเหมือนคลื่นที่กระเพื่อมไป การปฏิรูปการเมืองจะทำเพียงเดี่ยวๆนั้นเป็นไปไม่ได้ถ้าไม่มีปัจจัยเกื้อหนุน เช่นจะออกเรือก็รอลม การปฏิรูปโดยทำนองคลองธรรมก็เหมือนเรือที่กางใบรับลมย่อมแล่นไปได้โดยง่าย .. ไม่ได้แวะมานาน สบายดีนะคะ ..ขอบคุณบทความดี   โดย: ป่ามืด 6 มิถุนายน 2549 15:09:32 น.

โดย: โสมรัศมี 7 มิถุนายน 2549 11:15:37 น.