Bloggang.com : peeamp : พิกัดตรีกฏุก

พิกัดตรีกฏุก

พิกัดตรีกฏุก

หมอข้างรั้ว

ในการเรียนแพทย์แผนไทย พิกัดตรีกฏุกก็เป็นอีกหนึ่งพิกัดที่แก้โรคในกองฤดูหนาว
ซึ่งประกอบด้วยรสเผ็ดร้อนสามอย่าง
เรามาดูกัน ว่าสมุนไพรแต่ละอย่าง ที่นำมาผสมเป็นตัวยา
ว่าจะมีสรรพคุณเป็นอย่างไร

พิกัดตรีกฏุก
รสเผ็ดร้อน 3 อย่าง
ได้แก่ เหง้าขิงแห้ง เมล็ดพริกไทย ดอกดีปลี
สรรพคุณ แก้โรคในฤดูหนาว

ขิง

ชื่อท้องถิ่น ขิงบ้าน ขิงป่า ขิงแครง ขิงเขา ขิงดอกเดียว(ภาคกลาง)
ขิงแดง ขิงแกลง(จันทบุรี) ขิงเผือก(เชียงใหม่)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ขิงเป็นพืชล้มลุกมีลำต้นใต้ดินซึ่งมีลักษณะคล้ายมือ
หรือที่เรียกว่า “เหง้า” เปลือกเหง้ามีสีเหลืองอ่อน
แต่เนื้อภายในมีสีเหลืองอมเขียว
ขิงจัดเป็นพืชตระกูลเดียวกันกับข่า ขมิ้น กระวาน เร่ว

ขิงอ่อนมีสีขาวออกเหลือง มีรสเผ็ดและกลิ่นหอม
ยิ่งแก่ยิ่งมีรสเผ็ดร้อน ลำต้นบนดินมีลักษณะเป็นกอ
สูงประมาณ 90 เซนติเมตร ถ้ากนใบเป็นกาบหุ้มซ้อนกัน
ใบเป็นใบเดี่ยวออกสลับเรียงกันเป็นสองแถว
มีรูปร่างคล้ายใบไผ่ ปลายใบเรียวแหลม

ดอกมีสีขาวออกเป็นช่อบนยอดที่แยกออกมาจากลำต้น
ซึ่งไม่มีใบที่ก้านดอก ดอกมีลักษณะเป็นทรงพุ่มปลายดอกแหลม
มีเกล็ดอยู่รอบๆดอกจะแซมออกมาตามเกล็ด
ผลมีลักษณะกลมแข็ง

สารสำคัญที่พบ
กลิ่นหอมเฉพาะตัวของขิงเกิดจากน้ำมันหอมระเหยในเหง้า
ซึ่งมีสารสำคัญคือ เซสควิเทอร์ฟีน ไฮโดรคาร์บอน
เซสควิเทอร์ฟีน แอลกอฮอล์ โมโนเทอร์ฟีนอยด์ เอสเตอร์ ฟีนอล

รสเผ็ดร้อนและกลิ่นฉุนเกิดจากน้ำมันชัน ในเหง้าเช่นเดียวกัน
ส่วนประกอบอื่นๆคือ แป้งและยางเมือก
นอกจากนี้ ขิงยังมีสารอาหารที่มีคุณค่าต่อร่างกาย
คือ โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต แคลเซียม วิตามินเอ ฯลฯ

สรรพคุณ
ขิงมีฤทธิ์อุ่น ช่วยขับเหงื่อ ไล่ความเย็น ขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ช่วยให้เจริญอาหาร และทำให้ร่างกายอบอุ่น
ในทางยานิยมใช้ขิงแก่ เพราะขิงยิ่งแก่จะยิ่งเผ็ดร้อน
และจะมีใยอาหารมาก

รักษาอาการคลื่นไส้อาเจียนโดยนำขิงแก่สด
ประมาณ 2-3 เหง้ามาทุบพอแตกต้มกับน้ำ

รักษาไข้หวัด โดยนำขิงแก่สด 7 กรัม และขิงแห้ง 2 กรัม
ต้มกับน้ำตาลทรายแดง ดื่มเพื่อรักษาอาการ
หรือใช้ขิงแก่ 2-3 เหง้า นำมาทุบให้ละเอียดต้มกับน้ำอาบ
เพื่อขับเหงื่อลดอาการไข้เนื่องจากหวัด

รักษาอาการไอ ขับเสมหะ โดยนำขิงสดมาคั้นน้ำ
ให้ได้ประมาณครึ่งถ้าวย ผสมน้ำผึ้งประมาณ 1 ช้อนชา ต้มกับน้ำ 2 ถ้วย
ดื่มวันละ 3 ครั้ง หรือใช้ขิงสดฝนกับมะนาวเติมเกลือเล็กน้อย
ใช้กวาดคอหรือจิบบ่อยๆ

รักษาอาการปวดประจำเดือนในช่วงก่อนหรือระหว่างมีประจำเดือน
โดยนำขิงแห้งประมาณ 30 กรัม ต้มกับน้ำ ดื่มบ่อยๆ

แก้อาการท้องเสีย ท้องร่วง
โดยใช้ขิงแห้งบดชงกับน้ำอุ่น ดื่มวันละ 1 ครั้ง

รักษาแผลที่เกิดจากไฟไหม้หรือถูกน้ำร้อนลวก
โดยตำขิงสดให้ละเอียด นำกากมาพอกที่แผล
เพื่อบรรเทาอาการอักเสบเป็นหนอง

รักษาอาการปวดฟัน โดยนำขิงแก่ทุบให้ละเอียด
คั่วกับน้ำสารส้มจนเกรียม แล้วบดจนเป็นผง พอกบริเวณที่ปวดฟัน

วิธีใช้ในการประกอบอาหาร

ขิงที่นำมาประกอบอาหารมีหลายรูปแบบคือ ขิงสด ขิงดอง
ขิงแห้ง ขิงผง รวมทั้งน้ำขิงที่เป็นเครื่องดื่ม
ขิงเป็นเครื่องเทศที่ใช้แต่งกลิ่นอาหารเพิ่มรสชาติ
และดับกลิ่นคาวของเนื้อสัตว์ เช่น ใช้โรยหน้าปลานึ่ง
โรยหน้าโจ๊กหรือผสมในน้ำจิ้มข้าวมันไก่ ต้มส้มปลา แกงฮังเล
ยำกุ้งแห้ง ขิงยำ เป็นเครื่องเคียงของเมี่ยงคำ

หรือทำเป็นขนมหวาน เช่น บัวลอยไข่หวาน มันเทศต้ม
นอกจากนี้ขิงดองยังเป็นอาจาดในอาหารอีกหลายชนิด
เช่น ข้าวหน้าเป็ด หรืออาหารญี่ปุ่น
รวมทั้งยังเป็นส่วนผสมในการแต่งกลิ่นอาหารหลายชนิด
เช่น คุ้กกี้ พายน์ เค้ก พุดดิ้ง ผงกะหรี่
ในประเทศแถบตะวันตกนำขิงไปทำเป็นเบียร์ คือ เบียร์ขิง

ผลดีปลี

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้เถารากฝอยออกบริเวณข้อ
เพื่อใช้ยึดเกาะ ใบ เดี่ยวรูปไข่แกมขอบขนาน
กว้าง 3-5 ซม. ยาว 7-10 ซม. สีเขียวเข้มเป็นมัน

ดอก ช่อ ออกที่ซอกใบ ดอกย่อยอัดกันแน่น แยกเพศ

ผล เป็นผลสด มีสีเขียว เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีแดง รสเผ็ดร้อน
ส่วนที่ใช้ : ราก เถา ใบ ดอก ผลแก่จัด แต่ยังไม่สุก หรือตากแดดให้แห้ง

สรรพคุณ

ราก แก้พิษอัมพฤกษ์ อัมพาต พิษปัตคาด แก้ตัวร้อน
แก้พิษคุดทะราดให้ปิดธาตุ แก้ท้องร่วง ขับลมในลำไส้ แก้คุดทะราด

เถา แก้พิษงู ขับเสมหะ แก้ปวดฟัน ปวดท้อง
จุกเสียด แก้เสมหะพิการ แก้ลมอัมพฤกษ์ แก้มุตฆาต

ใบ แก้ปวดเมื่อย แก้เส้นเอ็น

ดอก แก้อาการคลื่นไส้อาเจียน แก้จุกเสียดแน่นท้อง
ขับลมในลำไส้ให้ผายและเรอ แก้หืด ไอ แก้ริดสีดวง คุดทะราด
แก้ลมวิงเวียน แก้เสมหะ น้ำลายเหนียว แก้ไอ
บำรุงธาตุ แก้ท้องเสีย แก้ปถวีธาตุ 20 ประการ
แก้อัมพาต และเส้นปัตคาด

ผลแก่จัด รสเผ็ดร้อน แก้ลม บำรุงธาตุไฟ แก้หืดไอ
แก้เสมหะ(หลังเป็นหวัด) แก้หลอดลมอักเสบ
ยาขับระดู ยาธาตุ ทาแก้ปวดเมื่อยและอักเสบของกล้ามเนื้อ
แก้อาการท้องขึ้น ท้องอืดเฟ้อแน่นจุกเสียด ขับลม
บำรุงธาตุ ใช้ประกอบตำรายาที่ใช้รักษาโรคเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร
ธาตุไม่ปกติ (ใช้เป็นยาขับลม แต่ไม่นิยมใช้
โดยมากนำมาเป็นเครื่องเทศ)

วิธีและปริมาณที่ใช้

อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ และปวดท้อง
และแก้อาการคลื่นไส้อาเจียนที่เกิดจากธาตุไม่ปกติ
โดยใช้ผลดีปลีแก่แห้ง 1 กำมือ (ประมาณ 10-15 ผล)
ต้มเอาน้ำดื่ม ถ้าไม่มีผลใช้เถาต้มแทนได้

อาการไอ และขับเสมหะ
ใช้ผลแห้งแก่ ประมาณครึ่งผล ฝนกับน้ำมะนาว
แทรกเกลือเล็กน้อย กวาดคอ หรือจิบบ่อยๆ

ผลดีปลีแห้งใช้เป็นเครื่องเทศ ประกอบอาหาร มีรสเผ็ดร้อน ขม

สารเคมีที่พบ

มีน้ำมันหอมระเหย และแอลคาลอยด์ ชื่อ P-Methoxy acetophenone, Dihydrocarveol, Piperine, Pipelatine
Piperlongumine, Sylvatine และ Pyridine alkaloids อื่นๆ

พริกไทย

ลักษณะต้นพริกไทย

พริกไทย เป็นต้นไม้ประเภทไม้เลื้อย มีความสูงประมาณ 5 เมตร
ลักษณะของลำต้นเป็นข้อๆ เป็นต้นไม้ที่มีอายุยืน
ระบบรากของต้นพริกไทยจะมีเกิดบริเวณข้อตามลำต้น
เป็นรากเล็กๆจะเป็นรากที่ช่วยยึดเกาะ
และมีรากที่อยู่ในดินขนาดใหญ่ประมาณ 3-6 ราก
แต่ละรากจะมีรากฝอย ลักษณะใบจะมีสีเขียวสด
ใบใหญ่คล้ายใบโพ ดอกของพริกไทยจะมีขนาดเล็ก
จะออกช่อตามข้อเป็นพวง เมล็ดจะมีลักษณะกลมติดกันเป็นพวง

สรรพคุณทางยาสมุนไพร

พริกไทยดำและพริกไทยขาว

ใบ : แก้ลมจุกเสียด แน่น ท้องอืดเฟ้อ

เมล็ด : ผลที่ยังไม่สุกนำมาทำเครื่องเทศ แต่งกลิ่นอาหาร

ผลแก่ 15-20 เมล็ด บดเป็นผงชงน้ำกินให้หมด 1 ครั้ง ช่วยขับลม ขับเสมหะ
ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ
บำรุงธาตุแก้อาการอาหารไม่ย่อย

ดอก : แก้ตาแดง
ช่วยให้ระบบย่อยอาหารทำงานดีขึ้น ระงับอาเจียน
ผ่อนคลายอาการไม่สบายจากอาหารเป็นพิษ
จากอาหารทะเลและเนื้อสัตว์

การขยายพันธุ์
สามารถจะปลูกได้ 2 วิธี คือ การเพาะเมล็ด หรือ การปักชำ โดยอาศัยลำต้นส่วนยอด หรือส่วนอื่นๆ ที่ไม่แก่มาก

อ่านไปเรื่อยๆชักจะเบลอๆใช่ไหมคะ
มีวิธีที่ง่ายต่อการจดจำมาฝาก
เริ่มตั้งแต่ ใช้ตัวย่อ เช่น พริก ขิง ดี ตรีกฏุก

ทำไปเรื่อยๆก็จะสามารถจำแต่ละพิกัดได้แบบสบายๆ
ไม่ลองไม่รู้ ลองทำดูก็จะรู้เอง ว่าง่ายมาก ฮา ฮา

แอมอร

ขอนำภาพจากอากู๋มาแปะ เพื่อให้มองเห็นภาพ
ว่าหน้าตาสิ่งที่พูดถึงมีอะไรบ้าง

Create Date : 14 สิงหาคม 2553

Last Update : 14 สิงหาคม 2553 14:18:36 น.

7 comments

Counter : 6351 Pageviews.

ผลดีปลี ไม่รู้จักครับ เพิ่งเคยได้ยินเป็นครั้งแรก

โดยทั่วไปอาหารไทยมักมีสมุนไพรเป็นส่วนผสม ซึ่งนับว่าเป็นเรื่องที่ดี เป็นโชคดีของคนไทย

โดย: คุณต่อ (toor36

) วันที่: 14 สิงหาคม 2553 เวลา:21:30:29 น.

อัพทุกวันเลยอ่ะมาตามอ่าน แต่ก็ไม่ค่อยจำเท่าไรหรอก

โดย: อ้วนforest IP: 119.42.94.145 วันที่: 14 สิงหาคม 2553 เวลา:22:35:44 น.

คุณต่อ
เราโชคดีค่ะ ที่คนเก่าๆใส่สมุนไพรเข้าไปในอาหาร
ทำให้เราไม่รู้สึกสักนิดว่ากำลังกินยา
แถมมีพืชบางชนิด ตามฤดูกาล ที่ช่วยเยียวยาสมดุลในร่างกาย

อ่านไปอัพไปค่ะคุณอ้วน
ค่อยๆให้ซึมเข้าไปในสมอง
ตั้งหน้าตั้งตาท่องจำ จะพาลตึงเครียด
ขอบคุณนะคะ ที่มาตามอ่านเป็นเพื่อน

แอมอร

โดย: peeamp

วันที่: 14 สิงหาคม 2553 เวลา:22:42:11 น.

ขอบคุณที่แบ่งปัน ติวเลขออนไลน์

โดย: swkt (tewtor

) วันที่: 11 เมษายน 2554 เวลา:15:47:48 น.

I keep listening to the news update talk about getting boundless online grant applications so I have been looking around for the most excellent site to get one. Could you advise me please, where could i find some?
Mulberry Outlet UK Sale //www.simonboyle.info/

โดย: Mulberry Outlet UK Sale IP: 94.23.252.21 วันที่: 2 สิงหาคม 2557 เวลา:5:54:32 น.

เข้าใจอะไรผิดแล้วครับ

โดย: หมอยาไทย IP: 27.55.164.156 วันที่: 18 กันยายน 2557 เวลา:8:45:07 น.

หมอยาไทย
เข้าใจอะไรผิดอ่ะครับ
เขียนแบบนี้เหมือนกำปั้นทุบดินนะคะ
ไม่ได้ยังประโยชน์กับใครเลย
กรุณาแนะนำไว้ด้วยค่ะ
ผิดตรงไหน ผิดอะไร ผิดยังไง

แอมอร

โดย: peeamp

วันที่: 23 กันยายน 2557 เวลา:21:31:37 น.