"สุเมธ" เผยในหลวง ทรงห่วงใยสถานการณ์น้ำ พระราชทานเงิน 84 ล้าน ประเดิมก่อตั้งมูลนิธิน้ำ ทรงระวังในการทรงงานเรื่องน้ำ เน้นสร้างคนพัฒนาชุมชน ไม่ต้องการให้กระทบกับโครงการใหญ่ของรัฐบาล ชี้การสร้างฝายแก้น้ำท่วมต้องศึกษาให้ดี ไม่ใช่มาขวางทางน้ำไหล...

เมื่อวันที่ 20 พ.ย. 2555 นายสุเมธ ตันติเวชกุล ประธานกรรมการมูลนิธิอุทกพัฒน์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ กล่าวเปิดการสัมมนา “เข้าใจน้ำ เข้าถึงน้ำ พัฒนาน้ำ” ในการเปิดตัวมูลนิธิอุทกพัฒน์ฯ อย่างเป็นทางการ ว่า น้ำเป็นเรื่องสำคัญที่สุดของชีวิต พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงศึกษา ค้นคว้า พัฒนา และทดลองเรื่องน้ำมาโดยตลอด นับตั้งแต่ทรงครองสิริราชสมบัติ และทรงห่วงใยสถานการณ์น้ำที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ทรงพระราชทานเงิน จำนวน 84 ล้านบาท ให้เป็นทุนประเดิมสำหรับก่อตั้งมูลนิธิน้ำเพื่อสนองพระราชดำริ เกี่ยวกับการพัฒนาเรื่องน้ำ และล่าสุดเป็นที่น่าปลื้มปีติยินดีเป็นอย่างยิ่ง สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงรับเป็นประธานกรรมการกิตติมศักดิ์ เนื่องจากพระองค์ทรงสนพระทัยเรื่องน้ำ การจัดการน้ำชุมชน การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยพระองค์ทรงให้มูลนิธิฯ รายงานข้อมูลและสถานการณ์น้ำ ทั้งข้อความและรูปภาพรวมทั้งการประชุมผ่านทาง SMS และ MMS

นอกจากนี้ มูลนิธิฯ ได้น้อมนำหลักทรงงาน และพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ได้แก่ การคิดแบบมาโคร (marco) แต่ทำแบบไมโคร (micro) เพราะประเทศไทยไม่มีเงินทุนมากพอ ที่จะทำโครงขนาดใหญ่ได้ทั้งหมด การทำแบบไมโครก็คือ การบริหารจัดการน้ำโดยชุมชน เพราะการบริหารจัดการน้ำในประเทศไทยให้ได้ผล ต้องมองภาพรวมทั้งประเทศให้เป็นระบบ โดยมีพื้นที่กักเก็บน้ำตั้งแต่ขนาดใหญ่ ขนาดกลาง และขนาดเล็ก ที่เชื่อมโยงอย่างเป็นระบบ และหัวใจสำคัญของการบริหารจัดการน้ำชุมชน คือ ชุมชนต้องเป็นผู้บริหารจัดการ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมีพระราชดำรัสตลอดมา ว่าการไปทำงานกับชาวบ้าน หรือประชาชน อย่าไปนำชาวบ้าน ให้ถือเอาชาวบ้านเป็นครู เจ้าหน้าที่หรือข้าราชการต้องไปเรียนรู้ ก่อนที่พระองค์จะสรุปออกมาเป็นหลักทรงงาน 3 คำ คือ เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา

"เวลานี้การพัฒนาในประเทศส่วนใหญ่ พัฒนากันด้วยอารมณ์ ไม่ได้พัฒนากันด้วยเหตุผล ตัวเลข พัฒนาตามปาก กระแสไหนเข้ามาก็ลอยไปตามกระแส เช่น จะแก้ปัญหาน้ำท่วม ก็บอกว่าต้องสร้างฝายกั้นน้ำ ก็แห่สร้างฝายกัน โดยไม่ดูพื้นที่ ไม่ได้ศึกษา เพราะไม่เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา จนฝายกลายเป็นตัวขวางทางไหลของน้ำ สร้างมาก็พังหมด เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจ ต้องศึกษาพื้นที่ให้ดี เพราะฝายก็มีประโยชน์เช่นเดียวกับเขื่อน ไม่ใช่สร้างตรงไหนก็ได้"

ทั้งนี้ ปัจจุบันมีชุมชนตัวอย่างในการบริหารจัดการน้ำ ตามแนวพระราชดำริ 50 ชุมชน ซึ่งพร้อมที่จะเป็นแบบอย่างขยายผลความสำเร็จเป็นพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติ จัดการชุมชนตามแนวพระราชดำริ ซึ่งใช้พื้นที่จริงอธิบายผ่านแผนที่ และภาพความเปลี่ยนแปลงเป็นเครื่องมือถ่ายทอดความสำเร็จ และจะขยายจาก 50 ชุมชน เป็น 209 ชุมชน และ 5 โรงเรียน เพื่อให้เกิดกลุ่มคน หรือองค์กรที่จะมาบริหารทรัพยากรน้ำใน 5 พื้นที่สำคัญ ที่มีความแตกต่างตามภูมิสังคม ได้แก่ 1.พื้นที่ต้นน้ำ จะมีแผนใช้ประโยชน์ที่ดิน การทำไฟฟ้าพลังน้ำ การทำฝายเก็บน้ำขนาดเล็ก เป็นต้น 2.พื้นที่น้ำแล้ง น้ำท่วม น้ำหลาก จะมีแผนการดำเนินการทำสระน้ำแก้มลิง ถนนน้ำเดิน การฟื้นฟูคลองธรรมชาติ เป็นต้น 3.พื้นที่น้ำกร่อย จะเน้นการบริหารน้ำจืด น้ำเค็ม เป็นต้น 4.พื้นที่ลุ่มแม่น้ำ จะมีการเชื่อมโครงสร้างน้ำ การรักษาคุณภาพน้ำ เป็นต้น และ 5.พื้นที่ชลประทาน จะมีการเพิ่มการกระจายน้ำ การสร้างสระน้ำประจำไร่นา เป็นต้น

พร้อมย้ำว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงระมัดระวังมากในการทรงงานเรื่องน้ำ เพราะไม่ต้องการให้กระทบกับรัฐบาลและหน่วยงานราชการ ดังนั้นจะไม่ทำงานเกี่ยวกับโครงสร้างขนาดใหญ่ ส่วนโครงสร้างขนาดใหญ่ ให้เป็นหน้าที่ของรัฐบาล มูลนิธิฯ มุ่งสร้างคนให้เรียนรู้การแก้ปัญหา และการขยายผลสู่ชุมชน เพราะถ้าคนรู้และเข้าใจเรื่องน้ำ จะสามารถแก้ปัญหาเรื่องน้ำได้ เช่น ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือบอกกันว่าแล้งนั้น ไม่น่าเชื่อว่ามีน้ำถึง 2.4 แสนลูกบาศก์เมตร น้ำมากขนาดนั้น แต่สามารถเก็บน้ำไว้ได้เพียง 3.2 หยด จากน้ำ 100 หยด แต่ก็มีหลายพื้นที่ที่ใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านเก็บน้ำไว้ได้ จนไม่เจอกับปัญหาน้ำท่วมน้ำแล้ง.