Maria Full of Grace
ทัศนคติ‘ไม่กว้าง’แบบอเมริกัน

พล พะยาบ
คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 6 กุมภาพันธ์ 2548

---

แม้ปัจจุบันหนังจากชาติละตินอเมริกาจะพาเหรดมาสร้างความประทับใจในระดับนานาชาติได้อย่างต่อเนื่อง แต่ส่วนใหญ่หนังเหล่านี้มักเป็นผลิตผลวนเวียนอยู่ไม่กี่ประเทศ ถ้าไม่ใช่เม็กซิโก บราซิล ก็เป็นอาร์เจนตินา ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นประเทศที่มีการสนับสนุนอุตสาหกรรมภาพยนตร์อย่างเป็นระบบ

สำหรับ Maria Full of Grace(2004) แม้จะไม่ใช่หนังสัญชาติโคลอมเบียเต็มตัว เพราะเป็นการร่วมผลิตกับบริษัทจากสหรัฐ อีกทั้งตัวผู้กำกับฯ-เขียนบทเป็นคนอเมริกัน แต่ก็ยังถือเป็นโอกาสพิเศษที่จะได้ชมหนังซึ่งมีฉากหลังและเรื่องราวจากประเทศที่ได้ชื่อว่า “ดินแดนโคเคน” แห่งนี้

หนังเปิดเรื่องด้วยภาพบทเริ่มต้นชีวิตประจำวันของ มาเรีย(แคทาลินา ซานดิโน มอเรโน) หญิงสาววัย 17 ปี ในชนบทของโคลอมเบีย ที่ต้องตื่นแต่เช้าตรู่เพื่อเดินทางไปทำงานยังโรงงานดอกไม้ ระหว่างทางเธอเหม่อมองออกไปนอกหน้าต่างรถราวกับกำลังใช้ความคิด ขณะที่ บลังกา เพื่อนสนิทหลับไหลไม่รู้สึกตัว

จากนั้น หนังค่อยๆ เผยปัญหาที่รุมเร้ามาเรีย ไล่ตั้งแต่เธอตั้งท้องกับฮวน แฟนหนุ่มผู้ไม่เป็นโล้เป็นพาย มาเรียปฏิเสธที่จะแต่งงานกับเขา เพราะรู้ดีว่าต่างคนต่างไม่ได้มีความรักให้กัน

ผลของการตั้งท้องทำให้มาเรียทำงานได้ไม่เต็มที่จนมีปัญหากับหัวหน้างานผู้เข้มงวด ครั้นตัดสินใจลาออก เธอก็ต้องทะเลาะกับแม่และพี่สาวที่ต่อว่าและบังคับให้เธอกลับไปทำงานที่โรงงานตามเดิม เพราะที่ผ่านมามาเรียเป็นกำลังหลักหาเลี้ยงจุนเจือครอบครัว

ภายใต้ความกดดัน เมื่อมีสิ่งล่อใจเป็นค่าตอบแทนจำนวนมาก มาเรียจึงยอมทำงานเป็น “คนส่งของ” ให้กับขบวนการค้ายาเสพติด โดยที่เธอต้องกลืนห่อเฮโรอีนขนาดเท่านิ้วหัวแม่มือกว่า 60 ห่อ รวมเป็นน้ำหนักกว่า 6 กิโลกรัม ลงท้อง เพื่อลักลอบนำไปส่งยังนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ภายใต้อุปสรรคและเงื่อนไขมากมาย

ไม่ว่าจะเป็น ต้องผ่านด่านตรวจคนเข้าเมืองที่เข้มงวดเสมอกับหญิงสาวจากประเทศต้องสงสัย ห่อยาต้องอยู่ครบถ้วนเมื่อถึงปลายทาง หาก “ถ่าย” ออกมาระหว่างทางก็ต้องล้างแล้วกลืนลงไปใหม่ ที่สำคัญ ถ้าห่อยาเกิดแตกขึ้นมา นั่นหมายถึงอันตรายถึงชีวิต

ที่ชวนผวากว่านั้นคือ เฮโรอีนจำนวนมากเรียงตัวอยู่ในท้อง ห่างจากลูกของเธอไม่กี่นิ้ว!

หนังทำหน้าที่ติดตามความเป็นไปของหญิงสาวคนหนึ่ง ให้เห็นว่าเหตุใดเธอจึงตัดสินใจทำงานผิดกฎหมาย ซ้ำยังเสี่ยงอันตราย กระทั่งสุดท้าย เธอจะเลือกทางเดินให้แก่ชีวิตต่อไปอย่างไร

แม้เรื่องราวจะมีหลายบทตอนที่สามารถเร่งเร้าอารมณ์คนดู แต่ผู้กำกับฯ โจชัว มาร์สตัน เลือกนำเสนอแบบนิ่งๆ เน้นความสมจริงสมจัง นำพาผู้ชมเฝ้าดูตัวละครอย่างใกล้ชิด มากกว่าจะทำให้เป็นหนังอาชญากรรมลุ้นระทึก

การนำเสนอแบบกึ่งสารคดีนี้ นอกจากบทหนังจะต้องชัดเจนและแม่นยำแล้ว การแสดงของนักแสดงนำคือองค์ประกอบสำคัญที่จะทำให้ผู้ชมเดินหน้าไปพร้อมกับหนังได้ตลอด ซึ่งแคทาลินา ซานดิโน มอเรโน ในบทมาเรีย สามารถแบกรับหนังทั้งเรื่องไว้ได้อย่างหมดจดงดงาม(จนกลายเป็นสาวโคลัมเบีย “รองบ่อน” สาขานักแสดงนำหญิง บนเวทีออสการ์)

ตัวอย่างของบทหนัง การแสดง และการถ่ายภาพที่เอื้อต่อกันจนทำให้เกิดฉากที่สะท้อน “เนื้อหา” ได้มากมาย เช่นฉากพลอดรักระหว่างมาเรียกับฮวนในช่วงต้นเรื่อง มาเรียแหงนมองท้องฟ้า เธอชวนฮวนปีนขึ้นไปบนหลังคาตึก ฮวนปฏิเสธเดินหนีไป ทิ้งให้มาเรียปีนขึ้นไปอยู่ข้างบนตามลำพัง

ภาพสุดท้ายเป็นภาพแทนสายตามาเรีย มองเมืองที่เธออยู่อาศัยจากมุมสูง มีพระอาทิตย์ใกล้ลับสันเขาเป็นฉากหลัง
ฉากนี้ทำให้รู้ว่ามาเรียเป็นหญิงสาวที่มีความกล้า(ขณะที่แฟนไม่เอาไหน) ต้องการหลุดพ้นไปจากสภาพปัจจุบันเพื่อชีวิตที่ดีกว่า และวันเวลาของมาเรียในเมืองแห่งนี้ใกล้จะหมดลงแล้ว

ท้องฟ้าถูกนำมาใช้เป็นสัญลักษณ์อีก 2 ครั้ง ครั้งแรกคือท้องฟ้าที่พามาเรียมายังนิวยอร์ก ขณะที่เธอนั่งอยู่ในเครื่องบินด้วยความวิตกกังวล เมื่อเครื่องบินลอยลำขึ้นสู่ท้องฟ้า รอยยิ้มบางๆ จึงได้ปรากฏขึ้นบนใบหน้า และอีกครั้งในตอนท้าย เมื่อมาเรียต้องตัดสินใจว่าจะเลือกทางเดินชีวิตต่อไปอย่างไร

อย่างไรก็ตาม แม้ภาพรวมของหนังจะค่อนข้างดี ประเด็นที่ควรหยิบมาวิพากษ์วิจารณ์คือ ความพยายามของผู้สร้างในการเชื่อมโยงกับคริสต์ศาสนาตรงชื่อหนังกับภาพบนใบปิด(มารดาของพระคริสต์ กับการรับศีลมหาสนิทตามลำดับ) ซึ่งเป็นเพียงเปลือกนอก แต่เนื้อหาภายในไม่ได้เฉียดใกล้ให้เห็นนัยยะทำนองนั้น ทำให้สงสัยในเจตนาของผู้สร้างว่านำศาสนามาเป็นหีบห่อเพื่อขายเท่านั้นหรือ

ประเด็นต่อมาคือ “ทัศนคติ” แบบฝังลึกของคนตะวันตก ที่มีต่อประเทศโลกที่ 3 ในกรณีนี้เป็นเรื่องราวของโคลอมเบียที่นำเสนอโดยชาวอเมริกัน จึงไม่พ้นต้องเกี่ยวพันกับยาเสพติด เช่นที่เคยปรากฏในหนังฮอลลีวู้ดมาแล้วหลายต่อหลายเรื่อง

เช่นกัน ถ้าหากเป็นเมืองไทย ก็คงไม่พ้นวนเวียนอยู่กับเรื่องโสเภณี การค้ามนุษย์ และยาเสพติด

อีกประเด็นหนึ่งคือ ความคิดแบบ “อเมริกัน” ที่มองว่าประเทศของตนดีพร้อมและเป็นดินแดนแห่งการให้โอกาส หนังชี้ชัดลงไปว่าสภาพสังคมและเศรษฐกิจของโคลอมเบียทำให้หญิงสาวจำนวนมากต้องเข้าสู่วังวนของการค้ายาเสพติด โดยมีตัวละครหนึ่งที่มาเรียรู้จักยอมทิ้งบ้านเกิดมาสหรัฐเพื่อให้ลูกได้เกิดและอาศัยในสภาพแวดล้อมที่ดีกว่า(แต่เป็นจุดหมายปลายทางของยาเสพติด?)

ภาพทิวทัศน์ข้างทางของโคลอมเบียในตอนต้นเรื่อง กับภาพเมืองนิวยอร์กในตอนท้ายที่มาเรียเหม่อมองขณะนั่งรถไปสนามบิน ก่อนจะตัดสินใจครั้งสำคัญ เป็นการเปรียบเทียบกันแบบไม่อ้อมค้อมเลยว่า สถานที่ใด “น่าอยู่” กว่ากัน

ทั้งที่จริงๆ แล้วช่าง “คับแคบ” เหลือเกิน!

Create Date : 18 มีนาคม 2550
Last Update : 18 มีนาคม 2550 4:47:06 น.		12 comments
Counter : 1898 Pageviews.
Share Tweet