บทที่ 12 การวิเคราะห์การติดต่อระหว่างบุคคล

การวิเคราะห์การติดต่อระหว่างบุคคล Transactional  Analysis  (TA) 
Dr. Eric  Berne  จิตแพทย์ชาวอเมริกันเป็นผู้ริเริ่มและพัฒนาแนวคิดในเรื่อง  TA 
หมายถึงการวิเคราะห์การติดต่อสื่อสารระหว่างบุคคลซึ่งจะเกิดขึ้นเมื่อมีบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปมาพบกัน

TA  จะช่วยให้ผู้ที่ศึกษาได้รู้จักบุคลิกภาพของตนเอง เข้าใจพฤติกรรมของตนเองในการติดต่อสื่อสารกับบุคคลอื่น  เข้าใจความรู้สึกนึกคิดและพฤติกรรมของบุคคลอื่น  ตลอดจนยังได้ให้แง่คิดง่าย  ๆ  ในการเสริมสร้างและปรับปรุงการติดต่อ  ซึ่งจะทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลเป็นไปอย่างสร้างสรรค์และเจริญงอกงาม ทำให้คนรู้จักตัวเองและคนอื่นสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล มีความเข้าใจซึ่งกันและกัน
ปรับปรุงพฤติกรรมของคน พัฒนาพฤติกรรมของบุคคลในองค์การ

แนวความคิดการวิเคราะห์การติดต่อระหว่างบุคคล
“จุดยืนแห่งชีวิต”  (Life  Position)

หมายถึง  ทัศนคติที่คนเรามีต่อการกระทำของตนเองและคนอื่น  ๆ  โดยปกติคนทุกคนจะมีทุกแบบสลับซับซ้อนกันไปตามสถานการณ์และสิ่งแวดล้อม  คนบางคนก็มีจุดยืนแบบใดแบบหนึ่งอยู่ตลอดเวลา

“ฉันเป็นคนดี คนอื่นเป็นคนไม่ดี” (I’m OK., You’re not OK.) : มีท่าทีที่มีแนวโน้มในทางดูถูกผู้อื่น เป็นคนที่ประเมินตนเองว่าดี มีคุณค่า และไม่สนใจบุคคลอื่น มองคนอื่นว่าเลว ชอบตำหนิผู้อื่น ชอบโทษผู้อื่น ชอบคนประจบสอพลอ
บุคคลที่อยู่ในภาวะเช่นนี้ มีแนวโน้มทำให้เกิดการขัดแย้ง ไม่ชอบทำงานเป็นกลุ่ม เพราะคิดว่าไม่มีใครเก่งเท่าตัวเอง
Ex :“แหวนเพชรของเธอ น้ำไม่งามเหมือนของฉันเลย”

“ฉันไม่ดี คนอื่นดีหมด” (I’m not OK., You’re OK.) : พฤติกรรมมีท่าทีดูถูกตัวเอง เป็นคนที่ไม่มีความสุข ต้องการกำลังใจ อิจฉาริษยาผู้อื่น ต้องการการเอาใจใส่จากผู้บังคับบัญชา มองตนเองในแง่ลบ ชอบตำหนิตัวเอง ไม่มีความมั่นใจในตนเอง มองหาความช่วยเหลือจากผู้อื่นอยู่ตลอดเวลา บางคนจะพยายามหลีกเลี่ยงหรือหนีห่างจากสังคม มองผู้อื่นในแง่ดี ยกย่องชมเชยผู้อื่น และให้ความสำคัญบุคคลอื่นมากกว่า  
Ex : “ ฉันเป็นดอกหญ้าที่ไร้ค่า แต่เธอเป็นนางฟ้าผู้สูงส่ง” หรือ “แหม!! วันนี้ฉันอารมณ์ไม่ดีเลย แต่เธอดูอารมณ์ดีจังเลยนะ”

“ฉันเป็นคนไม่ดี และคนอื่นก็ไม่ดีด้วย” (I’m not OK., You’re not OK.) : ความรู้สึกที่เห็นว่าตัวเองและคนอื่นไม่มีคุณค่า มองโลกในแง่ร้าย หมดหวังในชีวิต ไม่มีจุดหมาย กระตุ้นให้เกิดความกดดันในทางร้าย ไม่ว่าจะทำงานอะไร จะมีปัญหาเสมอ และขาดความกระตือรือร้นในการทำงาน
จัดอยู่ในประเภทผู้ป่วยโรคจิต

“ฉันเป็นคนดี และคนอื่นก็ดีด้วย” (I’m OK.,You’re OK.) : ความรู้สึกที่มองว่าตัวเองและบุคคลอื่นที่อยู่รอบๆตัวเราเป็นคนดี ยอมรับว่าทุกคนมีค่าด้วยกันทั้งนั้น บ่งบอกถึงการมีสุขภาพจิตดี มีมนุษยสัมพันธ์ สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้เป็นอย่างดี กล้าเผชิญปัญหา และแก้ปัญหาด้วยวิธีสร้างสรรค์

ความสำคัญของการติดต่อระหว่างบุคคล
TA  เป็นวิธีการหนึ่งที่จะช่วยให้คนเราได้เรียนรู้เกี่ยวกับตนเอง  ช่วยให้รู้จักตนเองและพฤติกรรมที่ตนเองแสดงออก  ตลอดจนรู้จักปรับและเปลี่ยนพฤติกรรมให้สอดคล้องกับคนอื่นในการติดต่อสัมพันธ์หรือสื่อสารกัน  ซึ่งสามารถนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้ทั้งในการดำเนินชีวิตครอบครัว  ในการทำงาน  และในสังคมทั่วไป

ภาวะทางจิต

ลักษณะภาวะทางจิต แบ่งเป็น 3 ประเภท
ภาวะความเป็นเด็ก : ถูกครอบงำโดยอารมณ์
ภาวะความเป็นพ่อแม่ : เกิดจากอิทธิพลของกฎเกณฑ์ ทางศีลธรรมและบรรทัดฐาน
ทางสังคมภาวะความเป็นผู้ใหญ่ : กำหนดจากความคิดที่มีเหตุผล และประสบการณ์

ภาวะความเป็นพ่อแม่ (Parent Ego State)

บุคลิกภาพแบบพ่อแม่เป็นแหล่งที่สะสมความรู้สึกนึกคิดและพฤติกรรม ซึ่งบุคคลจะจดจำยึดมั่น แล้วนำมาประพฤติปฏิบัติ  แสดงออกใน  2  ลักษณะ  คือ
@แบบควบคุม (controlling parent) คือดุด่า  ว่ากล่าว  สั่งสอน  ตักเตือน  บังคับ  ข่มขู่
@แบบบำรุงรักษา (nurturing parent) คือประคับประคอง ช่วยเหลือ ปลอบโยน ให้กำลังใจ
สรุปว่าในระยะ  5  ปีแรกของชีวิตเด็ก จะรวบรวมและบันทึกเหตุการณ์ที่ได้เห็นได้ยิน จากการกระทำของพ่อแม่  แล้วลอกเลียนมาประพฤติปฏิบัติดังนั้นในช่วงระยะเวลาดังกล่าวจึงมีความสำคัญมาก  เพราะถ้าบุคคลใดในเยาว์วัยได้เรียนรู้พฤติกรรมจากพ่อแม่ในทางบวกก็จะถ่ายทอดพฤติกรรมบวกนั้นมายังลูกของเขาเอง ถ้าบุคคลใดได้เรียนรู้พฤติกรรมในทางลบจากพ่อแม่ ก็จะถ่ายทอดพฤติกรรมที่เป็นลบนั้นไปยังคนที่ใกล้ชิดในครอบครัวและบุคคลอื่นๆที่ติดต่อสื่อสารด้วย

ภาวะความเป็นเด็ก (Child Ego State)

เด็กจะบันทึกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ภายในจิตใจ หรือเป็นความรู้สึก
ที่มีต่อเหตุการณ์ทีได้รับจากพ่อแม่ แล้วนำมาประพฤติปฏิบัติ
โดยจะแสดงออกใน  2  ลักษณะ คือ
เด็กที่เป็นธรรมชาติ  (Natural Child) คือ  สนุกสนาน เป็นตัวของตัวเอง ร่าเริง กระตือรือร้น  มีความคิดเพ้อฟัน สร้างวิมานในอากาศ อยากรู้อยากเห็น
เด็กที่ปรับตัวแล้ว (Adapted  Child) คือไม่เป็นตัวของตัวเอง  ต้องพึ่งพาอาศัยคนอื่น  ไม่กล้าตัดสินใจทำอะไรโดยตนเองต้องคอยหาคนอื่นแนะนำช่วยเหลือสนับสนุน   

ภาวะความเป็นผู้ใหญ่ (Adult  Ego-State)

เป็นบุคลิกภาพของผู้ที่ประพฤติปฏิบัติสิ่งใดอย่างมีเหตุผล
มีจุดมุ่งหมาย มีการคิดใคร่ครวญตามข้อเท็จจริง ไม่ใช้
อารมณ์ก่อนที่จะตัดสินใจหรือทำอะไร  จะรวบรวมข้อมูล
มาศึกษาวิเคราะห์  และประเมินผลอย่างรอบคอบเสียก่อน

Create Date : 18 ตุลาคม 2552		0 comments
Last Update : 18 ตุลาคม 2552 9:53:04 น.
Counter : 14217 Pageviews.
Share Tweet