ID / EGO / SUPEREGO (21 เม.ย. 54)

วันนี้ลูกชายของแม่ง้องแง๊ง กับแม่แต่เช้า แม่ปลุกคังคังตอนตี 5:45 ให้อาบน้ำแต่งตัวเพื่อไปเรียน summer ก่อนขึ้น ป.1 ที่ BCC ซึ่งเราตกลงกันแล้วว่าเป็นหน้าที่ที่ลูกต้องทำเพราะย้าย ร.ร. แล้ว และอีกอย่าง คังคังก็โตเป็นเด็กผู้ใหญ่แล้ว (อันนี้ลูกบอกแม่เอง) คังคังก็ปฎิบัติด้วยดีเสมอมา มีวันนี้แหละดีแตกซะละ มาดูเหตุผลของการเอี้ยวของคังคังกัน

** ทำไมคังคังต้องใส่ชุดนักเรียนไปเรียนด้วย ทีพี่ๆป.อื่น ยังใส่ชุดอื่นได้เลย ไม่ต้องใส่ชุดนักเรียน พร้อมกับร้องโวยวาย

** ทำไมคังคังต้องล้างจมูกทุกเช้าด้วย เดี๋ยวไปสายกันพอดี

ก็ในตัวคังคังมี 2 ร่างไงครับแม่ อิแม่ถึงบางอ้อ (เออใช่ ลูกเคยบอกแล้วนี่หว่า) เมื่อเช้านี้คังคังตัวดื้อมาเข้าสิง แต่ตอนนี้คังคังคนดีเข้ามาไล่ตัวดื้อออกไปแล้วครับแม่ แล้วก็หัวเราะดังเชียว 55555

ลูกจ๋า ลูกกำลังคุยกับแม่เรื่องจิตวิทยาเกี่ยวกับทฤษฏีบุคคลิกภาพ ของ Sigmund Freud (ซิกมันด์ ฟรอยด์) เชียวนะเนี่ย แม่ละแปลกใจจริง ลูกชายวัย 6 ขวบกว่าๆ เรียนรู้เรื่องนี้ได้ และพยายามจะให้แม่ได้เข้าใจถึงหลักการนี้ด้วย แม้ว่าจริงๆแล้วลูกชายของแม่อาจจะเข้าใจแบบผิวๆ แต่แม่ก็ดีใจนะครับที่ คังคังพยามยามที่จะสื่อสาร(เบื้องต้น)กับคนอื่นในสังคมให้เข้าใจตัวตนของลูก

ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับบุคลิกภาพ  (Personality theories)

ทฤษฎีจิตวิเคราะของฟรอยด์  (Freud’s  psychoanalytic  theory) 

ซิกมันด์  ฟรอยด์ (Sigmund  Freud) เป็นบิดาของกลุ่มทฤษฎีจิตวิเคราะห์  และเป็นผู้ตั้งทฤษฎีที่เกี่ยวกับบุคลิกภาพ   เรียกว่า  “ทฤษฎีจิตวิเคราะห์เกี่ยวกับบุคลิกภาพ”  (psychoanalytic  theory  of  presonality) ขึ้น  ซึ่งนับว่ามีอิทธิพลสำคัญอย่างยิ่งต่อการทำความเข้าใจพฤติกรรมของมนุษย์  ฟรอยด์ได้ให้ขอคิดเกี่ยวกับบุคลิกภาพของมนุษย์ว่า  เป็นผลเกิดมาจากความดิ้นรนพยายาม  ระหว่างแรงขับอันเกิดจากภายในร่างกาย  (Inner  physiological  drivers)  ที่เกิดขึ้นตลอดเวลา เช่น  ความหิว   อารมณ์เพศ  และความก้าวร้าว  เป็นต้น  กับความกดดันทางสังคม   (social  pressure)  ที่เป็นตัวคอยขัดขวาง เพื่อให้บุคคลประพฤติปฏิบัติเป็น ไปตามกฎหมายระเบียบ ข้อบังคับ และศีลธรรมจรรยาที่ดีงาม  (Mowen  and  Minor.1998:202)

ฟรอยด์  ได้อธิบายว่า  มนุษย์มีจิต  3  ระดับ  คือ  (1)  จิตสำนึก (Coscious  mind)  (2)  จิตก่อนสำนึก  หรือจิตใต้สำนึก (Preconscious  or  Subconscious  mind)  และ  (3)  จิตไร้สำนึก (Unconscious  mind)  เป็นตัวคอยควบคุมกำกับพฤติกรรมของมนุษย์ให้แสดงพฤติกรรมออกมาต่าง ๆ  นานา ฟรอยด์กล่าวว่า   พลังผลักดันที่เป็นแรงขับให้มนุษย์แสดงพฤติกรรมส่วนใหญ่แล้วมาจากจิตไร้สำนึก  จึงไม่ได้ผ่านการพิจารณาอย่างละเอียดรอบคอบ   จากความคิดที่ว่าบุคคลเกิดการรับรู้เพียงส่วนน้อยที่เกี่ยวกับแรงผลักดันภายใน ที่จูงใจให้เกิดการกระทำ    จึงเป็นจุดเปลี่ยนความคิดที่สำคัญอันยิ่งใหญ่ต่อการเข้าใจบุคลิกภาพของมนุษย์  (Rathus,  quoted  in  Mowen  and  Minor.1998:202)

 โครงสร้างของบุคลิกภาพ  (Structure  of  personality)

ตามทฤษฎีจิตวิเคราะห์ของฟรอยด์  เพื่อการอธิบายทำความเข้าใจงานเข้า ฟรอยด์ ได้บัญญัติศัพท์เฉพาะขึ้นมาเพื่ออธิบายโครงสร้างบุคลิกภาพว่า  ประกอบด้วยองค์ประกอบที่เป็นระบบ   3 อย่าง    คือ   อิด (id)    อีโก (ego)  และซุปเปอร์อีโก  (superego)  ระบบทั้ง  3  อย่างนี้จะรวมกันเข้าเป็นโครงสร้างของบุคลิกภาพขึ้น  แต่จะต้องเข้าใจว่าโอยแท้จริงแล้ว  ระบบทั้ง  3   อย่างนี้ไม่อาจแยกเป็นส่วน ๆ  ได้เป็นเพียงองค์ประกอบโครงสร้างของจิตตามสมมติฐานเท่านั้น ไม่ใช่ตามสภาพทางสรีระของมนุษย์  ระบบของจิตทั้ง  3  อย่าง  ดังกล่าวอธิบายได้  ดังนี้

1.  อิด (Id   หรือ  libido)   หมายถึง แรงขับทางร่ายกายที่กำกับบุคคลให้กระทำการต่าง ๆ ซึ่งติดตัวมาตั้งแต่เกิด และเป็นตัวกระตุ้นที่ค่อนข้างรุนแรง    อันเกิดจากภาวะของจิตไร้สำนึกเปรียบได้กับกิเลส  ตัณหา  หรือโลภ  ที่ยังไม่ได้รับการตอบสนอง อิดจึงเป็นแรงกระตุ้นดิ้นรนขวนขวายที่จะประพฤติปฏิบัติ ไปตามหลักที่เรียกว่า “หลักแห่งความพอใจ” (pleasure principle) นั่นคือเพื่อหลีกเลี่ยงความเครียด   (avoid  tension)   และแสวงหาความพึงใจในทันที  เพื่อว่าความรู้สึกและอารมณ์ที่จะได้รับเป็นไปในทางบวก

แต่อย่างไรก็ตาม ภาวะของจิตที่คิดไปนั้น อยู่ระดับจิตไร้สำนึกหรือไม่รู้สึกตัว  ซึ่งในโลกแห่งความเป็นจริงแล้ว    ไม่อาจจะกระทำได้อย่างเต็มที่     จะเห็นได้ว่าความคิดของจิตที่เกิดขึ้นในบัดดลฉับพลันหลาย ๆ  อย่าง    ไม่อาจจะรับหรือปฏิบัติได้ในสังคมที่เจริญ     ที่มีระเบียบแบบแผน  ตัวอย่างเช่น  เมื่อบุคคลเกิดความรู้สึกร้อนและกระหายน้ำ  จิตของบุคคลนั้นก็จะกระตุ้นให้บุคคลนั้นไปหยิบหรือฉกฉวยอะไรบางอย่างที่เย็น ๆ   มาดื่ม  โดยจะไม่คำนึงถึงว่าจำเป็นจะต้องซื้อ  หรือใครเป็นเจ้าของหรือไม่ (Loudon  and  Della  Bitta.1993:301)

2.  อีโก (Ego)  หมายถึง  จิตที่รู้สำนึก ที่ก่อตัวและพัฒนาขึ้นมาเมื่อเด็กเจริญเติบโต  เป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้  และความรู้สึกนึกคิด  จากการเรียนรู้และประสบการณ์ที่สั่งสม  จึงทำให้อีโกได้รับการพัฒนาจนทำให้บุคคลมีความสามารถ   ในการคิดที่อยู่ในวิสัยแห่งความเป็นจริง  (realistic  thinking) รวมทั้งมีความสามารถเผชิญกับสิ่งแวดล้อมได้อย่างเหมาะสม รู้ว่าอะไรควรหรือไม่ควรกระทำ  จึงทำหน้าที่เสมือนหนึ่งเป็นนักบริหารหรือเป็นผู้จัดการของอิด  (a  manager  for  the  id)    โดยอีโกจะเป็นผู้เลือกกลยุทธ์ที่เหมาะสม เพื่อสนองความต้องการตามสัญชาตญาณให้เกิดความพอใจ โดยยึดถือความเป็นจริงมาเป็นเกณฑ์ในการพิจารณา  เนื่องจากจิตได้กำหนดความต้องการขึ้นมากจนเกินไป  อีโกจึงจัดลำดับความสำคัญให้อยู่ในวิสัยที่สามารถจัดการได้ โดยยึดถือความสำคัญของความต้องการแต่ละอย่างเป็นหลัก  รวมทั้งคอยขัดขวางยับยั้งควบคุมให้อิดแสดงออกที่เหมาะสม (Onkvisit  and  Show.1994:108)

ดังนั้นจังเห็นได้ว่า การปฏิบัติการของอีโก จึงเป็นการปฏิบัติตามหลักที่เรียกว่า “หลักแห่งความเป็นจริง”  (Reality principle)  นั่นคือ ความสามารถที่จะเลื่อนเวลาปลดปล่อยความเครียดออกไปได้  จนกว่าจะถึงเวลาที่เหมาะสม จากตัวอย่างข้างต้น  แม้ว่าบุคคลจะเกิดความหิว  ซึ่งอิดอาจจะกระตุ้นให้แย่งชิงอาหารจากเพื่อน  แต่อีโกก็จะห้ามปรามเอาไว้โดยให้เหตุผลว่า เป็นสิ่งไม่ควรปฏิบัติเพราะน่าเกลียดแสดงให้เห็นถึงความตะหละและป่าเถือน  จึงควรหักห้ามใจเอาไว้รอเวลาอีกหน่อยอาจจะได้รับอาหารมากกว่านี้  เป็นต้น

3.  ซุปเปอร์อีโก  (Superego)  หมายถึง  องค์ประกอบส่วนที่สามของบุคลิกภาพเป็นส่วนของจิตที่เปรียบเสมือนเป็นตัวแทนของศีลธรรมจรรยา   และระเบียบประเพณีของสังคม  หรือเป็นมโนธรรมที่อยู่ในจิตของแต่ละบุคคล  อันเกิดจากการเลี้ยงดูอบรมของครอบครัวและสังคม  สามารถแยกออกได้ว่าอะไรคือ  ความถูกต้องและเป็นสิ่งดีงาม  อะไรควรหรือไม่กระทำ   จึงทำหน้าที่ตรวจสอบและควบคุมทั้งอิดและอีโก เพื่อให้อีโกประพฤติปฏิบัติให้อยู่ในทำนองคลองธรรม เป็นที่ยอมรับของสังคม  ไม่ปฏิบัติตามที่จิตเรียกร้องทุกอย่าง

ความสัมพันธ์กันระหว่างพลังจิตทั้ง  3   ส่วนนี้   นักจิตวิทยาบางท่านได้เปรียบเทียบไว้ว่า อิดเปรียบเสมือนส่วนประกอบพื้นฐานของบุคลิกภาพทางด้านชีววิทยา ส่วน   อีโก เปรียบเสมือนส่วนประกอบของบุคลิกภาพทางด้านจิตใจ  และ  ซุปเปอร์อีโก      เปรียบได้กับส่วนประกอบของบุคลิกภาพทางด้านสังคม (นิภา  นิธยายน.2530:39)   บุคลิกภาพของคนจะมีลักษณะเช่นใดนั้น  จึงขึ้นอยู่กับพลังใดมีอำนาจถ้าอิดมีอำนาจสูง  บุคคลนั้นก็จะมีบุคลิกภาพแบบเด็ก เอาแต่ใจตนเอง ถ้าอีโกมีอำนาจสูง  บุคคลนั้นก็จะมีบุคลิกภาพแบบผู้ใหญ่มีเหตุผล   ถ้าซุปเปอร์อีโกมีอำนาจสูง    คนนั้นก็จะเป็นคนมีอุดมคติเป็นนักทฤษฎี (ปรีชา  วิหคโต.2533:242) ความสัมพันธ์ของพลังจิตทั้ง 3  ส่วน  จึงสรุปได้ว่า  อีโก  เป็นหน่วยปฏิบัติการ เป็นตัวกลางในการแสดงออกซึ่งบุคลิกภาพ และจะปฏิบัติตามแรงผลักดันของอิด  โดยมีซุปเปอร์อีโกเป็นผู้ควบคุม

Credit : search from Google