A คือปลายสุดของคูเมืองโบราณสุพรรณบุรีด้านใต้ ที่ออกปากแม่น้ำสุพรรณ(ท่าจีน) B คือบ้านยะมะรัชโช ถิ่นกำเนิดของเจ้าพระยายมราช C คือโรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช มีถนนหมื่นหาญและสะพานอาชาสีหมอกคั่นกลางกับบ้านยะมะรัชโช ส่วนสีเหลืองๆ ส้มๆ ทางตะวันออกคือวัดปราสาททอง
........
มหาอำมาตย์นายก เจ้าพระยายมราช (ปั้น ต้นสกุลสุขุม) เป็นชาวเมืองสุพรรณบุรี เกิดเมื่อวันอังคารที่ ๑๕ กรกฎาคม ปีจอ พ.ศ.๒๔๐๕ สกุลเป็นคฤหบดีตั้งบ้านเรือนอยู่ ณ ตำบลบ้านน้ำตกริมแม่น้ำฟากตวันออกข้างใต้ตัวเมืองสุพรรณฯ ไม่ห่างนัก บิดาของท่านชื่อกลั่น มารดาชื่อผึ้ง มีพี่ร่วมบิดามารดา ๕ คนเรียงกันเป็นลำดับดังนี้
๑. พี่ชายชื่อฉาย ได้เป็นที่หลวงเทพสุภา กรมการเมืองสุพรรณบุรีคน ๑
๒. พี่หญิงชื่อนิล เป็นภรรยาหลวงแก้วสัสดี (ดี สุวรรณศร) กรมการเมืองสุพรรณบุรีคน ๑
๓. พี่ชายชื่อหมี ได้เป็นที่พระยาสมบัติภิรมย์ กรมการเมืองสงขลาคน ๑
๔. พี่ชายชื่อคล้ำ ได้รับเลือกเป็นผู้ใหญ่บ้านหมู่หนึ่งในตำบลน้ำตกที่ตั้งเคหะสถานของสกุล คน ๑
๕. พี่หญิงชื่อหยา เป็นภรรยาหลวงจ่าเมือง (สังข์ พิชัย) กรมการเมืองสุพรรณบุรี คน ๑
๖. ตัวเจ้าพระยายมราชเป็นลูกสุดท้อง
เรื่องประวัติเจ้าพระยายมราชเมื่อยังเป็นเด็กปรากฎว่าเมื่ออายุได้ ๕ ขวบ บิดามารดาพาไปฝากเรียนหนังสือที่วัดประตูศาลในเมืองสุพรรณ ฯ แต่เรียนอยู่ไม่ถึงปี
..........
ประวัติการศึกษาขั้นต้นของท่านที่วัดประตูศาล ผมเพิ่งได้ทราบจากตรงนี้เองครับ
คำว่าวัดประตูศาล เห็นใช้ชื่อเรียกคราวสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จประพาสต้นเมืองสุพรรณ แต่หลักฐานส่วนใหญ่และในปัจจุบันเรียก วัดประตูสาร ครับ
เหนือวัดประตูสารเล็กน้อย จะมีบริเวณที่ชาวบ้านเรียก เพนียดคล้องช้าง แถวถนนขุนศรีวิชัย ซึ่งก็คล้องจองกันอีกเพราะขุนศรีวิชัยกับนางศรีประจัน แม่ของนางพิมพิลาไลยเป็นนายกองเลี้ยงช้างของพระพันวษา
จากเพนียดคล้องช้าง จะมีคลองธรรมชาติจากแม่น้ำท่าจีนที่ชาวบ้านพายเรือไปไหว้ศาลเจ้าพ่อหลักเมือง และต่อเนื่องไปจนถึงสระศักดิ์สิทธิ์ทั้งสี่ที่ริมแม่น้ำท่าว้า ตำบลสระแก้ว ชาวบ้านเรียกคลองตลาด บางตอนเรียกคลองวัดผึ้ง ซึ่งยังเหลือแนวคลองบางส่วนอยู่จนถึงปัจจุบัน
นี่อาจเป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่รัชกาลที่ ๕ เรียก วัดประตูศาลก็เป็นได้
บ้านเดิมของเจ้าพระยายมราชอยู่ตรงบ้านน้ำตก รัชกาลที่ ๕ พระราชทานนามว่า บ้านยะมะรัชโช ปัจจุบันยังคงสภาพอยู่ และอยู่ทางด้านเหนือของโรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ซึ่งเป็นโรงพยาบาลศูนย์และโรงพยาบาลใหญ่ที่สุดของจังหวัดสุพรรณบุรี แต่มีถนนหมื่นหาญและสะพานอาชาสีหมอกคั่นกลาง
แล้วก็อยู่ทางเหนือเมืองสุพรรณ ไม่ใช่ทางใต้เมืองสุพรรณดั่งพระนิพนธ์ครับ
บ้านหลังนี้อยู่ริมฝั่งแม่น้ำท่าจีนฝั่งตะวันออก (ปัจจุบันเรียกตำบลท่าพี่เลี้ยง) วัดประตูสารอยู่ริมฝั่งแม่น้ำทางตะวันตก (เดิมเป็นตำบลรั้วใหญ่ แต่ปัจจุบันเทศบาลขยายออกแล้วรวมมาเป็นตำบลท่าพี่เลี้ยงแทน ช่วงราวปี ๒๕๐๙-๑๕ จำไม่ได้แน่) แต่ย้อนเหนือขึ้นมาหน่อยหนึ่ง ท่านเรียนหนังสือตั้งแต่อายุ ๕ ขวบที่วัด แสดงว่าอาจมาเป็นเด็กวัดนี้ก็ได้ (ดูแล้วยังเด็กเกินกว่าจะมาอยู่วัด) หรือต้องพายเรือข้ามแม่น้ำไปกลับ เพราะบ้านอยู่ไม่ไกลกับวัดนัก
และที่สำคัญ รอบวัดประตูสารเป็นดินแดนผู้ดีเก่าของเมืองสุพรรณด้วยครับ และมีตระกูลพี่น้องของสามีแม่นิล(สุขุม) สุวรรณศร ตั้งบ้านเรือนอยู่แถวนี้มาก แม่นิลเป็นพี่สาวใหญ่ของเจ้าพระยายมราช ผมไม่ทราบว่าท่านเกิดปี พ.ศ.ใด แต่เชื่อว่าอายุน่าจะมากกว่าเจ้าพระยายมราชน้องสุดท้องเป็นสิบปี