Bloggang.com : travelaround - วัฒนธรรมไทยนี้ ... สำคัญไฉน ?

หัวข้อเรื่อง "วัฒนธรรมไทยจะไปทางไหน?" นี่ถือว่าเป็นโจทย์ที่หินมากนะครับ ถ้าจะหาข้อมูลสนับสนุน ต้องค้นคว้าหลายๆแหล่ง โดยเฉพาะจากนักวิชาการด้านนี้ หรือหนังสือในแนวนี้ ซึ่งก็มีไม่มาก และอาจไม่มีข้อสรุปให้คุณไปใช้ แต่ผมจะแนะguideline ให้เฉพาะที่เป็นความคิดเห็นของผมก็แล้วกัน แล้วคุณค่อยไปค้นคว้าเพิ่มเติม หาข้อมูลสนับสนุนเอา หรือถ้าเกิดข้อมูลอื่น ขัดแย้งกับความเห็นของผม ก็ใช้วิจารณญาณเอานะครับ ว่าจะสรุปยังไง

ขอสรุปจากข้อความที่ผมบรรยายไว้ในเรื่องนี้ว่า วัฒนธรรมไทย ถือว่าอยู่ในช่วงอันตรายของการบริหารจัดการ โดยภาครัฐ เพราะไม่มีใครให้ความสำคัญในเรื่องนี้อย่างจริงจัง รัฐบาลที่มาบริหารประเทศยังเอาตัวเองไม่ค่อยจะรอด แล้วจะมีเวลามาดูแลเรื่องวัฒนธรรมตอนไหน วัฒนธรรมเป็นเรื่องกว้าง และลึก คือมีขอบเขตครอบคลุมไปในทุกๆเรื่อง ในชีวิตประจำวันของเรา จึงเป็นเรื่องที่กว้าง ส่วนด้านลึก คือรายละเอียดต่างๆที่เกี่ยวข้องนั้น ฝังแน่นกับวิถีชีวิตของประชาชนทุกๆคนในชาติ นี่คือวัฒนธรรมของชาติ

ดังนั้นถ้าจะถามว่า "วัฒนธรรมไทยจะไปทางไหน?" ก็ต้องดูจากประชาชนนี่แหละครับ ว่าเขาจะมีค่านิยมในการดำเนินชีวิตประจำวันไปอย่างไร นิยมอย่างไทยๆดั้งเดิม หรือนิยมอย่างต่างชาติ ที่แผ่อิทธิพลของวัฒนธรรมเข้ามาในทุกรูปแบบ

ถ้าเจาะประเด็นนี้ได้ เราก็จะ focus แคบเข้ามาแล้ว เราจะสามารถแบ่งประชาชนออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ๆ คือคนกรุง กับคนชนบท คนกรุงได้รับสื่อสารพัด อย่างสะดวกง่ายดาย การโน้มเอียงในค่านิยมต่างชาติจึงเป็นไปได้สูง ถ้าพวกเขา ไม่มีภูมิต้านทาน หรือ exposure ที่แข็งพอ พวกบ้าญี่ปุ่น พวกบ้าเกาหลี หรืออื่นๆ เราก็จะเห็นได้ชัดว่า ค่านิยมทางวัฒนธรรมเขาโน้มเอียงออกไปจากวัฒนธรรมดั้งเดิมของไทย ได้ง่าย

ส่วนคนชนบท ได้รับสื่อต่างๆน้อยกว่า คนกรุง และวิถีชีวิตของพวกเขา ก็แวดล้อมไปด้วยวัฒนธรรมไทย ที่เหนียวแน่นกว่าคนกรุง จึงไม่ค่อยมีแนวโน้มไปในทางวัฒนธรรมต่างชาติ แต่จะมีแนวโน้มไปในวัฒนธรรมของคนกรุงอีกทีหนึ่ง เพราะค่านิยมของพวกเขา ยังถือว่าคนกรุงเจริญกว่า และชอบเอาแบบอย่าง ถ้าคนกรุงชี้นำไปในทางไหน เขาก็จะคล้อยตามได้ง่าย อย่างเช่น ในตอนนี้สื่อต่างๆ รณรงค์เรื่องของภาวะโลกร้อน หรือการอนุรักษ์ธรรมชาติ คนชนบทก็จะพลอยได้รับการปลูกฝังจิตสำนึกในด้านนี้ไปด้วย และร่วมมือกันได้ง่าย กว่าที่คนท้องถิ่นจะนึกคิด หรือร่วมมือกันพัฒนาอะไรขึ้นมากันเอง นอกจากการใช้วิถีชีวิตไปแบบเดิมๆ ที่คุ้นเคย

การเปลี่ยนแปลงของคนชนบท จึงเป็นไปอย่างช้าๆ ไม่ว่าในด้านดี หรือด้านเสื่อม ผิดกับในกรุงที่มีการเปลี่ยนแปลงได้รวดเร็วกว่า และอันตรายกว่า เพราะคนกรุงมีจิตใจที่เปิดรับของใหม่ๆได้ง่าย โดยที่ไม่ค่อยกลั่นกรอง ว่าสิ่งที่รับมานั้น ดีหรือไม่ ประเทศไทยจึงต้องอาศัยปัญญาชนที่เป็นหัวกะทิของชาติ คอยชี้นำ กำกับ(ถ้าทำได้) การเปลี่ยนแปลงหรือกระแสต่างๆ ที่พัดโหมเข้ามา เป็นระลอกคลื่น อันไหนไม่ดี ก็ช่วยกันชี้นำ ต่อต้าน อันไหนดี ก็ปรับเข้ามาใช้พัฒนาของเดิมให้ดียิ่งขึ้น แต่ไม่ใช่เปลี่ยนแปลง

อย่างนี้แล้ว "วัฒนธรรมไทย" ก็ยังคงอยู่กับคนไทยไปได้อย่างยั่งยืน แต่ถ้าไม่เป็นไปตามนี้ มันก็จะเข้าหลักธรรม ที่ว่า มีเกิดก็มีดับ มีเจริญก็มีเสื่อม เรื่องบางอย่างเสื่อมไป แต่เมื่อมีคนมากระตุ้น หรือจุดประกายอนุรักษ์ขึ้นมา ก็เกิดการพัฒนากลับมาเจริญใหม่ได้ แต่ต้องใช้เวลานานในการฟื้นฟู สู้รักษาไว้ไม่ให้เสื่อมไป ยังจะดีกว่าตามมาแก้ ตัวอย่างเช่นที่ สมเด็จพระราชินีฯของเรา พระองค์ทรงรื้อฟื้นเรื่องการทอผ้าไทย ที่เกือบจะเลิกความนิยมไปแล้ว จนกลับมาได้รับความนิยมกันใหม่ ก่อให้เกิดการสร้างงาน สร้างอาชีพ สามารถทำรูปแบบได้เหมือนแต่โบราณ และพัฒนาให้มีรูปแบบใหม่ ที่สวยกว่าเก่าได้ จนได้รับการยอมรับจากต่างประเทศ สามารถส่งไปขายต่างประเทศได้ จนเป็นการรุกทางวัฒนธรรมของเราอย่างหนึ่งทีเดียว

นี่เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ศูนย์ศิลปาชีพฯยังสามารถรื้อฟื้นวิชาช่างโบราณอีกมากมาย ที่ทรงคุณค่าและนับวันมีแต่เลือนหาย แต่นี่นับว่ายังเป็นส่วนน้อยถ้าเทียบกันในด้านปริมาณ

ดังนั้น สรุปได้ว่า วัฒนธรรมไทยจะไปทางไหน ไม่มีใครตอบได้ (เพราะคนกำกับ ชี้นำที่ดี ยังมีไม่พอ) แต่ทุกคนต้องร่วมกันทำ คนไทยส่วนใหญ่ไปทางไหน วัฒนธรรมไทยก็ไปทางนั้นแหละครับ แต่ว่าจะสูญสิ้นคงเป็นไปไม่ได้ เพียงแต่จะเจริญ หรือเสื่อมนั้น ขึ้นอยู่กับผู้นำ ที่มีวิสัยทัศน์ ที่แท้จริงครับ