ลูกลาน

.......

ชื่อสามัญ Fan palm, Lontar palm, Talipot palm

จัดอยู่ในวงศ์เดียวกับตาล ตาว จาก หวาย และมะพร้าว

ชื่อท้องถิ่นอื่น ลานบ้าน ลานวัด ลานหมื่นเถิดเทิง ปาล์มพัด

 อยู่ในตระกูลปาล์ม มีถิ่นมีกำเนิดอยู่ในอเมริกา

และในแถบเมดิเตอร์เรเนียน

โดยส่วนใหญ่แล้ว ต้นลานมักจะขึ้นที่ที่มีอากาศชื้นเย็น

 และมีฝนตกมาก มีความทนทานต่อภัยธรรมชาติได้ดี

แม้ว่าจะถูกไฟไหม้ สามารถงอกขึ้นมาใหม่ได้

เนื่องจากมีรากที่ลึกมาก

ต้นลานจะออกดอกเป็นช่อใหญ่ คล้ายรูปปิรามิด

ตรงส่วนยอดของลำต้น ช่อดอกหนึ่ง

จะมีดอก เป็นจำนวนล้าน ๆ ดอก สีเหลืองอ่อน มีกลิ่นหอม

 นับตั้งแต่เริ่มออก ช่อดอกและบานกลายเป็นผล

กินเวลาประมาณ 1 ปีขึ้นไป

พรรณไม้ในสกุลลานจะมีอยู่ด้วย 6 ชนิดทั่วโลก

ในประเทศไทยจะพบต้นลานเพียงแค่ 3 ชนิดเท่านั้น

ได้แก่ "ลานพรุ" gehang palm, ebang Palm

 เขตการกระจายพันธุ์ตั้งแต่อินเดีย ไปจนถึงฟิลิปปินส์

 และรวมไปถึงทางตอนเหนือ ของออสเตรเลีย และประเทศไทย

 พบได้มากในแถบภาคใต้ แถวจังหวัดนครศรีธรรมราช

 สงขลา กระบี่และพังงา มักขึ้นตามแนวชายฝั่งแม่น้ำ

 หรือในพื้นที่ที่ชุ่มน้ำมีลักษณะของลำต้นที่สูงคล้ายกับต้นตาล

 โดยมีความสูงประมาณ 30 เมตร ขนาดของลำต้นไม่รวมกาบใบ

มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 40-60 เซนติเมตร

และมักขึ้นรวมกัน เป็นจำนวนมากในที่ราบท้องทุ่ง

 แม้ในบริเวณที่มีน้ำขัง

"ลานป่า หรือ ลานทุ่ง" Indochinese fan palm

พบได้ในประเทศไทยและเวียดนามจัดเป็นพันธุ์ไม้ดั้งเดิมของไทย

 พบได้มากที่ปราจีนบุรี ขอนแก่น และสระบุรี

พบทั่วไปใน ลพบุรี ตาก นครปฐม และพิษณุโลก

และต้นลานป่า จะมีขนาดใหญ่ไม่เท่า ลานวัด

โดยมีความสูงประมาณ 15 เมตร

และมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ของต้นไม่รวบกาบใบ

ประมาณ 45-75 เซนติเมตร

 เวียดนามและไทย นิยมนำมาใช้เขียนหรือจานอักษร

"ลานวัด หรือ ลานบ้าน หรือ ลานหมื่นเถิดเทิง " เรียกว่า “ลาน”

หรือ “ต้นลาน“ Fan palm, Lontar palm, Talipot palm

 เป็นปาล์มชนิดที่มีขนาดใหญ่ ที่สุดในโลก

ถิ่นกำเนิดในประเทศศรีลังกาและอินเดีย

และยังเป็นต้นไม้ประจำชาติ ของศรีลังกาอีกด้วย

ในประเทศจะไม่พบตามธรรมชาติ

แต่มักมีการนำมาเพาะปลูกในภาคเหนือ

ความแปลกของลูกลานคือ ต้นลานออกดอกและติดลูกเพียงครั้งเดียว

 จากนั้นจะยืนต้นตาย การออกดอก

มักจะออกดอกเมื่อต้นลาน มีอายุมากๆ คือ 50-60 ปี

จึงมีคำพูดว่า ลูกลานนาน 60 ปี ได้กินหนึ่งครั้ง

ใบลาน มีขนาดใหญ่ ลักษณะคล้ายรูปฝ่ามือ หรือรูปพัด

ค่อนข้างกลมคล้าย กับใบตาล จนบางครั้งอาจเรียกว่า

 “ปาล์มพัด” ใบมีสีเขียวอมเทา

แผ่นใบมีขนาดประมาณ 2.5-3×2.5-3 เมตร

ส่วนก้านใบออกสีเขียว อ้วนสั้น ยาวประมาณ 2.5-3 เมตร

และขอบก้านใบมีหนามแน่น เป็นฟันคมสีดำ

ยาวประมาณ 1 เซนติเมตร และมีเส้นโค้งกลางใบ

ยาวประมาณ 1 เมตร แผ่นใบหยักเป็นคลื่น

 มีร่องแฉกแยกแผ่นใบ 110 แฉก

แต่ละแฉกมีขนาดประมาณ 75-150×4.6-5 เซนติเมตร

 เป็นพันธุ์ไม้ที่มีใบใหญ่ที่สุดในโลก

เป็นไม้ทิ้งใบได้เองตามธรรมชาติ

ใบลานในสมัยโบราณ ใช้จานอักษร เป็นคัมภีร์ใบลาน

หรือ หนังสือใบลาน เพราะทน เบา และเก็บได้นาน

การจานใช้เหล็ก ปลายแหลมเผาไฟ

ส่วนใหญ่เลือกใช้ ใบลานอ่อน

 ส่วนใบแก่ ใช้ทำหลังคา หมวก งอบ ชะลอม ภาชนะ

 เครื่องใช้ในครัวเรือน นอกจากนี้ ยังนิยมนำมาพิมพ์เป็นการ์ด

 นามบัตร ที่คั่นหนังสือต่าง ๆ เครื่องประดับตกแต่งบ้าน

 เช่น โมบายรูปสัตว์ ปลาตะเพียน ฯลฯ

ภาคใต้นำยอดลานพรุ มาฉีกเป็นใบ สางออกเป็นเส้น

ปั่น เป็นเส้นยาวคล้ายด้าย นำไปทอเป็นแผ่น

เรียกว่า ห่งอวนหรือหางอวน ทำเป็นถุงรูปสามเหลี่ยม

 สำหรับไว้ต่อปลายอวน ใช้เป็นถุงจับกุ้งและเคย

สำหรับทำกะปิ สานเป็นถุงใส่เกลือ ซองใส่ยาเส้น

และซองใส่แว่นตา

ยอดลานยังใช้ทานเป็นอาหาร เหมือนยอดมะพร้าวได้

 ลูกลานนำมาต้ม เผาและควักกินเฉพาะใส้ คล้ายลูกชิด

 ใช้รับประทานเป็นอาหารทานเล่นหรือลอยในน้ำเชื่อมเพิ่มรสหวาน

 แต่รสชาดของลูกลานจากธรรมชาติจะจืดเหนียวหนึด

 นอกนั้น ยังมีสรรพคุณเป็นยารักษาโรคกระเพาะ ลำไส้

ฆ่าเชื้อในลำไส้ และช่วยระบาย

ส่วนเปลือกรับประทาน เป็นยาขับระบายดี

บางแห่งใช้ลูกลานทุบทั้งเปลือก โยนลงน้ำทำให้ปลาเมา

 แต่ไม่ถึงตาย สะดวกแก่การจับปลา

ลูกลาน มีลักษณะกลมรี มีสีเขียว มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง

ประมาณ 3.5-4.5 เซนติเมตร หนึ่งผลมีหนึ่งเมล็ด

เมล็ดมีลักษณะกลมสีดำ ส่วนเนื้อในของผล

 จะคล้ายกับลูกจากหรือลูกชิด สามารถนำมารับประทานได้

ผลเมื่อแก่แล้ว จะร่วงหล่นลงพื้นดิน

แล้วจะงอก เป็นต้นลานเล็กๆ มากมาย

 ส่วนเนื้อของลูกลานจะคล้ายกับ ลูกชิดแต่จะมีลักษณะกลม

 มีรสชาดจืดและเหนียวหนืด



























ขอบคุณที่มา fb Siriwanna Jill
ขอบคุณเจ้าของภาพทุกภาพ