|
|
มงคล ข้อ 14 (อิทธิบาท 4 )
มงคลข้อ๑๔
"ค่าของคนอยู่ที่ผลของงาน
หากปล่อยการงานให้คั่งค้าง
ก็เท่ากับกำลังทำลายค่าของตนเอง"
วิ ธี ท ำ ง า น ใ ห้ เ ส ร็ จ
วิธีทำงานที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้คือ อิทธิบาท ๔ ได้แก่
๑. ฉันทะ คือความรักงาน หรือ ความเต็มใจทำ
๒. วิริยะ คือความพากเพียร หรือ ความแข็งใจทำ
๓. จิตตะ คือความเอาใจใส่ หรือ ความตั้งใจทำ
๔. วิมังสา คือการพินิจพิเคราะห์ หรือ ความเข้าใจทำ
ฉันทะ
คือความรักงาน จะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อเราเล็งเห็นผลดีของงานว่า ถ้าทำงานนี้แล้วจะได้อะไร เช่น เรียนหนังสือแล้วจะได้วิชาความรู้ไปประกอบอาชีพ เมื่อรู้อย่างนี้แล้ว เราก็จะเกิดความเต็มใจทำ
คนสั่งงานจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องสร้างความพอใจให้แก่ผู้ทำงาน ควรจะให้เขารู้ด้วยว่า ทำแล้วจะเกิดผลดีอย่างไร หรือถ้าไม่ทำจะเสียผลทางไหน ผู้สั่งงานบางคนใช้อำนาจบาทใหญ่ บางทีสั่งพลางด่าพลาง ใช้ถ้อยคำดูหมิ่นเหยียดหยามไปพลาง เป็นการทำลายกำลังใจของผู้ทำ นับว่าทำผิดอย่างยิ่ง
วิริยะ
คือความพากเพียร ความไม่ท้อถอย เป็นคุณธรรมทางใจ เรียกความรู้สึกนี้ว่า ความกล้า อยากจะรู้ว่ากล้าอย่างไร ต้องดูทางตรงข้ามเสียก่อน คือทางความเกียจคร้าน คนเกียจคร้านทุกคนและทุกครั้ง คือคนขลาด คนกลัว กลัวหนาว กลัวร้อน กลัวแดด กลัวฝน จะทำงานแต่ละครั้งเป็นต้องอ้างว่าหนาวจะตาย ร้อนจะตาย หิวจะตาย อิ่มจะตาย เหนื่อยจะตาย ง่วงจะตาย คนเกียจคร้านทุกคนตายวันละไม่รู้กี่ร้อยครั้ง
การเอาชนะคำขู่ของความเกียจคร้านเสียได้ ท่านเรียกว่า วิริยะ คือความเพียร หรือความกล้านั่นเอง แม้จะมีอุปสรรคเพียงใด แต่ก็จะมีความแข็งใจทำ และการจะมีความเพียรขึ้นมาได้ จำเป็นต้องละเว้นจากอบายมุข ให้ได้เสียก่อน
มีข้อน่าสังเกตสำหรับคนทำงานร่วมกันคือ จะต้องขยันด้วยกันทั้งหัวหน้าและลูกน้องจึงจะได้เรื่อง ยิ่งผู้เป็นหัวหน้ายิ่งสำคัญมาก ถ้าเป็นคนเกียจคร้าน คิดกินแรงผู้น้อยท่าเดียว คิดแต่ว่า "ให้แกวิดน้ำท่าข้าจะล่อน้ำแกง" ผู้น้อยก็มักขยันไปได้ไม่กี่น้ำ ประเดี๋ยวก็รามือกันหมด แต่ถ้าหัวหน้าเอาการเอางาน ก็ดึงผู้น้อยให้ขยันขันแข็งขึ้นด้วย
"ฐานะ ๕ อย่างคือ ความชอบนอน ความชอบคุย ความไม่หมั่น ความเกียจคร้าน และความโกรธง่าย พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า เป็นทางแห่งความเสื่อม เพราะคนถึงพร้อมด้วยฐานะ ๕ อย่างนั้น เป็นคฤหัสถ์ ก็ไม่ถึงความเจริญของคฤหัสถ์ เป็นบรรพชิต ก็ไม่ถึงความเจริญของบรรพชิต ย่อมเสียหายถ่ายเดียว ย่อมเสื่อมถ่ายเดียวแน่แท้" อรรถกถา ปราภวสูตร ขุททกนิกาย สุตตนิบาต
จิตตะ
คือความเอาใจใส่ หรือ ความตั้งใจทำ คนมีจิตตะเป็นคนไม่ปล่อยปละละเลยกับงานของตน คอยตรวจตรางานอยู่เสมอ
ปกติคนที่โตเป็นผู้ใหญ่รู้ผิดชอบแล้ว ที่จะเป็นคนเฉยเมยไม่ใส่ใจกับงานเลยมีไม่เท่าไร ส่วนใหญ่มักจะใส่ใจกับงานอยู่แล้ว เพราะธรรมชาติของใจคนชอบคิด ทำให้หยุดคิดสิยาก แต่เสียอยู่อย่างเดียวคือ ชอบคิดเจ้ากี้เจ้าการแต่เรื่องงานของคนอื่น คอยติ คอยสอด คอยแทรก คอยวิพากษ์วิจารณ์ ธุระของตัวกลับไม่คิดเสียนี่ เห็นคนอื่นใส่เสื้อขาดรูเท่าหัวเข็มหมุดก็ตำหนิติเตียนเขาเป็นเรื่องใหญ่ แต่ทีตัวเอง มุ้งขาดรูเท่ากำปั้นตั้งเดือน แล้วเมื่อไรจะเย็บล่ะ และที่เที่ยวไปสอดแทรกงานเขา แต่งานเราไม่ดูนั้น มันทำให้อะไรของเราดีขึ้นบ้าง เพราะฉะนั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จึงทรงสอนให้เราเป็นนักตรวจตรางาน คือให้มีจิตตะ แล้วก็ทรงให้โอวาทสำทับไว้ด้วยว่า
"ควรตรวจตรางานของตัวเอง ทั้งที่ทำแล้วและยังไม่ได้ทำ" ขุ. ธ. ๒๕/๑๔/๒๑
วิมังสา
คือความเข้าใจทำ สุดยอดของวิธีทำงานให้สำเร็จอยู่ในอิทธิ-บาทข้อสุดท้ายนี้ วิมังสา แปลว่า การพินิจพิเคราะห์ หมายความว่า ทำงานด้วยปัญญา ด้วยสมองคิด ไม่ใช่สักแต่ว่าทำ คนเราแม้จะรักงานแค่ไหน บากบั่น ปานใด หรือเอาใจจดจ่ออยู่ตลอดเวลา แต่ถ้าขาดการใช้ปัญญาพิจารณางานด้วยแล้ว ผลที่สุดงานก็คั่งค้างจนได้ เพราะแม้ว่าขั้นตอนการทำงานจะสำเร็จไปแล้ว แต่ผลงานก็ไม่เรียบร้อย ต้องทำกันใหม่ร่ำไป
อีกประการหนึ่ง คนทำงานที่ไม่ใช้ปัญญา ไปทำงานที่ไม่รู้จักเสร็จ จะปล้ำให้มันเสร็จ หนักเข้าตัวเองก็กลายเป็นทาสของงาน เข้าตำรา "เปรตจัดหัวจัดตีน" ตามเรื่องที่เล่าว่า เปรตตัวหนึ่ง ได้รับคำสั่งจากหัวหน้าเปรต ให้ไปเฝ้าศาลาข้างทาง เวลาคนนอนหลับเปรตก็ลงจากขื่อมาตรวจดูความเรียบร้อย ทีแรกก็เดินดูทางหัว จัดแนวศีรษะให้ได้ระดับเดียวกัน ให้เป็นระเบียบ ครั้นจัดทางศีรษะเสร็จก็วนไปตรวจทางเท้า เห็นเท้าไม่ได้ระดับก็ดึงลงมาให้เท่ากัน แล้วก็วนไปตรวจทางศีรษะอีก วนเวียนอยู่อย่างนี้ไม่มีวันเสร็จสิ้นได้เลย หาได้นึกไม่ว่า คนเขาตัวสูงก็มี เตี้ยก็มี ไม่เสมอกัน จัดจนตายก็ไม่เสร็จ คนที่ทำงานไม่ใช้ปัญญาจัดเป็นคนประเภท "เปรตจัดหัวจัดตีน" อย่างนี้ก็มี ถ้าใช้ปัญญาพิจารณาหน่อยเดียว ทำให้เสร็จเท่าที่มันจะเสร็จได้ใจก็สบาย
คนที่ทำงานด้วยปัญญานั้นจะต้อง
- ทำให้ถูกกาล ไม่ทำก่อนหรือหลังเวลาอันควร
- ทำให้ถูกลักษณะของงาน
สรุปวิธีการทำงานให้สำเร็จนั้น มีลักษณะล้วนขึ้นอยู่กับใจทั้งสิ้น คือเต็มใจทำ แข็งใจทำ ตั้งใจทำ และเข้าใจทำ วิธีการฝึกฝนใจที่ดีที่สุด ก็คือ การให้ทาน การรักษาศีล และการทำสมาธิเพื่อให้ใจผ่องใส ทำให้เกิด ปัญญาพิจารณาเห็นผลของงานได้ รู้และเข้าใจวิธีการทำงาน มีกำลังใจ และมีใจจดจ่ออยู่กับงาน ไม่วอกแวก
"บุคคลใดไม่คำนึงถึงหนาวร้อน อดทนให้เหมือนหญ้า กระทำกิจที่ควรทำด้วยเรี่ยวแรงของลูกผู้ชาย บุคคลนั้นย่อมไม่เสื่อมจากสุข" (สิงคาลกสูตร) ที. ปา. ๑๑/๑๘๕/๑๙๙
อ้างอิงจากหนังสือมงคล๓๘
ฉบับธรรมทายาท
| Create Date : 24 มกราคม 2548 |
| Last Update : 24 มกราคม 2548 10:55:33 น. |
|
21 comments
|
| Counter : 716 Pageviews. |
 |
|
|
| โดย: กิ๊ก IP: 61.91.136.143 วันที่: 15 กรกฎาคม 2548 เวลา:10:03:29 น. |
|
|
|
| โดย: เด็กชร. IP: 61.19.32.211 วันที่: 5 สิงหาคม 2548 เวลา:14:34:34 น. |
|
|
|
| โดย: แมวเหมียว IP: 202.28.120.11 วันที่: 29 เมษายน 2549 เวลา:15:13:18 น. |
|
|
|
| โดย: แอนนา IP: 203.114.126.78 วันที่: 12 กรกฎาคม 2549 เวลา:11:57:06 น. |
|
|
|
| โดย: พิมพ์รักเคนอิจิ 1/4 IP: 203.114.126.78 วันที่: 12 กรกฎาคม 2549 เวลา:12:05:46 น. |
|
|
|
| โดย: เก่ง IP: 203.113.67.7 วันที่: 25 กรกฎาคม 2549 เวลา:17:53:18 น. |
|
|
|
| โดย: 2534 IP: 125.24.101.96 วันที่: 15 สิงหาคม 2549 เวลา:13:22:09 น. |
|
|
|
| โดย: นิว IP: 203.156.61.252 วันที่: 10 กันยายน 2549 เวลา:12:26:25 น. |
|
|
|
| โดย: หนา นา นี นัส ลา IP: 203.156.61.252 วันที่: 10 กันยายน 2549 เวลา:12:31:50 น. |
|
|
|
| โดย: น IP: 203.156.61.252 วันที่: 10 กันยายน 2549 เวลา:12:33:28 น. |
|
|
|
| โดย: หนา IP: 203.156.61.252 วันที่: 10 กันยายน 2549 เวลา:12:34:44 น. |
|
|
|
| โดย: หนา นา นี นัส ลา IP: 203.156.61.252 วันที่: 10 กันยายน 2549 เวลา:12:37:27 น. |
|
|
|
| โดย: JJ IP: 202.29.64.10 วันที่: 24 กรกฎาคม 2550 เวลา:13:01:22 น. |
|
|
|
| โดย: PA IP: 219.79.125.170 วันที่: 23 สิงหาคม 2550 เวลา:21:50:28 น. |
|
|
|
| โดย: suppakit IP: 203.113.17.171 วันที่: 14 กันยายน 2550 เวลา:9:17:06 น. |
|
|
|
| โดย: suppakit IP: 203.113.17.171 วันที่: 14 กันยายน 2550 เวลา:9:18:52 น. |
|
|
|
| โดย: Yip-Z IP: 203.113.56.8 วันที่: 27 กันยายน 2550 เวลา:20:20:46 น. |
|
|
|
| โดย: ช้างน้อย IP: 58.181.239.57 วันที่: 2 ธันวาคม 2550 เวลา:18:57:51 น. |
|
|
|
| โดย: ยาจัง IP: 202.28.52.138 วันที่: 16 กรกฎาคม 2553 เวลา:11:14:06 น. |
|
|
|
| โดย: ชิชิ IP: 110.49.224.76 วันที่: 18 พฤศจิกายน 2554 เวลา:18:06:15 น. |
|
|
|
|
|
|
|
วันที่: 24 มกราคม 2548 เวลา:18:24:13 น. 
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [