|
|
ลิขสิทธิ์ ศิลปประยุกต์
ปัญหาความคาบเกี่ยวระหว่างลิขสิทธิ์ เครื่องหมายการค้า และสิทธิบัตร บางประเทศเมื่อต้องการคุ้มครองงานในประเภทใดแล้วก็ควรตัดสิทธิในงานอีกประเภทหนึ่งซึ่งแนวนี้เป็นไปตามเจตนารมณ์ของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาแต่อีกแนวหนึ่งคุ้มครองสิทธิความคาบเกี่ยวคือไม่สินสิทธิไป ศาลไทยเองยังไม่เคยวินิจฉัยในปัญหานี้ แต่เมื่อไม่นานมานี้ ศาลฎีกาได้ให้คำตอบในเรื่องนี้แล้ว โดยความเป็นมา โจทก์พยายามที่จะเอาคำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๖๓๗๙/๒๕๓๗ มาปรับใช้ โดยโจทก์พยายามนำสืบว่าเมื่อเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์แล้วแม้จะเอาไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าความเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ยังคงมีอยู่ไม่สูญสิ้นไป พยานหลักฐานที่โจทก์นำเสนอ คือ คดีของศาลอเมริกา และความเห็นของอาจาร์ธัชชัย ศุภผลศิริ ผู้แต่งตำราลิขสิทธิ์ และคุณปัจฉิมา ธนสันติ ผู้เชี่ยวชาญด้านลิขสิทธิ์ กรมทรัพย์สินฯ แต่เป็นที่น่าเสียดาย ศาลฎีกา ไม่ได้วินิจฉัยปัญหานี้โดยละเอียด (เท่าที่อ่านวันนี้ ๑๙/๐๖/๒๕๕๓) สำนักงานศาลยุติธรรม ยังไม่ตีพิมพ์ฏีกานี้ อาจจะมีหมายเหตุท้ายฎีกาให้ได้นำเสนอต่อไป
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๕๒๐๒/๒๕๕๒
ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศวินิจฉัยว่า
ภาพกราฟฟิครูปประกายดาว ภาพกราฟฟิคบูลเพาเวอร์ ภาพวาดภาพประกอบต่าง ๆ เป็นงานสร้างสรรค์รูปทรงที่ประกอบด้วยเส้น แสง สี จึงเป็นเพียงงานศิลปกรรมประเภทงานจิตรกรรมหาใช่งานอันมีลิขสิทธิ์ไม่ เนื่องจากโจทก์ที่ ๒ ได้ว่าจ้างผู้สร้างสรรค์งานศิลปกรรมดังกล่าวก็เพื่อนำกราฟฟิคประกายดาวไปใช้เป็นฉากหลังของเครื่องหมายการค้ารูปกระกอบเครื่องหมายการค้าอันนำไปจดทะเบียนเป็นเครื่องหมายการค้าบรีสเพาเวอร์ตั้งแต่เริ่มแรกและนำภาพกราฟฟิคบูลเพาเวอร์ ตลอดจนภาพวาดและภาพประกอบต่าง ๆ ไปใช้เป็นรูป รอยประดิษฐ์ ในการประกอบการค้าของโจทก์ทั้งสองตั้งแต่เริ่มแรกด้วยการทำให้ปรากฎที่หีบห่อบรรจุภัณฑ์สินค้าผลซักฟอก การกระทำของโจทก์ทั้งสองหาได้มีจุดประสงค์มุ่งที่ใช้จำหน่ายเสนอจำหน่ายโฆษณาหรือชื่นชมในคุณค่าซึ่งงานศิลปกรรมดังกล่าวอย่างงานศิลปกรรมเป็นสำคัญแต่อย่างใด งานสร้างสรรค์ของโจทก์ที่ ๒ ดังกล่าวจึงไม่อาจจัดได้ว่าเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์
โจทก์ทั้งสองอุทธรณ์โต้แย้งว่า ภาพกราฟฟิครูปประกายดาว ภาพกราฟฟิคบูลเพาเวอร์ และภาพวาดภาพประกอบต่าง ๆ เป็นงานที่สร้างขึ้นเพื่อให้เป็นงานสร้างสรรคอันก่อให้เกิดความชื่นชมในคุณค่าของตัวงานจิตรกรรมตามจินตนาการของตนโดยใช้ความรู้ความสามารถตามสมควรแล้วเมื่องานที่สร้างสรรนี้เข้าลักษณะงานศิลปกรรมประเภทจิตกรรมก็ย่อมได้รับความคุ้มครองแม้ต่อมาจะมีการโอนงานไปให้โจทก์ที่ ๒ และโจทก์ที่ ๒ จะนำงานดังกล่าวไปเป็นฉากหลังของเครื่องหมายรูปประกอบเครื่องหมายการค้าและนำไปจดทะเบียนเป็นเครื่องหมายการค้าบรีสเพาเวอร์ และนำภาพกราฟฟิคบูลเพาเวอร์ ตลอดจนภาพวาดและภาพประกอบต่าง ๆ ไปใช้เป็นรูปรอยประดิษฐ์ในการประกอบการค้าของโจทก์ทั้งสอง ด้วยทำให้ปรากฎที่หีบห่อบรรจุภัณฑ์สินค้าผงซักฟอกก็ตาม งานดังกล่าวก็ยังคงเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์อยู่เช่นเดิม แม้จะมิได้มีจุดประสงค์มุ่งที่จะใช้จำหน่ายเสนอจำหน่ายโฆษณาหรือชื่นชมในคุณค่าซึ่งงานศิลปกรรมดังกล่าวอย่างงานศิลปกรรม นอกจากนี้ ไม่มีบทบัญญัติใดในพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.๒๕๓๗ ที่ระบุว่า งานที่สร้างสรรค์ที่เป็นงานศิลปกรรมจะต้องมีจุดมุ่งหมายสร้างสรรค์เพื่อการชื่นชมงานอย่างศิลปกรรมแต่เพียงอย่างเดียวถึงจะเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ ฉะนั้น แม้งานศิลปกรรมดังกล่าวสร้างสรรค์ขึ้นมาด้วยจุดมุ่งหมายที่จะนำไปใช้เป็นเครื่องหมายการค้าหรือเป็นรูปรอยประดิษฐ์หรือข้อความในการประกอบการค้าหรือแบบผลิตภัณฑ์ตั้งแต่เริ่มแรกโดยหามีจุดประสงค์มุ่งที่จะใช้จำหน่ายเสนอจำหน่ายหรือชื่นชมในคุณค่าซึ่งงานศิลปกรรมดังกล่าวอย่างงานศิลปกรรมก็ตามแต่ถ้าหากงานศิลปกรรมดังกล่าวเข้าลักษณะงานประเภทจิตรกรรมแล้ว งานดังกล่าวย่อมเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ได้เช่นกันไม่ว่างานนั้นจะมีคุณค่าทางศิลปกรรมหรือไม่ก็ตาม
ศาลฎีกาวินิจฉัยในปัญหานี้ว่า งานที่จะได้รับความคุ้มครองในลักษณะงานศิลปกรรมนั้น แม้กฎหมายจะไม่ได้มุ่งประสงค์ให้งานนั้นต้องมีคุณค่าทางศิลปแต่ก็ต้องเป็นงานที่ถูกสร้างสรรขึ้นด้วยตนเอง(Originality)ในลักษระที่ควรจะได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย หาใช่เป็นเพียงงาน(Work)ซึ่งทำขึ้นโดยทั่วไปเท่านั้น ภาพกราฟฟิครูปประกายดาวแม้จะมีความแตกต่างจากรูปประกายอื่น ๆ แต่ความแตกต่างดังกล่าวยังเป็นเพียงส่วนเล็กน้อยและไม่เป็นสาระสำคัญถึงขนาดที่จะเป็นงานสร้างสรรค์(Original)อันควรได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย ที่ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศกลางวินิจฉัยมานั้น ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศเห็นพ้องด้วยในผล อุทธรณ์ของโจทก์ทั้งสองในส่วนนี้ฟังไม่ขึ้น
ส่วนภาพกราฟฟิคบูลเพาเวอร์ แม้จะเป็นรูปทรงกลมอันเป็นรูปทรงเรขาคณิตทั่วไปแต่ก็เป็นงานสร้างสรรค์รูปทรงที่ประกอบด้วยเส้นและสีโดยไม่ปรากฎว่าได้ลอกเลียนหรือดัดแปลงมาจากงานที่มีอยู่เดิมจึงแสดงให้เห็นถึงความสร้างสรรค์(Original)ที่สร้างขึ้นด้วยตนเองงานดังกล่าวจึงมีลักษณะเป็นงานศิลปกรรมลักษณะงานจิตรกรรมอันได้รับความคุ้มครองตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.๒๕๓๗ แล้ว แม้ต่อมาจะมีการนำงานนี้ไปใช้ในทางการค้า ก็ไม่เป็นเหตุให้งานดังกล่าวขาดคุณสมบัติที่จะได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย ที่ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศวินิจฉัยมานั้น ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศไม่เห็นพ้องด้วย อุทธรณ์ของโจทก์ทั้งสองในส่วนนี้ฟังขึ้น
สำหรับภาพวาดและคำบรรยาย "สูตรมาตรฐาน สำหรับซักมือ" ภาพวาดรูปมือมีลักษณะของการจัดวางมือทั้งสองข้างที่จับอยู่บนเสื้อ ซึ่งเป็นงานสร้างสรรค์รูปทรงที่ประกอบด้วยเส้นและสีเมื่อไม่ปรากฏว่าได้ลอกเลียนหรือดัดแปลงมาจากงานที่มีอยู่เดิมจึงแสดงให้เห็นถึงความสร้างสรรค์(Original)ที่สร้างขึ้นด้วยตนเองงานดังกล่าวจึงมีลักษณะเป็นงานศิลปกรรมลักษณะงานจิตรกรรมอันได้รับความคุ้มครองตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.๒๕๓๗ แล้ว แม้ต่อมาจะมีการนำงานนี้ไปใช้ในทางการค้า ก็ไม่เป็นเหตุให้งานดังกล่าวขาดคุณสมบัติที่จะได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายเช่นกัน อย่างไรก็ตามข้อความที่ว่า "สูตรมาตรฐาน สำหรับซักมือ" เป็นเพียงคำสามัญทั่วไปที่ระบุถึงคุณสมบัติสินค้าผงซักฟอก ทั้งลักษณะที่ใช้ก็มุ่งเน้นที่จะสื่อให้เห็นถงคุณสมบัติของสินค้ามากกว่าที่จะสร้างคำบรรยายดังกล่าวในแง่ของงานศิลปกรรมลักษณะงานจิตรกรรมในตัวเอง จึงไม่อาจได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย แม้นำมาประกอบกับรูปมือและประสงค์จะใช้เป็นงานชิ้นเดียวกันแต่ก็เห็นได้ว่าในการสร้างงานขึ้นมานี้ ภาพวาดกับคำบรรยายดังกล่าวสามารถแยกส่วนออกจากกันได้อย่างชัดเจน ในส่วนของคำบรรยายจึงไม่ได้รับความคุ้มครองในลักษณะของงานศิลปกรรมลักษณะจิตรกรรมทั้งภาพ อุทธรณ์ของโจทก์ทั้งสองในส่วนนี้ฟังขึ้นบางส่วน
สำหรับประเด็นเกี่ยวกับศิลปประยุกต์นั้น ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศกลาง วินิจฉัยว่า โจทก์ที่ ๒ มิได้นำงานศิลปกรรมดังกล่าวมาประยุกต์นำไปใช้ประโยชน์ใช้สอยหรือนำไปตกแต่งวัสดุหรือสิ่งของอันเป็นเครื่องใช้ไม้สอยได้แต่ละอย่างในตัวของงานศิลปกรรมอย่างงานศิลปกรรมนั้น ๆ เอง ดังเช่น ภาพการ์ตูนช้างก้านกล้วยหากนำไปหล่อเป็นคริสตัลที่ทับกระดาษเล็ก ๆ โดยชื่นชอบภาพการณ์ตูนช้างและที่ทับกระดาษอย่างงานศิลปกรรมหรือศิลปประยุกต์ แต่คดีนี้ โจทก์ที่ ๒ คงมีจุดประสงค์นำรูปรอยประดิษฐ์ภาพประกอบต่าง ๆ และข้อความไปใช้สอยตกแต่งทำให้ปรากฎบนบรรจุภัณฑ์สำหรับหีบห่ออย่างรูปรอยประดิษฐ์เพื่อประกอบการค้าของโจทก์ที่ ๒ โดยตรงเท่านั้น ด้วยเหตุนี้งานออกแบบซอยบรรจุภัณฑ์บรีสเพาเวอร์ หรือวัตถุพยาน(ซองบรรจุผงซักฟอก)จึงไม่อาจจัดว่าเป็นงานศิลปกรรมประเภทงานศิลปประยุกต์ได้
โจทก์ทั้งสองอุทธรณ์โต้แย้งว่า เมื่องานภาพกราฟฟิครูปประกายดาว ภาพกราฟฟิคบลูเพาเวอร์ ภาพวาดและภาพประกอบต่าง ๆ เป็นงานสร้างสรรค์ลักษณะงานศิลปกรรมประเภทงานจิตรกรรมอันเป็นงานลิขสิทธิ์ที่ได้รับความคุ้มครองตามพระราชบัญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ.๒๕๓๗ มาตรา ๔ เมื่อโจทก์ทั้งสองนำงานดังกล่าวมารวมเข้ากันโดยทำการรวบรวมจัดวางงานขึ้นใหม่ให้มีรูปแบบแตกต่างไปจากงานของบุคคลอื่นอันมีลักษระเฉพาะโดดเด่นเป็นที่ดึงดูดสะดุดตาสะดุดใจแก่ผู้พบเห็นและกระตุ้นให้เกิดจินตนาการถึงความขาวสะอาดด้วยความรู้ความสามารถตามสมควรของตนโดยมิได้ลอกเลียนมาจากงานของผู้อื่นและได้ลงทุนไปกับงานที่สร้างสรรค์ขึ้นใหม่จำนวนมาก งานที่เกิดขึ้นใหม่นี้จึงเป็นงานศิลปกรรมประเภทศิลปประยุกต์ แม้โจทก์ทั้งสองมีจุดประสงค์นำรูปรอยประดิษฐ์ภาพประกอบต่าง ๆ และข้อความไปใช้สอยตกแต่งทำให้ปรากฎบนบรรจุภัณฑ์สำหรับหีบห่ออย่างรูปรอยประดิษฐ์เพื่อประกอบการค้าของตนโดยตรงมิได้นำงานศิลปกรรมดังกล่าวมาประยุกต์นำไปใช้ประโยชน์ใช้สอยหรือนำไปตกแต่งวัสดุหรือสิ่งของอันเป็นเครื่องใช้ไม่สอยได้แต่ละอย่างในตัวของงานศิลปกรรมอย่างงานศิลปกรรมนั้น ๆ เองก็ตาม
ศาลฎีกาวินิจฉัยในปัญหานี้ว่า งานออกแบบซองบรรจุภัณฑ์ เป็นงานศิลปประยุกต์ หรือไม่ โดยวินิจฉัยว่า วัตถุประสงค์ของการให้ความคุ้มครองงานศิลปประยุกต์จึงหมายถึงการนำงานศิลปกรรมลักษณะงานต่าง ๆ มาใช้ในลักษณะที่เกิดประโยชน์อย่างอื่นนอกเหนือจากการชื่นชมในคุณค่าของตัวงานดังกล่าวสำหรัยคดีนี้ เมื่อรับฟังว่า ภาพกราฟฟิคบลูเพาเวอร์กับภาพวาดรูปมือเป็นงานศิลปกรรมลักษณะงานจิตรกรรมและภาพกราฟฟิคบลูเพาเวอร์กับภาพวาดรูปมือดังกล่าวถูกนำไปใช้ประกอบกันบนซองบรรจุภัณฑ์เพื่อประกอบเครื่องหมายการค้าภาพและข้อความอื่น ๆ อันเป็นการนำเอางานศิลปกรรมไปใช้เพื่อประโยชน์ทางการค้า การออกแบบซองบรรจุภัณฑ์ดังกล่าวจึงเป็นงานศิลปประยุกต์ ที่ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศกลางวินิจฉัยมานั้น ศาลฎีกาแผนกคดีทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ ไม่เห็นพ้องด้วย อุทธรณ์ของโจทก์ทั้งสองฟังขึ้น
| Create Date : 19 มิถุนายน 2553 |
| Last Update : 20 มิถุนายน 2553 11:26:44 น. |
|
2 comments
|
| Counter : 2440 Pageviews. |
 |
|
|
| โดย: หนิงน้อย IP: 124.122.113.22 วันที่: 22 สิงหาคม 2553 เวลา:3:26:55 น. |
|
|
|
| โดย: Jurist-like IP: 223.207.38.249 วันที่: 19 เมษายน 2554 เวลา:15:20:54 น. |
|
|
|
|
|
|
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 17 คน [