เรื่อง และภาพโดย นันทนา ปรมานุศิษฏ์

ซาโมซ่าน่าจะเป็นอาหารอินเดียที่เรารู้จักกันดีที่สุดอย่างหนึ่งเป็นรองก็แค่โรตี แต่แท้จริงแล้วซาโมซ่ามีต้นกำเนิดมาจากตะวันออกกลาง เรียกว่า “ซัมโบซ่า” แผ่ขยายความอร่อยจนนิยมกันแพร่หลายทั่วโลก โดยเฉพาะในเอเชียกลาง เอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ไปจนถึงคาบสมุทรอาระเบีย อาฟริกาบางส่วน และแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ซาโมซ่าเดินทางมาถึงอินเดียโดยพ่อค้าจากตะวันออกกลางในราวคริสต์ศตวรรษที่ 13-14

จากนั้นจึงเข้าสู่อาเซียนผ่านอารยธรรมอินเดีย เราจึงเห็นซาโมซ่าได้ทุกประเทศโดยเฉพาะเมียนมาร์ ที่มีขายทั่วไปในร้านน้ำชา ที่พาหุรัดในกรุงเทพฯ ที่ลิตเติ้ลอินเดียในปีนัง มาเลเซีย ลิตเติ้ลอินเดียในสิงคโปร์ และประเทศอื่นๆ ตามชุมชนอินเดีย หรือมุสลิม เราชาวอาเซียนจึงคุ้นเคยกับซาโมซ่านี้ดี

ซาโมซ่าทำจากแป้งสาลีนำมานวดใส่ไส้แล้วห่อเป็นรูปสามเหลี่ยมนำไปทอดให้แป้งกรอบ ซาโมซ่าของแต่ละที่จะมีไส้ต่างกันไปตามความชอบ ในอินเดียซึ่งมีผู้กินมังสวิรัติจำนวนมากก็จะมีไส้ผักโขม มันฝรั่ง ถั่วลันเตา หัวหอม และไส้ชีส แบบเนื้อสัตว์ที่พบบ่อยๆ คือ ไก่ แกะ และวัว แต่ใช่ว่าซาโมซ่าจะนำไปทอดเสมอ ฉันเพิ่งไปลิ้มลองซาโมซ่าของชาวอุยกูร์จากตลาดค้าสัตว์ที่คาชการ์ เมืองชายขอบจีนติดปากีสถาน เขาทำไส้เนื้อแกะใส่มันแกะสับหยาบๆ แต่งกลิ่นด้วยเครื่องเทศ นำมาห่อแป้งแล้วอบในโอ่งให้สุก กินร้อนๆ อร่อยดี เหมาะกับการพกติดตัวไว้แก้หิวยามเดินทาง

แต่ซาโมซ่าแบบที่ฉันชอบคือ ไส้ไก่ ใส่มันฝรั่ง ถั่วลันเตา หัวหอม ใส่ขิง พริกป่นปาปริกา ลูกผักชี ยี่หร่า และการัมมาซาลา ปรุงรสด้วยน้ำตาลและเกลือ ผัดกับเนยกีให้แห้งๆ แล้วนำมาห่อแป้ง ทอดกรอบๆ จิ้มน้ำจิ้มสะระแหน่ หรือน้ำจิ้มอาจาดนั้นสุดยอดแล้ว ง่ายกว่านี้ก็ใช้น้ำจิ้มไก่ยี่ห้อแม่ทะเลาะกับลูกก็อร่อยดี

สมัยหลังๆ มานี้แป้งห่อซาโมซ่าก็มีการดัดแปลงให้ทำได้ง่ายขึ้นคือ แทนที่จะต้องมานวดแป้ง ก็ใช้แผ่นแป้งที่ห่อเปาะเปี๊ยะทอดนี่แหละ แต่เขาจะตัดมาเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาวเพื่อให้พับทบไปทบมาจนเป็นรูปสามเหลี่ยม ใครขยันน้อยก็ซื้อแป้งแบบนี้มาใช้ก็สะดวกดี มีขายในซูเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป