พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐิน
พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลในเทศกาลทอดกฐิน เริ่มตั้งแต่วันออกพรรษาตรงกับวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ จนถึงวันสิ้นสุดกาลกฐิน คือ วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๒ รวมเวลาได้ ๑ เดือน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินไปถวายผ้าพระกฐินตามพระอารามหลวงเป็นราชประเพณีเป็นประจำทุกปี ตั้งแต่วันแรม ๖ ค่ำ เดือน ๑๑ ไปจนถึงวันแรม ๙ ค่ำ เดือน ๑๑ โดยเสด็จพระราชดำเนินทั้งทางบกและทางเรือ
ความหมายของคำว่ากฐิน
ตามศัพท์บาลี แปลว่า กรอบไม้สำหรับขึงผ้า กรอบไม้ขึงผ้าเพื่อเย็บนี้ไทยเรียกว่า สะดึง การใช้กรอบไม้ก็เพื่อขึงผ้าที่ต้องเย็บต่อกันเป็นผืนใหญ่สำหรับพระภิกษุใช้ห่มพันกายที่เรียกว่าจีวร การเย็บผ้าดังกล่าวทำให้เกิดศัพท์ ผ้ากฐิน ขึ้น
มูลเหตุที่เกิดการทอดกฐิน
ในบาลีกล่าวว่า เมื่อครั้งพุทธกาลพระภิกษุเมืองปาไถยรัฐ ๓๐ รูป จะเดินทางมาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ ที่ประทับเชตวันมหาวิหาร แต่มาไม่ทันเพราะจะถึงเวลาเข้าพรรษาจึงพักเข้าพรรษาเสียก่อนทีเมืองสาเกต เมื่อออกพรรษาแล้ว ก็รีบเดินทางไปเฝ้าพระพุทธองค์ การเดินทางของพระภิกษุเหล่านี้ ถูกฝนเปรอะเปื้อนโคลนตมในระหว่างเดินทาง พระพุทธองค์ทรงทราบถึงความยากลำบากจึงทรงอนุญาตให้พระภิกษุอยู่รับผ้ากฐินที่จะมีผู้นำมาถวายเมื่อออกพรรษาเสียก่อน กำหนดตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ ไปจนถึงวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๒
ต่อมาเมื่อมีพระภิกษุจำนวนมากขึ้นผ้ากฐินที่พุทธศาสนิกชนทำขึ้นไม่พอจะถวายทั่วทุกองค์ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงบัญญัติว่า ภิกษุรูปใดมีจีวรครองเก่ากว่าภิกษุอื่นในอาวาสที่จำพรรษาด้วยกันรอบรู้พระธรรมวินัยแลหะปฏิบัติศาสนกิจเป็นที่ยกย่องสรรเสริญของหมู่พระสงฆ์ และไม่ต้องอธิกรณ์ใดๆ อันเป็นการเสื่อมเสียพระภิกษุในอาวาสที่จำพรรษาลาอุโบสถร่วมสังฆกรรมเห็นชอบพร้อมกันอนุโมทนาให้เป็นผู้รับครองผ้ากฐิน ส่วนผู้ถวายจะเจาะจงถวายแด่พระภิกษุรูปหนึ่งไม่ได้ จะต้องวางลงแล้วกล่าววำถวายโดยไม่เจาะจงจึงเรียกกันว่า ทอดผ้ากฐิน หรือ ทอดกฐิน
การทอดกฐินเป็นประเพณีสำคัญของพุทธศาสนิกชน เป็นงานบุญใหญ่ของทั้งหลวงและราษฎร์ เป็นประเพณีสำคัญมาแต่โบราณตั้งแต่ไทยได้ยอมรับให้ศาสนาบุทธเป็นศาสนาประจำชาติ ไม่มีการกุศลใดๆ ที่พุทธศาสนิกชนจะร่วมกันทำมากเท่าการทอดกฐิน ดังปรากฏในศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหงมหาราชแห่งกรุงสุโขทัยว่า คนในเมืองสุโขทัยนี้ มักทานมักทรงศีล มักโอยทาน พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองสุโขทัยนี้ ทั้งชาวแม่ ชาวเจ้า ท่วยปั่ว ท่วยนาง ลูกเจ้าลูกขุน ทั้งสิ้นทั้งหลาย ทั้งผู้ชาย ผู้หญิง ฝูงท่วย มีศรัทธาในพระพุทธศาสนา ทรงศีลเมื่อพรรษาทุกคน เมื่อออกพรรษากรานกฐินเดือนหนึ่งจึงแล้ว...
การทอดกฐินที่ตั้งเป็นการพระราชพิธีประจำ มีในสมัยรัตนโกสินทร์
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเริ่มเสด็จพระราชดำเนินไปถวายผ้าพระกฐินตามพระอารามหลวงในวันแรม ๖ ค่ำ เดือน ๑๑ เสด็จพระราชดำเนินทั้งทางบก ทางเรือ วันละ ๒ วัด ๓ วัดบ้าง
ในสมัยก่อน ๆ เป็นงานใหญ่เสด็จฯ โดยกระบวนพยุหยาตราสถลมารค คือพระราชยาน มีกระบวนแห่ราชอิสริยยศ เครื่องสูง แตร กลองชนะ คู่เคียงอินทร์พรหมถือหอก ถือทวน ถือดาบ เชิญพระแสงต่างๆ เป็นกระบวนอิสริยยศแต่งกายอย่างทหารโบราณ
สมัยต่อมาเมื่อมีการจัดตั้งกองทหารแบบยุโรปแล้ว จึงจัดให้มีกองทหารแบบใหม่เป็นกระบวนหน้าและกระบวนหลังตาม บางปีเสด็จถวายผ้าพระกฐินทางเรือเป็นกระบวนพยุหยาตราชลมารคด้วย ผ้าไตรองค์กฐินตั้งในบุษบกเรือพระที่นั่งอนันตนาคราชหรือเรือพระที่นั่งลำอื่น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประทับในเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ พลเรือแต่งกายด้วยเครื่องแบบทหารโบราณ มีการเห่เรือตามบทประพันธ์กาพย์เรือ สำหรับปี พ.ศ. ๒๕๓๙ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประทับในเรือพระที่นั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ รัชกาลที่ ๙ ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติ เนื่องในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๕๐ พรรษา
ต่อมาเมื่อบ้านเมืองเจริญมากขึ้นจึงเปลี่ยนเป็นเสด็จพระราชดำเนินโดยรถม้าพระที่นั่ง รถยนต์พระที่นั่ง เรือยนต์พระที่นั่ง ไปถวายผ้าพระกฐิน แต่บางปีก็โปรดเกล้าฯ ให้กำหนดเป็นเสด็จพระราชดำเนิน กระบวนพยุหยาตราสถลมารคตามโบราณราชประเพณี เช่น ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน
เมื่อถึงเทศกาลทอดกฐินพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินไปถวายผ้าพระกฐิน
พระอารามหลวงที่ตั้งอยู่ใกล้พระนครเป็นส่วนมาก เริ่มพระกฐินหลวงตั้งแต่แรม ๖ ค่ำ เดือน ๑๑ เป็นวันแรก กำหนดเสร็จฯ ถวายผ้าพระกฐิน ๒ หรือ ๓ วัด
ส่วนการเสด็จโดยกระบวนพยุหยาตราชลมารค มักจะกำหนดให้วันแรม ๙ ค่ำ เพราะวันนี้ทางจันทรคติน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยาตอนพระนครขึ้นมากและนิ่งไม่ไหลขึ้นลง สะดวกในการที่จะจัดเป็นกระบวนพยุหยาตรา
พระอารามหลวงที่ทางราชการกำหนดเป็นวัดที่จะต้องเสด็จพระราชดำเนินถวายผ้าพระกฐินเป็นประจำปีในปัจจุบันมี ๑๖ วัด คือ
๑. วัดบวรนิเวศวิหาร
๒. วัดสุทัศนเทพวราราม
๓. วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
๔. วัดเบญจมบพิตรสถิตมหาสีมาราม
๕. วัดราชบพิตรสถิตมหาสีมาราม
๖. วัดมกุฏกษัตริยาราม
๗. วัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม
๘. วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์
๙. วัดราชาธิวาส
๑๐. วัดราชโอรสาราม
๑๑. วัดอรุณราชวราราม
๑๒. วัดเทพศิรินทราวาส
๑๓. วัดสุวรรณดาราราม
๑๔. วัดนิเวศธรรมประวัติ
๑๕. วัดพระปฐมเจดีย์
๑๖. วัดพระศรีรัตน์มหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินไปถวายผ้าพระกฐินวันละ ๒ วัด หรือ ๓ วัด ประมาณ ๓ วัน วัดที่เหลือ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระราชวงศ์ องคมนตรี หรือบุคคลผู้หนึ่งผู้ใดเสด็จไปหรือไปถวายแทนพระองค์ส่วนพระอารามหลวงอื่นๆ นอกจาก ๑๖ วัดนี้ ซึ่งมีทั้งในกรุงเทพฯและต่างจังหวัดทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้กระทรวง ทบวง กรม สถาบัน คณะบุคคล นำเครื่องพระกฐินพระราชทานไปทอดยังพระอารามหลวงต่าง ๆ แต่มีบางปีโปรดเกล้าฯ ให้กำหนดเสด็จฯ ไปถวายผ้าพระกฐินเป็นบางวัด นอกจากนี้ถ้าสมเด็จพระสังฆราชประทับที่วัดนอกจากจะได้รับกฐินหลวง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินไปถวายผ้าพระกฐินด้วย
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 42 คน [
