นิทานชาดก
คือ เรื่องราวหรือชีวประวัติในอดีตชาติของพระพุทธเจ้า เรื่องราวอดีตชาติที่พระองค์เป็นพระโพธิสัตว์บำเพ็ญบารมีเพื่อตรัสรู้อยู่ พระองค์ทรงนำมาเล่าให้พระสงฆ์ และอุบาสก อุบาสิกา ฟังในโอกาสต่าง ๆ ซึ่งพระพุทธเจ้าได้เสวยพระชาติเป็นพระโพธิสัตว์นับพันชาติ โดยทรงเกิดเป็นมนุษย์บ้าง เป็นสัตว์บ้าง แต่ที่รู้จักกันโดยทั่วไป คือ 10 ชาติสุดท้ายที่เรียกว่า ทศชาติชาดก และชาติสุดท้ายที่สุดที่ทรงเกิดเป็นพระเวสสันดร จึงเรียกเรื่องพระเวสสันดรนี้ว่า เวสสันดรชาดก
ความแตกต่างของนิทานชาดกจากนิทานทั่วไป
มีความหมายแตกต่างจากนิทานที่เล่ากันทั่วไป คือ ชาดกเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง แต่นิทานเป็นเรื่องที่แต่งขึ้น
เหตุที่พระพุทธเจ้าได้ยกนิทานชาดกมาเล่า
พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมแก่ผู้ใดจะทรงยกชาดก ซึ่งเป็นนิทานอิงธรรมมาเล่าเป็นบุคคลาธิษฐาน คือเป็นวิธีการสอนแบบยกเอาเรื่องราวนิทานมาประกอบ เพื่อให้ผู้ฟังเข้าใจง่าย แทนที่จะสอนธรรมะกันตรง ๆ
คุณสมบัติของผู้นำ (ราโชวาทชาดก )
คุณสมบัติของผู้นำ (ราโชวาทชาดก )
ครั้งหนึ่งเมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ประทับอยู่ ที่วัดพระเชตะวัน เมืองสาวัตถี ทรงทราบเรื่อง ที่พระภิกษุสงฆ์สนทนากันในศาลาที่ประชุมเกี่ยวกับโอวาทของพระราชา จึงได้เสด็จ มายังที่ประชุมสงฆ์ แล้วทรงเล่าอดีตนิทานเรื่อง ราโชวาท ให้พระภิกษุสงฆ์ฟัง ดังนี้
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์ เกิดเป็นฤาษี บำเพ็ญเพียรอยู่ในป่าหิมพานต์ ฉันผลไม้ และรากไม้เป็นอาหาร
ในสมัยนั้นแผ่นดินเมืองพาราณสี ปกครองโดยพระเจ้าพรหมทัตพระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ผู้ตั้งอยู่ในธรรมปกครองอาณาประชาราษฎรด้วยธรรมตลอดมา
โดยตลอดวันหนึ่งพระองค์ ทรงดำริว่า เราปกครองเมืองนี้มา มีใครเดือดร้อน และกล่าวตำหนิติเตียนเราบ้างหรือเปล่า? จึงทรงตรวจสอบทั้งในวันและนอกวัง ก็ไม่พบเห็นใครเดือดร้อนและกล่าวตำหนิติเตียนพระองค์
ด้วยพระประสงค์ต้องการรู้ให้ได้ วันหนึ่งได้ทรงปลอมพระองค์ ไปตามหมู่บ้าน ต่าง ๆ ก็ ทรงไม่พบเห็นใครเดือดร้อนและกล่าวตำหนิ ติเตียนพระองค์ จึงทรงแวะเข้าไปในป่าพิมพานต์เพื่อสนทนากับ พระฤาษี โดยทำทีเป็นคนหลงทาง
พระฤาษีได้ทำการต้อนรับด้วยผลไม้นานาชนิด พระราชาที่ปลอมตัวมา ได้เสวยผลไม้มีรส หวานอร่อยดี จึงถามสาเหตุที่ทำให้ผลไม้มีรสชาติดี เช่นนี้
พระฤาษีกล่าวว่า พ่อหนุ่ม เป็นเพราะพระราชาครองราชย์ โดยธรรมเป็นแน่ ผลไม้จึงมีรสหวาน อร่อยดี
พระราชาที่ปลอมตัวมา สงสัยจึงถามว่า ถ้าพระราชาไม่ครองราชย์ โดยธรรม ผลไม้จะมีรสชาติเป็นเช่นไรพระคุณเจ้า
พระฤาษีตอบว่า ผลไม้จะมีรสขม และฝาด หมดรสชาติ ไม่อร่อยนะสิ โยม
พระราชาที่ปลอมตัวมาสนทนาเสร็จแล้ว ก็กราบลาพระฤาษีเข้าสู่พระราชวังไป จากนั้นทรงทำการทดลอง คำพูดของ พระฤาษีด้วยการไม่ปฏิบัติธรรม เป็นปี แล้วกลับมาไปหาพระฤาษีอีกครั้ง
พระฤาษีทำการต้อนรับ ด้วยผลไม้นานาชนิดเหมือนเดิม แต่ครั้งนี้พอพระราชา เสวยผลไม้ คำแรกเท่านั้น ก็ต้องคายทิ้งไป เพราะ ผลไม้มีรสขม และ ฝาดมาก
พระฤาษีจึงกล่าวว่า พ่อหนุ่ม คงเป็นเพราะพระราชา ไม่ทรงครองราชย์ โดยธรรมเป็นแน่ เลย ธรรมดาฝูงโคว่ายน้ำ จ่าฝูงว่ายคดไปคดมา ฝูงโคที่ตามาข้างหลังก็ว่ายคดตามไปด้วย เหมือนหมู่มนุษย์ กับผู้นำมนุษย์ประพฤติ ไม่เป็นธรรม ประชาชนก็ประพฤติไม่เป็นธรรมเช่นเดียวกัน พระราชาไม่ตั้งอยู่ในธรรม ทวยราษฎร์ก็เป็นทุกข์ ทั่วกัน
ถ้าจ่าฝูง โคว่ายข้ามแม่น้ำตรงๆ ฝูงโคที่ว่ายตามมาก็ว่ายตรงเช่นกันเหมือนหมู่มนุษย์ ถ้าผู้นำประพฤติเป็นธรรม ประชาชนก็ต้องประพฤติเป็นธรรมเช่นกัน พระราชาตั้งอยู่ในธรรม ทวยราษฎร์ ก็อยู่ร่มเย็นเป็นสุขทั่วหน้า
พระราชาที่ปลอมตัวมา ได้ฟังคำของ ฤาษีแล้ว จึงแสดงพระองค์เป็นพระราชาให้ พระฤาษีทรงทราบ นมัสการพระฤาษีแล้วเสด็จกลับพระนครพาราณสี ประพฤติตนตั้งอยู่ใน ทศพิธราชธรรม ปกครอง อาณาประชาราษฎร์ โดยธรรมดังเดิม
นิทานชาดก เรื่องนี้ สอนให้รู้ว่า ผู้นำที่ดีต้องประพฤติตนเป็นตัวอย่าง และเป็นที่พึ่งของผู้ตามได้ จึงจะอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข
นิทานชาดกเรื่องนี้ก็จบลงด้วยประการฉะนี้ ฯ
ทรงแสดงไว้ โดยปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๗ พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย
_____________
ที่มา : //นิทานชาดก.rakjung.com/chadok-no11.html
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 42 คน [
