คันคาก (คางคก) หรือกบ เป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ ราว 3,000 ปีมาแล้ว บันดาลฝนเพื่อให้คนทั้งหลายเฮ็ดไฮ่ เฮ็ดนา (ซ้าย) คันคาก สลักหิน ที่ทุ่งไหหิน เชียงขวาง ในลาว (กลาง) กบหรือคางคกที่หลุดจากหน้ากลองทองมโหระทึก พบที่ควนลูกปัด อ.คลองท่อม จ.กระบี่ (ขวา) คันคากหรือกบบนหน้ากลองทองมโหระทึก พบที่ ต.ท่าเรือ อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช

อารมณ์ขันของคนมีอำนาจเหนือกว่า บางครั้งสร้างความขมขื่นให้คนด้อยกว่า ดังกรณีให้เอายางพาราที่มีมากไปขายบนดาวอังคาร

แต่อารมณ์ขันที่มีพลังสร้างสรรค์สูงมากๆ แล้วนับเป็นคลาสสิกอย่างยิ่ง คือนิทานเรื่องพญาคันคากของคนหลายเผ่าพันธุ์บริเวณลุ่มน้ำโขง (คันคาก เป็นคำลาว ตรงกับคำไทยภาคกลางว่า คางคก เป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำกลุ่มเดียวกับกบ) มีเรื่องย่อต่อไปนี้

พญาแถน เป็นใหญ่บนฟ้าที่มีห้วงน้ำขังอยู่ตามเมฆหมอกมหาศาล แต่คราวหนึ่งไม่ปล่อยน้ำเป็นฝนตกตามฤดูกาลสู่โลกมนุษย์

คนทั้งหลายเดือดร้อน จึงวิงวอนให้พญาคันคากแก้ไข มีเล่าไว้ในสารานุกรมฯ ภาคอีสาน (เล่ม 9 หน้า 2898) จะคัดมาอย่างสรุปรวบรัดดังนี้

พญาคันคากคิดหาทางขึ้นฟ้าไปเมืองแถน ได้ไปตามพวก ครุฑ นาค ปลวก มาก่อภูเขาทำทางแล้วขึ้นไปรบพระยาแถน

พญาคันคากเสกเป่าให้มีกบเขียดมากมายเหมือนกองทัพยกขึ้นเมืองแถน ทำให้ชาวแถนตกใจกลัวอย่างยิ่ง พระยาแถนก็เสกเป่าให้มีงูร้ายมากมายหลายชนิด ออกจับกบและเขียดกิน

พญาคันคากแก้ไข โดยเสกให้ครุฑและกามาจิกกินงู พระยาแถนเสกให้หมามาวิ่งไล่จับครุฑและกากิน

พญาคันคากให้เสือโคร่งออกมาจับกินหมา

พระยาแถนยิงธนูให้กลายเป็นห่าฝนหอกดาบตกลงมา เสียบคนล้มตายจำนวนมาก พญาคันคากเนรมิตปีกให้แผ่กว้าง เพื่อกำบังห่าฝนหอกดาบ และเสกเป่าให้ผู้คนที่ล้มตายกลับฟื้นคืนชีพขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง

พญาคันคากกับพระยาแถน ต่างก็มีคาถาอาคมเสมอกัน ไม่มีใครแพ้ใครชนะ จึงได้ออกชนช้าง ในที่สุด พญาแถนแพ้

พญาคันคาก มีบัญชาให้พระยาแถนยอมให้นาคมาเล่นน้ำบนฟ้า น้ำจะได้ล้นกระฉอกเป็นฝนตกบนพื้นพิภพดังเดิม

สัตว์ต่างๆ ที่พญาคันคากกับพระยาแถนเสกเป่าสู้กัน จึงเป็นศัตรูกันตั้งแต่นั้นมา

คนยังไปดาวอังคารไม่ได้ แต่พญาคันคาก มีพลังสร้างสรรค์อาจขึ้นไปถึงดาวอังคารได้ ดังเคยยกทัพขึ้นฟ้ารบชนะแถนมาแล้ว

แต่คนรู้จักพญาคันคากไม่มากนัก เพราะวรรณกรรมของความเป็นไทยไม่รับรู้นิทานพญาคันคาก

คนเลยแข็งทื่อ เพราะจินตนาการขาดแคลน ต้องทดแทนโดยอ่านแฮร์รี่ พอตเตอร์ และเรื่องอื่นๆ ของโลกนิทานตะวันตก-ตะวันออกที่ไม่ไทย