คติสัญลักษณ์ สถาปัตยกรรมไทย
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

เป็นพระมหาธาตุที่เก่าแก่ที่สุดองค์หนึ่งในสยามประเทศ ตามตำนานกล่าวว่า สร้างเมื่อปี พ.ศ.854 โดยพระเจ้าแผ่นดินนามเจ้าชายธนกุมาร พระนางเหมชาลาและ บาคู (แปลว่านักบวช) ชาวลังกา ซึ่งได้นำพระบรมสารีริกธาตุมาประดิษฐาน ณ หาดทรายแก้ว แล้วสร้างเจดีย์องค์เล็กเพื่อเป็นเครื่องหมาย เข้าใจว่าเป็นเจดีย์ศิลปะศรีวิชัยคล้ายพระบรมธาตุไชยา

ปี พ.ศ.1093 พระเจ้าศรีธรรมาโศกราช สร้างเมืองนครศรีธรรมราชได้สร้างเจดีย์ขึ้นใหม่ โดยมีพระภิกษุจากลังกามาบูรณะองค์เจดีย์เป็นแบบทรงลังกา ครอบเจดีย์เดิมสูงจากฐานถึงยอด 37 วา 2 ศอก

ในสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราช โปรดให้นำทองแดงหล่อปิดทองยอดพระบรมธาตุ และสร้างพระระเบียงโดยรอบทั้งหมด 165 ห้อง พระพุทธรูป 165 องค์ สร้างกำแพง 4 ด้าน และสร้างพระรูปพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช

ลักษณะสำคัญของพระเจดีย์วัดพระมหาธาตุเป็นทรงระฆังคว่ำ ปากระฆังติดกับพื้นกำแพงแก้ว ที่น่าสนใจที่ยอดมีปล้องไฉน 52 ปล้อง ฐานพระบรมธาตุเป็นฐานบัวเหลี่ยม แต่ละด้านมีหัวช้างยื่นมาด้านละ 6 ซุ้ม ยกเว้นทิศเหนือ 4 ซุ้ม

บนสุดของฐานบัวเรียกว่า ลานประทักษิณ (แปลว่าลานเวียนขวา) มีกำแพงแก้ว 4 ด้าน หลังกำแพงประดับใบเสมาดินเผา ฉัตร (แปลว่า ร่ม) และบังสูรย์ (แปลว่า บังแดด) มีเจดีย์ประจำทิศทั้ง 4 มุม ย่อแบบจากพระบรมธาตุที่ฐานด้านล่างนอกวิหารเรียก วิหารทับเกษตร มีเจดีย์ย่อแบบจากพระบรมธาตุทั้งหมดกว่า 100 องค์

คติ และสัญลักษณ์ของเจดีย์ ก็เช่นเดียวกับมหาเจดีย์อื่นๆ ก็คือ สัญลักษณ์แห่งศูนย์กลางของจักรวาลทัศน์ โดยมีปลียอดทองคำเป็นดั่งชั้นอรูปพรหม ที่จุดสูงสุดของเจดีย์คือ นิพพาน

ปล้องไฉน คือ รูปภพทั้งชั้นพรหมและชั้นเทพทั้งปวง ตัวฐานหรือบัลลังก์รับปล้องไฉนหรือที่เรียกเสาหารก็คือ แดนแห่งการเชื่อมต่อระหว่างมนุษย์โลกกับเทวโลก

เจดีย์ 4 ทิศ คือ อนุทวีป ทั้ง 4 ซุ้มหัวช้างก็หมายถึง สัตว์โลกในแดนหิมพานต์ที่อยู่บริเวณฐานของเขาพระสุเมรุ

เจดีย์รายรอบ คือ ทวีปบริวารที่หมายถึงผู้สร้างอุทิศถวาย เพื่ออธิษฐานความเป็นพุทธะหรือพุทธเกษตรบูชาพระพุทธเจ้า

เนื่องจากวัดพระมหาธาตุนครศรีธรรมราช มหาเจดีย์ มีสถาปัตยกรรมและเรื่องราวอีกมาก จึงขอเล่าเรื่องราวเหล่านั้นในฉบับต่อไป

หน้า 6

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

คติสัญลักษณ์ สถาปัตยกรรมไทย
คุณชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ    

Create Date : 22 มิถุนายน 2557
Last Update : 22 มิถุนายน 2557 11:12:15 น.		0 comments
Counter : 1445 Pageviews.
Share Tweet