BlogGang.com : : sirivinit : ลิลิตเพชรมงกุฎ

ลิลิตเพชรมงกุฎ

ลิลิตเพชรมงกุฏ เป็น ลิลิต ที่แต่งจากนิทานเรื่อง เพชรมงกุฎ ซึ่งปริศนาธรรมเรื่องหนึ่งจาก นิทานเวตาล ประพันธ์ใหม่

โครงเรื่องประกอบด้วย นมัสการพระอิศวรแลพระมหากษัตริย์ แจ้งที่มาจากนิทานเวตาล แล้วจึงแสดงเรื่องว่า พระวิกรมาทิตย์เสด็จป่าเพื่อจับเวตาล โดยมีสัญญาว่าหากตรัสตอบปริศนา เวตาลจะหลุดลอยคืนที่ เวตาลจึงลวงให้เผลอโดยเล่านิทานปริศนาถวาย เรื่องหนึ่งเล่าว่า

"พระเพชรมงกุฎเสด็จประพาสป่ากับพุฒศรีพี่เลี้ยง และตามกวางเผือกจนหลงเข้าลึก และลุเข้าเมืองของท้าวกรุงกรรณและทรงพบประทุมวดีพระธิดาในสวน ต่างพอพระทัยซึ่งกันและกัน และทรงลอบเข้าปราสาทจนทรงได้เป็นชายา

พุฒศรีจึงแนะอุบายให้ทั้งสองพระองค์กลับเมือง โดยพุฒศรีปลอมเป็นดาบสเข้าเฝ้าท้าวกรุงกรรณ ทูลว่าพระธิดาเป็นนางยักษิณีลอบกินซากศพในป่าช้า ดาบสได้สร้อยสังวาลประจำพระองค์ ที่พระเพชรมงกุฎทรง ลอบเปลื้องมาขณะบรรทมหลับเป็นหลักฐาน

ท้าวกรุงกรรณให้พระธิดาเข้าเฝ้าไม่เห็นสร้อยสังวาลจึงทรงขับจากวัง พระเพชรมงกุฎจึงทรงรับสู่เมือง และมีพระราชสาสน์ถึงท้าวกรุงกรรณเพื่อขอผูกไมตรี ท้าวกรุงกรรณแจ้งว่าถูกกลเสียพระทัยถึงแก่สวรรคต"

ครั้นจบ เวตาลทูลถามว่า "ท้าวกรุงกรรณสิ้นพระชนม์ บาปได้แก่ผู้ใด" ท้าววิกรมาทิตย์ตรัสว่า "บาปได้แก่ท้าวกรุงกรรณเอง"

ท้ายสุด เวตาลสำเร็จว่าพระวิกรมาทิตย์ผิดสัญญา จึงหลุดลอยกลับคืนป่าช้า

นมัสการและเล่าเรื่องพระวิกรมาทิตย์

๏ ศรีสวัสดิ์ปรีดารมย์ ประนมนิ้วประณต ทศนัขประชุม ต่างโกสุมภ์สุนทเรศ โอนวรเกศอภิวาท สยมภูวนาทโมลิศ องค์จักรกฤษณ์กัมเลศ ภาณุเมศศศิธร ปิ่นอมรจักรพาฬ เทเวศพนัสสถานอารักษ์ อีกอัครราชาธิปัตย์ ถวัลยราชกษัตริย์พิเศษ จรรโลงเกศกรุงทวารา ศรีอยุธนยายศโยค ขอนฤโศกทุกข์ภัย นฤจัญไรบำราศ จากวรอาตมวิมล

ข้อยข้าจะนิพนธ์ลิลิต โดยตำนานนิตย์บูรำ ในปักระณำเวตาล แนะนิทานเป็นประถท

๏ องค์ศรีวิกรมเลราช ปางภูวนาถเสด็จไคล ลุศิวาลัยล่วงโอฆ ละจุธาโลกสงสาร โดยโชยงการกำหนด ผู้มียศก็ทรง สำอางองค์โอภาส ด้วยเบญจราชกกุธภัณฑ์ เสด็จยังวันหิมเวศ สู่ประเทศพันฦก สฤงสุบาลพฤกษ์ไพสาณฑ์ ซึ่งเวตาลพำนักนี้ โจนจับยักษีวิทเยศ โดยฤทธิเดชศักดา หวังเป็นหาพนะภูธร เสด็จจรสู่ศิวาสถาน

ซึ่งเวตาลกล่าวปริศนา พรรณนาโดยนิยม ทายศรีวิกรมเสลราช จงภูวนาถฟังปัญหา แม้วิสัชนาบมิได้ ให้เศียรไท้ทำลาย ถ้าฦๅสายแสดงเสร็จ จักนำเสด็จดลศรีโลก อสุรกล่าวโศลกคาถา เป็นปุจฉาวาที แห่งพุฒศรีตรีผ่านเผ้า เรื่องเพชรมงกุฎเจ้า เลิศล้ำตำนาน ฯ

พระสิริของพระเพชรมงกุฏ

๏ ปางก่อนกาลยังมี เจ้าธเรศตรีกษัตริย์ นามท้าวรัตน์นฤเบศร์ ครองนัคเรศศรีบุรี มีมเหสีนิลักษณ์ ชื่อประภาพักตร์เพ็ญพาน โฉมแลลานเลอสวาท ปิ่นเยาวราชกัลยางค์ หกพันนางพระสนม ไอศวรรย์สมศฤงคาร กอบพลหาญกลั่นกล้า

กอบพลม้าเมือบเมือง กอบพลเรืองราชรถ กอลพลคชคั่งคาม ปรปักษ์ขามเคียมคัล ถวายสุวรรณมาลาศ โดยบุรพาศน์ประเพณี
ท้าวธมีเอารส นามปรากฏเพชรมงกุฎ เป็นที่สุดเสนหา แห่งพระชนกามารดร ภูธรตั้งมนตรี ชื่อพุฒศรีพี่เลี้ยง บริรักษ์ราชบุตร เพี้ยงเนตรท้าวภักดี ฯ

๏ พุฒศรีพี่เลี้ยงราช เอารส
รักร่วมชีวงคต ลูกท้าว
ถนอมสอนวราพจน์ วรวากย์
ฤๅห่อนห่างเสด็จก้าว หนึ่งนั้นไป่มี ฯ

๏ เมื่อนั้นศรีสุริยวงศ์ องค์พระเพชรมงกุฎ โฉมเฉิดสุดโสภณ เจริญชมน์สิบหกปี ทรงลักษณะศรีสุนทเรศ บวรเกศเส้นสลวย พิศจุไรรวยเรียบร้อย ขนงช้อยชดปลาย วิลาศผายผ่องนวล เนตร์น่ายวนยิ่งศร

ขนงเนตรงามงอนงามพริ้ง นาสาปิ้งอังกุศ กรรณกลีบบุษบงบาง ปรางยิ่งปรางทองเปรียบ ริมโอษฐ์เรียบไรทนต์ ทันต์ดำกลแมลงภู่ โอษฐ์แดงดูดุจแย้ม หนุแสล้มเพราพร้อง ศอทรงปล้องกลกลึง

อังสาขึงบั้นองค์รัด กระทวยธวัชกลงวง คชินทรจ้วงจับสม สรรพางค์กลมอ้อนแอ้น ยุรยาตร์แม้นเหมือนหงส์ หญิงแลหลงลืมนอน กล่าวกลกลอนขับอาง ชมโฉมหน่อกษัตริย์สร้าง รูปท้าวเทียมใด พ่อนา ฯ

๏ พระเอี่ยมโอภาสพื้น ภูวดล
ดุจอินทร์จากอำพน สู่หล้า
ฤๅสุริยดำกล จากรถ มาฤๅ
ฤๅว่าจันทร์แจ่มฟ้า จากฟ้ามาดิน ฯ

๏ ควรเป็นปิ่นโลกล้ำ เลิศกษัตริย์
สมสุรางค์นิกรอัด แอบเฝ้า
เฉลิมกามพธูสวัสดิ์ สังวาส แลพ่อ
แม้ว่านางใดเคล้า คลาดแคล้วเมืองมรณ์ ฯ

๏ ฝูงนิกรนารีกล้า ชมโฉม
หวังกษัตริย์ฤๅดีโลม ลูกท้าว
จบทวยราษฎรโสม- นัสเสน่ห์ พระนา
หญิงบ่งราชลืมย้าว หวั่นว้าสวามี ฯ

๏ ทั่วบูรีขับร้อง ชมโฉมเยาวราชพร้อง เพรียกพร้องเยินยอ ฯ

ประพาสป่า

๏ เมื่อนั้นหน่อนฤเบศร ใคร่ประเวศวนาสณฑ์ ชมพรรณผลมิ่งไม้ ประพาสไล่คณยอง โดยสมพองมนสา ธก็ลีลาสู่ปราสาท พระบิตุราชมาตุรงค์ กระพุมพงกชกร ชุลีธรทูลพระบาท ลาสองราชเล่นไพร ชมไศลไล่มฤคิน รุ่งรัษตินจะกลับ จับมฤคมาถวายไท้ จงบาทอนุญาตให้ ลูกน้อยพเนจร ฯ

๏ ภูธรฟังลูกท้าว อำลา
สองเสน่ห์ในบุตรา ยิ่งล้น
จักทัดก็ออมอา- ดูรเทวษ ใช่พ่อ
โอพ่อประพฤติพ้น ผ่อนให้โดยใจ ฯ

๏ เจ้าไปประพาสแล้ว จรลี มานา
จากพ่อวันหนึ่งดุจปี หนึ่งไซร้
หนึ่งพนัสพนาศรี ข้อทุเรศ
ส่วนปิศาจขานไข้ พ่อไข้ใจตาง ฯ

๏ ตรัสพลางสั่งพี่เลี้ยง เอารส
ถนอมอรพระเยาวยศ ยอดฟ้า
สูเตือนสู่ชนบท เวียงราช
อย่าหลงเล่นละเลิงช้า ขุกไข้ภัยพาล ฯ

๏ ภูบาลตรัสเร่งให้ เตรียมพล
จัตุรงค์พยุหโจษจล แกล้วกล้า
เสนาเร่งมุขมน- ตรีตรวจ เตรียมแฮ
มาทันทูลเจ้าหล้า เสด็จพร้อมพลากร ฯ

๏ หน่อบดีศรสดับสาร บานกมลมนัส โอนศรีสวัสดิ์อภิวาท ลาสองราชเสด็จดล ยังไพชยนต์บรรยงก์ เสร็จสระสรงสำอาง สุคนธ์วรางกำจร สนับเพลางอนงามเฉิด

ภูสิตเลิศลายพราย ชายแครงชายไหววาบ ผ้าทิพย์ทาบเถือกทอง แก้วกุก่องแกมกาญจน์ สร้อยสังวาลวิไลเลิศ ทับทรวงเพริศเพชรพราย ธำมรงค์รายพาหุรัด มงกุฎจรัสจรูญเรือง แสงมลังเมลืองทอตา เหน็บขรรคาวุธไกร กรายกรไวลีลาศ ดุจสีหราชยรรยง

ทรงราชรถบุษบก เทียมอัศวผกเผ่นทะยาน แก้วแกมกาญจน์เรืองรัถ งอนงามฉัตรธงชัย พิศอำไพรุ่งโรจน์ ระยับโชติสุริยง ดุจรถทรงทินกร จากอำพรฟากฟ้า มาเฉลิมโลกแหล่งหล้า เลิศล้ำสากล ฯ

๏ พิศพลโอภาสเพี้ยง อนิรุธ
กรีจัตุรงศราวุธ แกว่นกล้า
ประภาสพนมศีขรสุด โสภาคย์
อริราชขยาดปร้า กลอกเกล้ากลัวตาย ฯ

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สิริสวัสดิ์สัตตวาร - ปรีดิมานโชติฉายฉาน ที่มาอ่านค่ะ

Create Date : 20 ตุลาคม 2552

Last Update : 21 ตุลาคม 2552 15:31:53 น.

0 comments

Counter : 5284 Pageviews.