Bloggang.com : sawkitty : โนราโรงครู ณ วัดท่าแค กับพลังความศรัทธาที่ยังคงอนุรักษ์ไว้

โนราโรงครู ณ วัดท่าแค กับพลังความศรัทธาที่ยังคงอนุรักษ์ไว้

สวัสดีค่ะ

สาวหายไปอีกแล้ว T_T สาวค่อนข้างยุ่งค่ะสัญญาว่าจะพยายามมาอัพบล็อกบ่อยขึ้น วันนี้ขอเบิกฤกษ์กับกิจกรรมดีดี ที่ท่าแค พัทลุง สาวถือว่าตัวเองโชคดีมาก ที่ได้ไปช่วยงานศพที่ อ.เขาชัยสน พัทลุงในช่วงจัดกิจกรรมนี้พอดี สาวเลยได้มีโอกาสไปร่วมงานนี้ โนราห์โรงครู ณ วัดท่าแค ซึ่งปีนี้จัดขึ้นระหว่างวันที่ ๓ - ๖ พฤษภาคม ๒๕๖๐

ยามสายวันที่ ๑ พฤษภาคม สาวเปิด FB ที่มีเพื่อนกดสนใจกิจกรรมโนราห์โรงครูที่วัดท่าแค อำเภอเมือง จังหวัดพัทลุง ที่กำลังจะมีขึ้นในอีก ๓ วันข้างหน้า ถือเป็นช่วงจังหวะที่สาวได้ไปช่วยถ่ายภาพงานศพที่บ้านหานโพธิ์ อำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุงในช่วงนั้นพอดี ซึ่งสาวไปกับน้อง เราไปกลับทุกวันอยู่แล้ว และวัดท่าแคก็เป็นทางผ่านพอดี

เสียงเพลง "เทริด" ของหลวงไก่ ซึ่งเป็นเพลงประกอบหนังเรื่อง "เทริด" ดังก้องในหัวมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งหลายฉากในหนังได้พูดถึงที่นี่ จากหนังใหญ่สู่ประเพณีที่สัมผัสได้จริง สาวจึงไม่ลังเลที่จะชวนน้องไป และน้องก็ไม่ปฎิเสธ เราจึงนัดกันไปในช่วงกิจกรรม วันที่ไปคือ วันที่ ๕ และ ๖ พฤษภาคม ซึ่งเป็นวัดสุดท้ายของการจัดงาน

“โนรา” หรือ “มโนราห์” เป็นมหรสพศิลปะการร่ายรำทางภาคใต้ ซึ่งถือได้ว่าเป็นศิลปะวัฒนธรรมเก่าแก่ที่สืบทอดต่อกันมา ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน หลายพื้นที่ในภาคใต้ยังคงอนุรักษ์ไว้อย่างเหนียวแน่น

ศิลปะการแสดง “โนรา” หรือ “มโนราห์” ยังไม่มีหลักฐานปรากฏอย่างชัด จากการสันนิษฐาน น่าจะเกิดพร้อมกับโนราโรงครูของภาคใต้ตามตำนานเล่าว่า พระยาสายฟ้าฟาดเป็นกษัตริย์ครองเมืองพัทลุง มีลูกสาว 1 คน ชื่อ นางนวลทองสำลี นางชื่นชอบการร่ายรำเป็นชีวิตจิตใจ จนในคืนหนึ่ง นางฝัน ว่า มีเทพ เทวดามาร่ายรำให้ดู การร่ายรำนั้นรำทั้งหมด 12 ท่า เป็นท่ารำที่สวยงาม

โนรามีการแสดง ๒ รูปแบบ คือ โนราประกอบ พิธีกรรม (โนราโรงครู) และโนราเพื่อความบันเทิง

โดยเฉพาะโนราโรงครู ซึ่งเป็นพิธีกรรมที่มีความสำคัญมาก เพราะ เป็นพิธีกรรมเพื่อเชิญครูหรือบรรพบุรุษของโนรามายัง โรงพิธีเพื่อไหว้ครูหรือไหว้ตายายโนรา เพื่อรับของแก้บน และ เพื่อครอบเทริดหรือผูกผ้าแก่ผู้แสดงโนรารุ่นใหม่ มี ๒ ชนิด คือ โนราโรงครูใหญ่ หมายถึง การรำโนราโรงครูอย่างเต็ม รูปแบบ ซึ่งจะต้องกระทำต่อเนื่องกัน ๓ วัน ๓ คืน จึงจะจบพิธี โดยจะเริ่มในวันพุธไปสิ้นสุดในวันศุกร์ และจะต้องกระทำ เป็นประจำทุกปี หรือทุกสามปี หรือทุกห้าปี ทั้งนี้ขึ้นอยู่ที่การถือปฏิบัติของโนราแต่ละสาย สำหรับโนราโรงครูเล็ก ใช้เวลา ๑ วันกับ ๑ คืน โดยปกตินิยมเริ่มในตอนเย็นวันพุธ แล้วไปสิ้นสุดในวันพฤหัสบดี

วันแรกที่สาวก้าวเข้ามาในวัดนี้ สาวสัมผัสได้ถึงพลังความเชื่อ และความศรัทธาที่มีอยู่เต็มเปี่ยม

เคยมีคนตั้งข้อสังเกตุว่า "โนราห์" จะสูญหายไปในวันหนึ่งสาวไม่เคยเชื่อเลย เพราะที่่ตรังเอง "โนราห์" ก็โดดเด่นไม่แพ้ที่อื่นจนมีคำกล่าวว่า "มาแต่ตรัง ไม่หนังก็โนราห์" สาวได้ไปดูโนราห์โรงครูในตรังหลายครั้ง จนมาที่นี่

รอยยิ้ม เสียงหัวเราะ กระจายอยู่บนใบหน้าของคนที่มารับชมโนราห์ ไม่เพียงเฉพาะที่นี่ที่ไหนที่มีโนราห์ที่นั่นคนที่ไปชมมากมายเสมอ

การจัดงานโนราโรงครูท่าแคถือกำเนิดมาหลายปีแล้ว ซึ่งยังไม่แน่ชัดว่าจัดขึ้นตั้งแต่เมื่อใด แต่ที่มีหลักฐานชัดเจนถึงการจัดโนราโรงครูใหญ่อย่างที่เห็นในปัจจุบันนี้ ได้เริ่มมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2514 ด้วยเหตุที่วัดแห่งนี้มีหลักพ่อขุนศรีศรัทธา หรือ เขื่อนขุนทา ปรมาจารย์โนรา ตั้งอยู่ทางด้านทิศใต้ของวัด พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลฑิฆัมพร จึงทรงสร้างรูปปั้นขุนศรีศรัทธาและพรานบุญ ศาลาบริเวณเขื่อนขุนทา เพื่อประดิษฐานรูปปั้นเป็นอนุสรณ์ของขุนศรีศรัทธา

และจากความเชื่อว่าขุนศรีศรัทธาเป็นครูคนแรก จึงจัดให้มีโนราโรงครูขึ้นที่วัดท่าแค โดยมี โนราแปลก ท่าแค (แปลก ชนะบาล) เป็นผู้นำสำคัญ นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา จึงได้กำหนดให้วันพุธ สัปดาห์ที่ 2 ของเดือน 6 มีการจัดพิธีไหว้ครูโนราและรำโนราโรงครูถวาย ชาวบ้านที่เชื่อว่าตนเองมี "ตายายโนรา" ก็จะมาเข้าร่วมชุมนุมกันอย่างคับคั่ง โนราใหม่จากทั่วสารทิศที่ต้องการครอบเทริด หรือผูกผ้าใหญ่ หรือแต่งพอก ก็จะเดินทางมาร่วมงาน นอกจากนั้นยังมีการแก้เหมย (แก้บน) ในงานนี้อีกด้วย

ศาลาพ่อขุนศรีศรัทธา

ภายใน

มีคนมากราบไว้รูปปั้นพ่อขุนศรีศรัทธาไม่ขาดสาย

ด้านฝั่งขวามือ

ดอกไม้กองโตกับแสงเทียนที่โชติช่วงตลอดเวลาแสดงถึงพลังความศรัทธาได้อย่างดี

ด้านหน้าศาลามีหลักพ่อขุนศรีศรัทธาที่มีการแกะสลักท่าร่ายรำหลัก ๑๒ ท่าของโนราไว้ บนไม้รักเขาหรือต้นยอไม่ตกดิน ซึ่งนอกจากจะเป็นหลักที่เคารพของคนโนราแล้วก็ยังเป็นที่เคาระสักการะของชาวบ้านผู้นับถือเป็นจำนวนมาก วันนี้มีครูหมอทรงด้วย

อีกหนึ่งพิธีกรรมสำคัญคือ พิธีแทงเข้ มีความเชื่อว่าตัวเข้หรือจระเข้(ชาละวัน)นั้นเป็นดังตัวแทนของสิ่งไม่ดี นำสิ่งไม่ดีมาไว้ จึงมีการสร้างตัวเข้จำลองปรากฏตั้งเด่นไว้หน้าลานโรงโนราตั้งแต่วันแรก ให้ผู้คนทำบุญนำเงิน ข้าวของ มาใส่ไว้ในปากจระเข้ ด้วยเชื่อว่าเป็นการทำบุญสะเดาะเคราะห์ เพราะเมื่อจระเข้ถูกแทงตายจะนำไปลอยน้ำ ทุก โศก โชคร้าย ก็จะให้ลอยไปพร้อมๆกับจระเข้

สำหรับตัวจระเข้นั้น ว่ากันว่าคนที่ทำก็ต้องมีความรู้ทางด้านเวทมนต์คาถาด้วย เพราะเมื่อทำตัวจระเข้จำลองขึ้นมา จะมีการทำพิธีบรรจุธาตุ เรียกวิญญาณไปใส่ ทำพิธีเบิกหูเบิกตา เพื่อให้จระเข้(เหมือน)มีชีวิต ซึ่งคนทำจระเข้จำลอง หากทำไม่ถูกต้องก็อาจเกิดเสนียดจัญไรแก่ตนเองได้

สาวไม่เคยอยู่ทันดูเลย ไม่ว่าที่ไหน เพราะส่วนใหญ่จะทำหลังอาทิตย์ตกดิน วันที่ ๖ ก็เช่นกันเพราะเราต้องรีบไปงานศพ แค่นี้ก็ดีแล้ว

ก่อนถึงไฮไลท์ปิดท้าย เรามาชมรอบวัดกันสักนิด ที่จริงมีของพื้นเมืองขายเยอะมาก แต่สาวลืมถ่ายรูปมา

ศาลาแสดงโนราห์อยู่ตรงหน้า

ระหว่างต้นโพธิ์กับโรงโนราห์มีศาลเล็ก ๆ สาวไม่แน่ใจว่าเป็นศาลอะไร

อีกฝั่งเป็นโรงโนรา โรงครูที่ทำถาวรไว้

มาถึงสิ่งสำคัญของโนราที่ขาดไม่ได้เลย นั่นคือ "เทริด"

เทริด เป็นเครื่องประดับศีรษะของตัวนายโรง หรือโนราใหญ่ หรือตัวยืนเครื่อง (โบราณไม่นิยมให้นางรำใช้) ทำเป็นรูปมงกุฎอย่างเตี้ย มีกรอบหน้า มีด้ายมงคลประกอบ ในพิธีครอบเทริด หรือผูกผ้าใหญ่ หลังจากพิธีตัดจุกแล้ว หากผู้เข้าพิธียังไม่เคยตัดจุก จะต้องทำพิธีตัดจุกก่อน และต้องมีอายุครบ ๒๒ ปีเป็นโสด หากแต่งงานมาแล้วต้องทำใบหย่าร้างโดยสมมุติกับภรรยาเพื่อมิให้ “ปราชิก” ซึ่งผิดกฎสำหรับโนรา ในอดีตเมื่อครอบเทริดแล้วต้องไปรำ “สามวัดสามบ้าน” แล้วจึงมาเข้าพิธีอุปสมบทจึงจะถือว่าเป็นโนราโดยสมบูรณ์ แต่ในปัจจุบันสามารถอุปสมบทได้เลย

เทริดโนรา หมายถึงเครื่องสวมศีรษะลักษณะคล้ายชฎา แต่มีรูปทรงสั้นกว่า มีโครงสร้างทำด้วยโลหะหรือไม้ไผ่สาน ตกแต่งรายละเอียดด้วยการปั้นรักติดเป็นลวดลาย ลงรักปิดทอง ประดับตกแต่งด้วยกระจกสีหรือวัสดุอื่นที่เหมาะสม เทริดที่ผ่านการทำพิธีบูชาครูโนราแล้ว ถือเป็นของศักดิ์สิทธิ์ ใช้ในพิธีผูกผ้าใหญ่ หรือแต่งพอก หรือพิธีโนราโรงครู โดยจัดวางเทริดไว้บนปะรำพิธีด้านบนและหย่อนเทริดเพื่อครอบให้กับโนราที่ฝึกรำจนชำนาญแล้ว โดยมีครูโนราหรืออุปัชฌาย์ยืนคอยช่วยสวมเทริดให้ครอบศีรษะโนราใหม่ เทริดโนรา ต้องประณีต สวยงาม มีขนาด รูปทรง และสัดส่วนเป็นไปตามลักษณะที่ดีของเทริดโนรา มีองค์ประกอบครบถ้วนลวดลายต้องประณีต สวยงาม ถูกต้องตามแบบของเทริดโนราการประกอบและตกแต่งด้วยวัสดุอื่นต้องประณีต ติดแน่น คงทน บริเวณรอยต่อต้องเรียบร้อย ไม่มีรอยเปรอะเปื้อนของวัสดุที่ใช้ยึดติดชิ้นส่วน สีที่ทาต้องสม่ำเสมอ ติดแน่น คงทน ไม่หลุด หรือลอก

เทริดเป็นของสูงในศาตร์และศิลปะโนราห์ สาวอยู่ตรังมาหลายปีที่สิ่งคุ้นเคยเป็นอย่างดีคือ พระนอนทรงเทริดมโนราห์ที่เล่ากันว่าเป็นหนึ่งเดียวในภาคใต้ ตั้งอยู่ที่วัดภูเขาทอง อำเภอเมือง จังหวัดตรัง

จนเมื่อต้นเดือนกุมภาพันธ์ วันมาฆบูชา สาวได้มีโอกาสตามอาจารย์สุนทรี อดีตหัวหน้าหอจดหมายเหตุ ฯ ตรังไปพัทลุง เราไปกันสามคนมีพี่ที่สนิทอีกคน เราพูดถึงโนราห์กันตลอดทาง จนไปถึงพัทลุงจุดหมายเราคือ ตลาดนัดใต้ต้นโตนดที่มีกิจกรรมอยู่ แต่แล้วเรากลับหลงทางไปในพื้นที่ตำบลเขาปู่ อำเภอศรีบรรพต ที่อาจารย์เคยมีข้อมูลว่ามีพระนั่งทรงเทริดที่นี่ แล้วเราก็ได้ไปเจอจริง ๆ ที่วัดถ้ำ

พระนั่งทรงเทริดองค์นี้ เป็นโลหะเจ้าอาวาสเล่าว่ามีความเชื่อกันว่าเป็นผู้หญิง

พี่สาวคนสนิทอีกคนได้สอบถามเพื่อนเพิ่มเติม เลยได้ทราบว่ามีอีกวัด คือ ว่านาโอ่ ตำบลร่มเมือง อำเภอเมือง

ที่นี่เราไม่เจอใคร เลยไม่สามารถสอบถามได้ แต่เห็นพระนั่งรูปปูนปั้นตั้งอยู่เลยถ่ายภาพมาค่ะ

การที่สาวได้ไปชมพระนั่ง และพระนอนทรงเทริดมโนราห์ รวมทั้งชมพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ในระยะเวลาไล่ ๆ กัน สาวคิดว่าเป็นเรื่องที่ดี และเป็นมงคลชีวิตสูงสุดของสาวมาก สาวจึงตั้งใจเขียนบล็อกนี้เป็นพิเศษ เพื่อระลึกถึงครูหมอโนราและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ดลใจให้สาวได้ไปพบ และไปเห็น

รวมทั้งกราบขอบพระคุณ "ขุนศรีศรัทธา" ที่วัดท่าแค พัทลุงด้วยจิตศรัทธาค่ะ

ขอบคุณที่มาข้อมูล สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง,เว็บ kapook,เว็บ มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม,เว็บ manager และ ครูฑูรย์จาก Gotoknow

และขอบคุณทุกคนที่แวะมาค่ะ

Create Date : 14 พฤษภาคม 2560

Last Update : 15 พฤษภาคม 2560 21:13:08 น.

17 comments

Counter : 7104 Pageviews.

ผู้โหวตบล็อกนี้...

คุณmoresaw, คุณสาวไกด์ใจซื่อ, คุณคนผ่านทางมาเจอ, คุณhaiku, คุณnewyorknurse, คุณบาบิบูเบะ...แปลงกายเป็นบูริน, คุณสองแผ่นดิน, คุณSai Eeuu

ผู้คนไปดูคึกคักดีจังเลยค่ะคุณสาว

โดย: Close To Heaven

วันที่: 15 พฤษภาคม 2560 เวลา:0:14:03 น.

สวัสดียามเช้าครับน้องสาว

เป็นกิจกรรมที่น่าสนใจมากเลยนะครับ
พี่ก๋ายังไม่เคยดูมโนราห์มาก่อนเลยครับ

ผู้คนคึกคักมากๆ

โดย: กะว่าก๋า

วันที่: 15 พฤษภาคม 2560 เวลา:6:24:18 น.

สวัสดีครับน้องสาว
ตามมาชมพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ด้วย หาชมยากมาก
ขอบคุณที่เอามาฝากด้วยครับ

โดย: moresaw

วันที่: 15 พฤษภาคม 2560 เวลา:8:15:16 น.

ไม่เคยเห็นงานแบบนี้เหมือนกัน

เลยได้มาดูผ่านบล็อกสาวเลย

ดีแล้วนะ ในที่สุดก็ผ่านมาเนาะ

พี่เองก็ไม่รู้จะเจออะไรอีกมั้ย เหอๆ

บันทึกการโหวตเรียบร้อยแล้วค่ะ

บันทึกการโหวต Blog ในวันนี้

ผู้เขียน Blog หมวดเนื้อหา Blog ได้รับโหวต
กะว่าก๋า Dharma Blog ดู Blog
sawkitty Travel Blog ดู Blog
ระบบจะบันทึกคะแนนโหวต เฉพาะการโหวต 10 ครั้งล่าสุดในแต่ละวันเท่านั้น

โดย: สาวไกด์ใจซื่อ

วันที่: 15 พฤษภาคม 2560 เวลา:9:08:15 น.