ภาพแนวคิดการออกแบบระบบรถรางไฟฟ้า

บนถนนสุขุมวิท ในเขตเทศบาลนครระยอง

เทศบาลนครระยองนำแนวคิด TOD มาปรับใช้ในการพัฒนาเมือง

บทความโดย ฉัตรนุชัย สมบัติศรีรองปลัดเทศบาลนครระยอง

บทความนี้ท่านสามารถ download นำไปศึกษาต่อกันได้ที่ลิ้งก์

//www.mediafire.com/view/tlw34sbi91m1rxb/TOD-Rayong.pdf

ระยอง เป็นเมืองเศรษฐกิจชั้นนำของประเทศไทยมีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจในระดับสูงมาตลอด

เติบโตทั้งภาคอุตสาหกรรม การท่องเที่ยว ภาคเกษตรกรรม จนทำให้ระยองมีรายได้เฉลี่ยต่อหัวสูงที่สุดใน

ประเทศคือประมาณ 1.2 ล้านบาทต่อคนต่อปีแต่ในขณะเดียวกันระยองก็มีปัญหาอื่น ๆ ที่ตามมาโดยเฉพาะ

สิ่งแวดล้อมที่เสียไป เช่น ชายหาดถูกกัดเซาะ น้ำเสีย ขยะพิษสารเคมีรั่วไหล โรงงานระเบิด ทำให้ประชาชนมี

คุณภาพชีวิตที่ไม่ดีมากนักเมื่อเทียบกับรายได้ประกอบกับการอพยพของประชากรต่างถิ่นเข้ามาอาศัยใน

ระยองจำนวนมาก ก็เพิ่มภาระให้กับบริการสาธารณะที่มีอยู่ไม่เพียงพอเช่น โรงพยาบาล โรงเรียน สวน

สาธารณะ สถานที่พักผ่อน ฯลฯภาษีที่จัดเก็บที่จังหวัดระยองรวมกันปีละกว่า 1.4 แสนล้านบาท ถูกจัดสรร

กลับมาที่จังหวัดระยองเพียงไม่ถึง 3 หมื่นล้านบาทซึ่งไม่เพียงพอในการพัฒนาเพราะส่วนใหญ่เป็นงบประจำ

การที่จะพัฒนาให้มีการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพเมืองหรือบริการสาธารณะอย่างพลิกฝ่ามือย่อมเป็นไปไม่ได้

อย่างไรก็ตาม หากได้มีการศึกษาข้อมูลความพร้อมความเป็นไปได้ในการพัฒนาเมืองที่ถูกต้อง ย่อมที่จะ

ทำให้การลงทุนในด้านโครงสร้างพื้นฐานและกายภาพเมืองมีความคุ้มค่าเกิดประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจ

ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เทศบาลนครระยองในฐานะหน่วยการปกครองท้องถิ่นที่เป็นศูนย์กลางของจังหวัดระยอง ประสบปัญหา

ผลกระทบจากการพัฒนาดังกล่าวข้างต้นเช่นกันในเขตเทศบาลนครระยองเป็นที่นิยมพักอาศัยของพนักงาน

โรงงานในนิคมอุตสาหกรรมเนื่องจากมีสิ่งอำนวยความสะดวกที่ดีในระดับหนึ่ง แต่อย่างไรก็ตามปัญหาของ

เทศบาลนครระยองที่เหมือนเมืองใหญ่อื่นๆ ก็คือการกระจายตัวของเมืองอย่างไร้ทิศทาง(Urban Sprawl)

หมู่บ้านจัดสรรกระจายตัวอยู่รอบ ๆ เขตเทศบาลทำให้มีความจำเป็นต้องใช้รถยนต์ในการเดินทางมากขึ้นทั้ง

เข้าเมืองรับส่งลูกไปโรงเรียนหรือเดินทางไปทำงานนอกเมือง ส่งผลให้รถติดในช่วงเวลาเร่งด่วน สิ้นเปลือง

พลังงานสูง ประชาชนเสียเวลาและมีค่าใช้จ่ายในการเดินทางสูงขึ้นเนื่องจากระบบขนส่งมวลชนในเขต

เทศบาลมีเฉพาะรถสองแถวและรถมอเตอร์ไซด์รับจ้างมีปัญหาทั้งในด้านความปลอดภัย คุณภาพการให้บริการ

การพัฒนาเมืองระยองที่ผ่านมาเปลี่ยนผ่านไปหลายยุคย่านการค้าได้ย้ายจากตลาดเก่า ไปยังตลาดสตาร์และ

พื้นที่อื่น ๆ เช่น ถนนราชชุมพลถนนสุขุมวิททิศตะวันตก และถนนสาย 36 เป็นต้น ทำให้ย่านการค้าดั้งเดิม

ซบเซา มีทุนจากระดับชาติมาลงทุนมากขึ้นผู้ประกอบการรายเล็กและขนาดกลางเดือดร้อนสินค้าขายไม่ดี

ภาพแสดงย่านที่สำคัญในเขตเทศบาลนครระยอง

จากปัญหาดังกล่าวข้างต้นผู้บริหารเทศบาลนครระยองนำโดยท่านนายกเทศมนตรีเทศบาลนครระยอง นายวรวิทย์ ศุภโชคชัย

จึงได้มีแนวคิดที่จะแก้ไขปัญหาด้านการจราจร ด้านเศรษฐกิจ ยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ดีขึ้นโดยใช้

แนวทางการเติบโตอย่างชาญฉลาด (Smart Growth) และการพัฒนาที่มุ่งเน้นระบบขนส่งมวลชน(TOD:Transit-Oriented Development) 

มาปรับใช้ในการวางผังเมืองออกแบบเมือง

คณะผู้บริหารเทศบาลนครระยอง ได้ให้ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันการเติบโตอย่างชาญฉลาดแห่งประเทศไทย

ช่วยศึกษาข้อมูลเบื้องต้นในการวางผังโครงข่ายระบบขนส่งมวลชนด้วยระบบรางในเขตเทศบาลนครระยอง 

โดยกำหนดเส้นทางเดินรถรางไฟฟ้า(Streetcar) จำนวน 2เส้นทาง โดยมีสถานีหลัก 4 สถานี และสถานีที่เป็น

จุดเชื่อม(Multi-Modal) 2 สถานี ได้แก่สถานีเซ็นทรัลเชื่อมกับสถานีรถไฟความเร็วสูงในอนาคต และสถานีกลางเทศบันเทิงพลาซ่า

เพื่อเชื่อมโยงเส้นทางทั้งสองเข้าด้วยกัน

การศึกษาในครั้งนี้เป็นเพียงแนวคิดเบื้องต้นเท่านั้นอาจมีการปรับเปลี่ยนเส้นทางรวมถึงสถานี เมื่อมีการศึกษาข้อมูลอย่างละเอียด

รวมทั้งการทำประชาคมประชาชนในพื้นที่

ผังโครงข่ายระบบขนส่งมวลชน เขตเทศบาลนครระยอง

การออกแบบเบื้องต้นกำหนดกรอบการศึกษาไว้เฉพาะในเขตเทศบาลนครระยองดังนั้นเส้นทางโครงข่ายจึงเป็นดังผัง

ตามภาพแต่หากจะให้เชื่อมโยงย่านชุมชนกว้างขวางขึ้นเช่น เส้นทางที่ 1เริ่มต้นศูนย์การค้าเซ็นทรัล 

ไปสิ้นสุดที่ IRPC อาจจะขยายไปถึงบ้านเพ และเส้นทางที่2 เริ่มที่ปากน้ำ ไปสิ้นสุดที่สนามกีฬากลาง 

อาจจะขยายเส้นทางไปถึงมาบตาพุดเพื่อขนส่งพนักงานโรงงานด้วย

ภาพแสดงสถานีกลางเทศบันเทิงพลาซ่า เทศบาลนครระยอง

ทัศนียภาพถนนสมบูรณ์แบบ และระบบขนส่งมวลชน

บนถนนสุขุมวิท เทศบาลนครระยอง

เส้นทางที่ 1เริ่มจากศูนย์การค้าเซ็นทรัล สถานีรถไฟความเร็วสูง เลี้ยวขวาเข้าถนนจันทอุดมผ่านย่านชุมชนจันทอุดม 

เลี้ยวซ้ายบนถนนสุขุมวิท ผ่านหน้ารพ.ระยอง รร.วัดป่าประดู่ เข้าสู่ สถานีกลางเทศบันเทิงพลาซ่า

ซึ่งเป็นจุดเชื่อมเส้นทางถ้าจะไปปากน้ำหรือสนามกีฬากลางลงเปลี่ยนรถที่สถานีนี้หากไม่ลงจะมุ่งหน้าไปบนถนนสุขุมวิท

ผ่านย่านชุมชนสองพี่น้องเรื่อยไปจนไปสิ้นสุดที่ทางเข้าหน้าโรงเรียนเทคโนโลยี IRPC

ทัศนียภาพถนนสมบูรณ์แบบและระบบขนส่งมวลชน บนถนนตากสินมหาราช

ช่วงหน้าตลาดวัดลุ่ม เทศบาลนครระยอง ก่อนและหลังดำเนินการ

เส้นทาง 2 เริ่มต้นจากบริเวณแยกก้นปึกปากน้ำ วิ่งตามถนนตากสินมหาราช ผ่านวิทยาลัยเทคนิคระยอง

อำเภอเมืองระยอง ผ่านหน้าเทศบาลฯโรงเรียนอนุบาลระยอง ตลาดวัดลุ่ม ถึงแยกตากสิน เลี้ยวซ้ายไปยัง 

สถานีกลางเทศบันเทิงพลาซ่าซึ่งเป็นสถานีเชื่อมต่อรถไปเส้นทางเซ็นทรัลหรือ IRPC หากไม่ลงสถานีนี้ก็ตรงไปตามถนนสุขุมวิท 

ผ่านหน้า รพ.ระยองศูนย์การค้าสตาร์ ห้างโลตัส แยกคามิโอ ตลาดหมอสาโรจน์ ห้างแหลมทอง ห้างโฮมโปร แยกพีเอ็มวาย

ไปสิ้นสุดสถานีที่ สนามกีฬากลางจังหวัดระยอง

การออกแบบระบบขนส่งมวลชนของเทศบาลนครระยองในครั้งนี้ได้บูรณาการการออกแบบโดยนำแนวคิด 

ถนนสมบูรณ์แบบ(Complete Street) มาปรับใช้ในการออกแบบถนนโดยลดพื้นที่เลนรถยนต์ลงไปเพิ่มทางเท้า ทางจักรยาน 

สตรีทเฟอร์นิเจอร์ ฯลฯโดยเน้นการออกแบบที่เป็น Universal Design หรือ อารยสถาปัตย์ ทางแยก ทางม้าลายหัวมุมทำสโลป

เพื่ออำนวยความสะดวกกับผู้พิการหรือผู้สูงอายุ ออกแบบให้ทางเท้ากว้าง มีทางจักรยาน เลนรถยนต์ เลนรถรางปลูกต้นไม้

เพื่อความร่มรื่น เพื่อดึงดูดให้ประชาชนหันมาเดิน มาปั่นจักรยานมากขึ้น ลดการใช้รถยนต์ลงจำกัดความเร็วรถยนต์ที่จะ

ผ่านถนนในย่านกลางเมืองซึ่งจะถูกออกแบบเป็นชุมชนแห่งการเดินและใช้จักรยานทำให้ผู้คนเคลื่อนตัวช้าลงและ

จะใช้จ่ายเงินซื้อสินค้ามากขึ้น(มีผลการวิจัยรองรับ)

ศูนย์กลางอยู่ที่สถานีเทศบันเทิงพลาซ่าเชื่อมกับย่านตลาดเก่าถนนยมจินดา ตลาดวัดลุ่ม ถนนชุมพล ที่จะปรับปรุง(Revitalization) 

เพื่อให้กลับมาเป็นย่านการค้าที่รุ่งเรืองเช่นในอดีตโดยได้นำแนวคิด Form Based Codes เพื่อกำหนดรูปแบบและ

การใช้ประโยชน์อาคารในย่านเมืองเก่าเพื่อฟื้นฟูและกระตุ้นให้เกิดมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจที่จะมาพร้อมกับระบบขนส่งมวลชนรถรางไฟฟ้า

จากที่กล่าวมาข้างต้น เทศบาลนครระยอง อยู่ระหว่างการศึกษาข้อมูลเบื้องต้นเท่านั้นในระยะอันใกล้นี้จะได้มีการศึกษา

ข้อมูลสำรวจพื้นที่อย่างละเอียดมีการจัดทำประชาคม ประชุมเชิงปฏิบัติการผู้มีส่วนได้เสีย เพื่อหาข้อสรุปร่วมกันนำไป

สู่การออกแบบรายละเอียดในบางเรื่องเช่นถนนสมบูรณ์แบบที่สามารถนำแบบไปก่อสร้างได้เลยนับเป็นก้าวย่างที่สำคัญ

ของเทศบาลนครระยองที่กล้าหาญทำเรื่องใหญ่ ๆที่พลิกโฉมเมืองอย่างสิ้นเชิง เปลี่ยนแปลงในทิศทางที่ถูกต้องมีคุณูปการ

ต่อพี่น้องประชาชนอย่างยิ่ง ทั้งในด้านเศรษฐกิจ ด้านสิ่งแวดล้อม

และด้านคุณภาพชีวิต

หมายเหตุ

- บทความนี้เป็นความเห็นและข้อเสนอส่วนตัวจึงไม่ผูกพันกับเทศบาลนครระยองหรือหน่วยงานอื่นใด

- ขอขอบคุณรูปภาพและข้อมูลจากท่าน อาจารย์ฐาปนาบุณยประวิตร 

ผู้เชี่ยวชาญด้านผังเมือง สถาบันการเติบโตอย่างชาญฉลาดแห่งประเทศไทย

บทความนี้ท่านสามารถ download นำไปศึกษาต่อกันได้ที่ลิ้งก์

//www.mediafire.com/view/tlw34sbi91m1rxb/TOD-Rayong.pdf

ท่านใดสนใจ แนวความคิด Smarth Growth (การวางผังเมืองพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืนตามแนวทางการเติบโตอย่างชาญฉลาด)

เข้าไป กด like fanpage ตามลิ้งก์ Facebook นี้ครับ //www.facebook.com/smartgrowththailand

อ่านบทความ “ย้อนหลัง” ลิ้งก์ตามที่อยู่ด้านล่างนี้(เพื่อจะได้รับทราบข้อมูล “ผังเมือง” ในระดับโลกเค้าไปถึงไหนกันแล้ว //www.oknation.net/blog/smartgrowth