“สถานที่สำหรับคนที่ภาวนาเป็นแล้ว”

คนที่ภาวนาเป็นแล้ว จะรู้ว่าต้องการสถานที่แบบไหน

 เขาจะไม่ต้องการพวกแสงสีเสียง ไม่ต้องการเพื่อน

 ไม่ต้องการคนนั้นคนนี้มาแก้เหงาด้วยการคุยกัน

 เพราะจิตที่ได้เข้าสู่ความสงบแล้ว

จะไม่ค่อยคิดถึงอะไร

 เพราะไม่ค่อยได้ปรุงแต่งกับเรื่องอะไร

 แต่จิตที่ยังไม่สงบ ก็จะคิดไปเรื่อยเปื่อย

 คิดเรื่องนั้นคิดเรื่องนี้ แล้วก็เกิดอารมณ์ต่างๆขึ้นมา

 คิดในเรื่องที่เคยทำให้มีความสุข

ในขณะที่ไม่มีความสุขนั้นแล้ว

 ก็จะทำให้เศร้าสร้อยหงอยเหงา

 อยากจะหวนกลับไปหาความสุขแบบนั้นอีก

 ถ้าเคยมีความสุขกับเพื่อนกับฝูง

กับการทำกิจกรรมต่างๆ

 พอต้องมาฝึกจิตอยู่คนเดียวในป่า

ก็จะอดคิดถึงเรื่องราวในอดีตที่เคยสัมผัสมาไม่ได้

 อดที่จะคิดถึงเพื่อนคนนั้นเพื่อนคนนี้

กิจกรรมนั้นกิจกรรมนี้ไม่ได้

ก็เลยเกิดอารมณ์ว้าเหว่เปล่าเปลี่ยวขึ้นมา

 จึงทนอยู่ไม่ได้ ต้องกลับไปหาเพื่อนหาฝูง

 หากิจกรรมต่างๆ แต่ถ้าเคยได้ฝึกจิตมาก่อน

 แล้วสามารถทำจิตให้สงบได้

เวลามาอยู่สถานที่แบบนี้

จะไม่ค่อยคิดถึงเรื่องราวเหล่านั้น เพราะมีงานทำ

รู้หน้าที่ของตน รู้ว่าต้องทำอะไร

คือคอยควบคุมสังขารความคิดปรุงนี้เอง

ความคิดของเรานี้ เป็นได้ทั้งกุศลและอกุศล

ที่พระท่านสวดในงานศพ

 กุสลา ธัมมา อกุสลา ธัมมา อัพพยากตา ธัมมา

ก็หมายถึงความคิดปรุงแต่งของจิตที่

มีอยู่ ๓ ชนิดด้วยกันคือ

 ๑. กุศล ๒. อกุศล ๓. ไม่ใช่กุศลไม่ใช่อกุศล

 ถ้าคิดไปในทางกุศล ก็ทำให้จิตสงบ

 ถ้าคิดไปในทางอกุศล ก็ทำให้จิตฟุ้งซ่าน

เกิดความทุกข์

ถ้าคิดไปในทางที่ไม่ใช่กุศลไม่ใช่อกุศล

 ก็จะไม่ทำให้จิตมีความสงบ มีความอิ่มเอิบใจ

 แต่ก็ไม่ทำให้เกิดความฟุ้งซ่าน

หรือความทุกข์แต่อย่างใด

 แต่ก็สู้การคิดไปในทางกุศลไปในทางมรรคไม่ได้

เพราะจะทำให้จิตใจสงบ เย็นสบาย

ถ้าคิดไปในทางอกุศลก็จะไปในทางสมุทัย

ไปตามความอยากต่างๆ

 เช่นเวลาอยู่คนเดียวก็อยากจะไปหาเพื่อน

 อยากจะดื่มน้ำชากาแฟ

อยากจะรับประทานขนมหวานต่างๆ

อยากจะดูเรื่องอะไรต่างๆ ทางโทรทัศน์บ้าง

 ทางหนังสือบ้าง ถ้าคิดไปในทางนี้ก็เป็นอกุศล

 เพราะทำให้จิตเกิดความหิวความอยาก

ไม่สามารถอยู่เฉยๆได้

ต้องตะเกียกตะกายไปหาสิ่งนั้นสิ่งนี้มา

ต้องทำสิ่งนั้นสิ่งนี้

ทำไปแล้วก็ระงับความอยากได้ชั่วขณะหนึ่ง

 แต่หลังจากนั้นไม่นานก็คิดอีกอยากอีก

 เพราะติดเป็นนิสัย เคยชอบทำอะไร

 ก็จะคิดถึงเรื่องนั้นอยู่เสมอ

 พอทำได้สักพักหนึ่งก็เหนื่อย ก็หยุดมัน

พอมีกำลังวังชา ก็คิดถึงอีก

ชีวิตก็วนเวียนอยู่กับการทำตามความอยาก

ที่ไม่รู้จักอิ่มไม่รู้จักพอ

ถ้าสังเกตดูสักหน่อยก็จะเห็นว่า

ได้ทำตามความอยากมามากมายแล้ว

ตั้งแต่วันที่เกิดมา เคยถึงจุดพอบ้างไหม

ถึงจุดอิ่มตัวบ้างไหม

ถึงจุดว่าเออ! ได้ทำมามากพอแล้วนะ

หนังก็ดูมามากพอแล้ว ละครก็ดูมามากพอแล้ว

 งานเลี้ยงก็ไปมามากพอแล้ว

เที่ยวไปตามที่ต่างๆก็เที่ยวมามากพอแล้ว

ถึงเวลาที่น่าจะพอได้แล้วนะ

แต่กลับไม่มีความรู้สึกอย่างนี้เกิดขึ้นภายในจิต

เพราะธรรมชาติของความอยาก

 ดังที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ว่า

ไม่มีขอบไม่มีฝั่งไม่มีฝา

 มหาสมุทรจะใหญ่โตกว้างขวางขนาดไหน

 ก็ยังมีขอบมีฝั่ง แต่ความอยากนี้หาขอบเขตไม่ได้

 ไม่มีที่สิ้นสุด อยากแล้วก็จะอยากต่อไปเรื่อยๆ

มีแต่จะขยายตัว เพิ่มความรุนแรงมากยิ่งๆขึ้นไป

 ดังที่เขาพูดกันว่า ได้คืบก็อยากจะเอาศอก

 ได้ศอกก็อยากจะเอาวา มันเป็นอย่างนี้

ความอยากจะทวีคูณขึ้นไปเรื่อยๆ

แล้วใครล่ะจะต้องมาเหนื่อยยาก

กับการสนองความอยาก

 ก็จิตนี่แหละที่ต้องถ่อไป สั่งให้ไปเอาอะไรมา

ก็ต้องไปหามา หามาได้แล้วก็ดีใจไปสักพักหนึ่ง

 แล้วเดี๋ยวก็มีคำสั่งใหม่ออกมาอีก

อยากจะได้สิ่งนั้นสิ่งนี้อีก ก็ต้องไปหามาอีก

 ถ้าเกิดไม่ได้สิ่งที่ต้องการ

 ก็เกิดความเสียอกเสียใจขึ้นมา เกิดความผิดหวัง

 เกิดความทุกข์ขึ้นมา ถ้าเกิดสูญเสียสิ่งที่ได้มา

 ก็เกิดความทุกข์ขึ้นมาอีกเหมือนกัน

นี่เป็นเรื่องของอกุศล

ความคิดที่คิดไปในทางความอยากทั้ง ๓

ได้แก่ ๑. ความอยากในกาม

๒. ความอยากมีอยากเป็น

 ๓. ความอยากไม่มีอยากไม่เป็น

ตัณหาทั้ง ๓ นี้ถ้ามีอยู่ในจิตแล้ว ก็จะทำให้จิตเป็นทาส

 เป็นคนรับใช้เจ้านาย ก็คือความอยากทั้ง ๓ ประการนี้

ความอยากในกามก็คือ

ความอยากในรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะต่างๆ

 ที่คนส่วนใหญ่ในโลกนี้อยากกัน

เพราะเป็นโลกของกาม เรียกว่ากามโลก

 เป็นที่เกิดของสัตว์โลกที่ยังมีความอยากในกามอยู่

 ซึ่งก็แบ่งเป็น ๒ ส่วนด้วยกัน

ส่วนดีกับส่วนเลว

 ส่วนดีหมายถึงสัตว์โลกที่หาความสุข

จากการเสพรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ

ด้วยการประพฤติที่สุจริต ไม่ล่วงเกิน

 ไม่เบียดเบียนผู้อื่น

 หามาด้วยความสุจริต อยู่ในศีล

กับส่วนเลวที่หามาด้วยความไม่สุจริต

 เบียดเบียนผู้อื่น เช่นพวกสัตว์เดรัจฉานเป็นต้น

 อยากจะได้อะไรก็ไม่คำนึงว่า

จะไปสร้างความเดือดร้อนให้กับผู้อื่นหรือไม่

 พวกนี้จึงต้องไปเกิดเป็น สิงสาราสัตว์

 หรือถ้าหนักกว่านั้นก็เป็นเปรตบ้าง

 เป็นอสุรกายบ้าง เป็นสัตว์นรกบ้าง

นี่เป็นสัตว์โลกที่เสพกามด้วยความทุจริต

ส่วนสัตว์โลกที่เสพกามด้วยความสุจริต

 ได้แก่พวกมนุษย์กับพวกเทพทั้งหลาย

พวกมนุษย์จะเสพกามที่หยาบ

ได้แก่รูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะที่หยาบ

 ที่ผ่านทางตา หู จมูก ลิ้น กายเข้าสู่ใจ

 ส่วนพวกเทพจะเสพกามที่ละเอียด

ได้แก่รูปทิพย์ เสียงทิพย์ รสทิพย์ กลิ่นทิพย์

 โผฏฐัพพะทิพย์ ที่สัมผัสด้วยใจโดยตรง

เหมือนกับเวลาที่นอนหลับ

แล้วฝันเห็นรูปต่างๆ สวยๆงามๆ ประสบการณ์ที่ดีต่างๆ

ในขณะที่ฝันนั้นก็เป็นเหมือนเทพ

เสพความสุขทางรูปทิพย์ เสียงทิพย์ กลิ่นทิพย์

 รสทิพย์ โผฏฐัพพะทิพย์

นี่คือโลกของผู้ที่ยังติดอยู่ในกามสุข ในกามตัณหา

 ยังมีความอยากในรูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะอยู่

 ถ้าขยับขึ้นไปอีกระดับหนึ่ง

ก็เป็นพวกที่ละความอยากในกามตัณหาได้

ละรูป เสียง กลิ่น รสโผฏฐัพพะได้

คือพวกที่ถือศีล ๘ พวกที่ปฏิบัติเนกขัมมะ

 นักบวชทั้งหลาย พวกนี้จะไม่หาความสุข

จากการดู การฟัง การสัมผัสทางทวารทั้ง ๕

 แต่หันมาสัมผัสกับความสุขในความสงบของจิตใจ

 เช่นพวกที่บำเพ็ญภาวนา พวกฤาษีชีไพร

 ซึ่งพวกนี้ก็มีมาตั้งแต่ดั้งเดิม

ก่อนที่พระพุทธเจ้าจะทรงปรากฏขึ้นมา

คนเราในโลกนี้ก็แสวงหาความสุขต่างกันไป

 ตามความสามารถ ตามกำลังแห่งสติปัญญาของตน

พวกต่ำสุดก็พวกที่เสพพวกอบายมุขทั้งหลาย

 เช่น เสพสุรายาเมา เที่ยวกลางคืน เล่นการพนัน

คบคนชั่วเป็นมิตร เกียจคร้าน

หาความสุขด้วยการเบียดเบียนผู้อื่น

พวกที่สูงกว่านี้ก็เป็นพวกมนุษย์กับพวกเทพ

ที่หาความสุขจากการทำบุญทำทาน รักษาศีล

 เป็นความสุขที่สูงขึ้นมาอีกระดับหนึ่ง

ส่วนพวกที่หาความสุขที่สูงกว่านี้

ที่เห็นโทษของกามสุข

เห็นว่าการเสพกามมีทุกข์ตามมา

 เช่นเวลาเสียสิ่งที่รักไป มีคู่ครองก็มีความสุขดี

 พอคู่ครองล้มหายตายจากไป

หรือไม่สามารถให้ความสุขต่อกันได้

ก็กลายเป็นความทุกข์ขึ้นมา

พวกนี้มีปัญญาที่เห็นว่า

น่าจะมีความสุขที่ไม่ต้องอาศัยสิ่งอื่นหรือผู้อื่น

 ก็แสวงหาศึกษาจากนักปราชญ์จนได้คำตอบว่า

 ก็ความสุขจากการทำจิตใจให้สงบนั่นไง

 จึงออกบำเพ็ญตบะกัน อยู่ในป่าในเขา

อยู่ตามวัดตามวา ตามสำนักปฏิบัติธรรม

ควบคุมตา หู จมูก ลิ้น กายของตนไม่ให้สัมผัส

กับ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ

 เพื่อให้เกิดความสุข

 เช่นรับประทานอาหารก็รับประทานอาหาร

เพื่อให้ร่างกายอยู่ไปวันๆหนึ่ง

 ไม่ได้รับประทานเพื่อรสชาติ เพื่อความสุข

ความสนุกสนาน ความอิ่มหนำสำราญใจ

คนที่ยังเสพกามอยู่เวลารับประทานอาหาร

ต้องหาอาหารจานโปรด อาหารจานเด็ด

ไปตามร้านอาหารที่ตนชอบ นี่กินแบบเพื่อกามสุข

 แต่ถ้ากินเพื่อร่างกาย มีอะไรที่ไหนก็รับประทานไป

 ไม่ต้องเลือกว่าต้องเป็นอาหารชนิดนั้นชนิดนี้

ขอให้สะอาด รับประทานแล้วไม่ทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บ

 ดับความหิวได้ก็พอเพียงแล้ว

 แล้วก็รับประทานพอประมาณ

ไม่รับประทานมากจนเกินไป

เพราะไม่ได้หาความสุขจากรสชาติต่างๆที่สัมผัสกับลิ้น

 กับตา กับจมูก เหมือนกับรับประทานยา

ไม่สนใจว่าจะต้องมีรสชาติอย่างนั้นอย่างนี้

เพียงกลืนๆเข้าไป ให้ทำหน้าที่รักษาโรคภัย

 ที่มีอยู่ในร่างกายให้หมดไปก็พอแล้ว

อาหารก็เป็นยารักษาโรค

ความหิวที่เกิดจากการขาดอาหาร

 นี่ก็คือการเสพสัมผัสของพวกที่แสวงหาความสุข

จากความสงบของจิตใจ

ไม่ใช่ความสุขที่เกิดจากการสัมผัส

ทางกามคุณทั้ง ๕ เสื้อผ้าก็ใส่กันแบบเรียบๆง่ายๆ

 ไม่ต้องมีสีฉูดฉาดสวยงาม การใส่เสื้อผ้าสวยๆงามๆ

 เพราะยังยึดติดอยู่กับกามสุข

 เวลาใส่เสื้อผ้าสวยๆงามๆ

 แล้วมีคนชมว่าสวยงามน่าชื่นชม ก็มีความสุข

แต่สำหรับผู้ที่แสวงหาความสุขที่ลึกกว่า ละเอียดกว่า

 คือความสุขภายในใจ จะไม่ให้ความสำคัญกับเรื่องเสื้อผ้า

 และสีสันต่างๆ ใส่เพื่อปกปิดร่างกายเท่านั้นเอง

ป้องกันร่างกายไม่ให้เจ็บไข้ได้ป่วย

 ไม่ให้แมลงสัตว์ต่างๆกัดต่อย

 นอกจากนั้นแล้วก็ไม่ให้ความสำคัญ

กับการแต่งหน้าทาปาก ใช้เครื่องสำอางใช้น้ำหอมต่างๆ

 เพื่อปกปิดกลิ่น ที่ไม่พึงปรารถนาของร่างกาย

เพราะถ้าไม่ได้รับการชำระล้าง

ก็ต้องมีกลิ่นที่ไม่น่าปรารถนาออกมา

 นักปฏิบัติก็จะชำระร่างกายด้วยการอาบน้ำ

ใช้สบู่ที่ไม่มีกลิ่นหอม เพื่อดับกลิ่นของร่างกายเท่านั้น

ไม่ต้องการความสุขจากการอาบน้ำแต่อย่างใด

ส่วนการหลับการนอนก็ไม่นอนบนที่นุ่มที่ใหญ่โต

 นอนแล้วหลับสบาย จนไม่อยากลุกขึ้นมาปฏิบัติธรรม

แต่นอนเพื่อพักร่างกาย ที่ไหนก็นอนได้

แม้ไม่ได้เอนหลังนอน อยู่ในท่านั่งก็ยังหลับได้

เวลาง่วงมากๆ นักปฏิบัติบางท่าน

จะถือการปฏิบัติอยู่ใน ๓ อิริยาบถ เดิน ยืน นั่ง

 แต่จะไม่นอน เพราะกลัวจะติดในความสุข

ที่เกิดจากการนอน จะทำให้นอนมากเกินไป

ทำให้เสียเวลา แทนที่จะเอาเวลามาทำจิตใจให้สงบ

 ก็หมดไปกับการหลับนอนเสีย

 ได้ความสุขเล็กๆน้อยๆ ที่เทียบไม่ได้

กับความสุขที่เกิดจากความสงบของจิตใจ

นี่คือการกินอยู่หลับนอนของผู้ปฏิบัติ

เพื่อความสงบของจิตใจ

ต้องระมัดระวังเรื่องกามคุณทั้ง ๕

เวลาสัมผัสจะต้องไม่ให้เกิดความยินดี

 เกิดความสุขขึ้นมา จึงต้องแสวงหาที่ในป่าในเขา

 ที่มีแต่ต้นไม้ใบหญ้า

 ที่ไม่ทำให้เกิดตัณหาความอยากขึ้นมา

 ไม่เหมือนกับเห็นรูปคน

โดยเฉพาะรูปของเพศตรงกันข้าม

 เห็นรูปหญิงรูปชายแล้วก็จะเกิดความอยากขึ้นมา

อยากจะสัมผัส อยากจะอยู่ใกล้ชิด

ทำให้กลายเป็นทาสของรูปเหล่านี้ไป

เวลาไม่ได้อยู่ใกล้ชิด ก็จะต้องเกิดความทุกข์ใจ

 เกิดความเศร้าสร้อยหงอยเหงาขึ้นมา

 เป็นสิ่งที่ผู้ปฏิบัติที่ต้องการความสงบจิตสงบใจ

 จะต้องระมัดระวัง ต้องสำรวมตา หู จมูก ลิ้น กาย

 ไม่ให้ไปเสพรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะต่างๆ

 เพื่อให้เกิดความสุข เกิดตามความต้องการ

เกิดความอยาก ถ้าจะต้องเสพต้องสัมผัส

ก็เพราะความจำเป็นเท่านั้น

 เช่นรับประทานอาหารดื่มน้ำ

 แต่รับประทานอาหารแบบรับประทานยา

 ดื่มน้ำก็เหมือนกับดื่มยา ไม่ต้องดื่มน้ำที่มีรสมีชาติ

คนที่ติดอยู่กับกามสุขเวลาดื่มน้ำเปล่าจะไม่รู้สึกสดชื่น

 เหมือนกับดื่มน้ำที่มีรสชาติเปรี้ยวหวานมัน เค็ม

ผู้ที่แสวงหาความสงบสุขของจิตใจ

จึงต้องหลีกเลี่ยงกามสุขต่างๆ

เพราะจะทำให้จิตสงบง่ายเวลาภาวนา

 จึงต้องเข้มแข็ง เพราะกามฉันทะความยินดีในกาม

เป็นหนึ่งในนิวรณ์ ๕ ที่เป็นอุปสรรคขวางกั้น

ไม่ให้ใจเข้าสู่ความสงบ เป็นเหมือนกำแพง

นอกจากกามฉันทะแล้ว ก็ยังมีวิจิกิจฉา

 ความสงสัย เวลาภาวนาก็เกิดความสงสัยว่า

 การบริกรรมพุทโธๆๆคำเดียวจะทำให้จิตสงบได้หรือ

 พระพุทธเจ้ามีจริงหรือ ธรรมะที่ทรงสั่งสอนมีจริงหรือ

พระอริยสงฆ์มีจริงหรือ

หรือเป็นเรืองแต่งกันขึ้นมาหลอกกัน

 หลอกให้นั่งทำจิตใจให้สงบ

ทำไปเท่าไหร่ก็ยังไม่สงบสักที

ถ้ามีความสงสัยอย่างนี้แล้ว จิตก็จะลังเล

 เวลาภาวนาก็จะไม่ตั้งจิตตั้งใจ ไม่เอาจริงเอาจัง

 ไม่มีศรัทธา ทำไปก็จะไม่เกิดผลขึ้นมา

 ถ้ามีความลังเลสงสัย ก็ต้องอาศัยการได้ยินได้ฟัง

จากผู้ที่มีประสบการณ์ ที่รับรองว่า ทำไปเถิด

พุทโธๆๆคำเดียวนี้แหละ

จะทำให้ได้เจอกับสิ่งที่มหัศจรรย์

 ถ้าได้ยินได้ฟังจากผู้ที่น่าเลื่อมใสศรัทธา

 ก็จะขจัดความสงสัยไปได้

 เวลาภาวนาก็ยึดพุทโธๆๆเพียงคำเดียว

 ไม่ต้องไปสงสัยให้เสียเวลา มีสติคอยกำกับ

ไม่ช้าไม่นานพุทโธก็จะพาจิตทะลุนิวรณ์ทั้ง ๕

 เข้าสู่ความสงบได้

ส่วนนิวรณ์ที่เกิดจากความง่วงเหงาหาวนอน

 ก็ต้องอาศัยการรับประทานอาหารพอประมาณ

 อย่ารับประทานอาหารมาก

หรือไปอยู่ตามสถานที่ที่ทำให้เกิดความกลัว

เช่นในป่าช้า ในป่าในเขาเป็นต้น.

พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต

..........................

กัณฑ์ที่ ๒๒๘ วันที่ ๔ กันยายน ๒๕๔๘

 (จุลธรรมนำใจ ๑)

“ไม่มีอะไรเป็นของเรา”








ขอบคุณที่มา fb. พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต
ขอบคุณเจ้าของภาพค่ะ