BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : เหตุการณ์ รศ. 112 (4)

เหตุการณ์ รศ. 112 (4)

20 เมษายน พ.ศ.2436 ให้ราชวงศ์ และราชบุตรเมืองยโสธร 500 คน ให้อุปฮาด (บัว)
คุมคนเมืองศรีษะเกษ 500 คน ยกไปสมทบกับพระประชาคดีกิจที่เมืองสีทันดร
ให้หลวงเทเพนทรเทพคุมกำลัง ๔๐๐ คน ไปรักษาดอนสะดำและท้ายดอนสาคร
ให้เจ้าราชบุตรจัมปาศักดิ์คุมกำลังตามสมควรไปรักษาอยู่ท้ายดอนสมและหัวดอนเดช

ปลายเดือนเมษายน พ.ศ.2436 ร้อยเอกโทเรอซ์ได้เดินทางมาทางลำน้ำโขงตอนล่าง
เพื่อลำเลียงเสบียง เมื่อกลับขึ้นไปเมืองโขงกระแสน้ำซึ่งไหลเชี่ยว
ได้พัดเรือของเขามาทางฝั่งขวาของลำน้ำโขง ทหารไทยจับร้อยเอกโทเรอซ์
พร้อมทั้งทหารอีก 16 คนไว้ได้

3 พฤษภาคม พ.ศ.2436 นำตัวร้อยเอกโทเรอซ์ส่งกรมหลวงพิชิตปรีชากรข้าหลวงใหญ่เมืองอุบล
5 พฤษภาคม พ.ศ.2436 ทหารไทยได้ขับไล่ทหารฝรั่งเศสถอยออกไปจากเมืองสีทันดร
แต่ต่อมาฝรั่งเศสได้ส่งกำลังจากเขมรมาเพิ่มเติม และบุกกลับมายึดเมืองสีทันดรไว้ได้อีก

20 พฤษภาคม พ.ศ.2436 กรมหลวงพิชิตปรีชากรให้จัดส่งคนเมืองสุวรรณภูมิ
500 คนและ เมืองร้อยเอ็ด 300 คน ไปช่วยพระประชาคดีกิจที่ค่ายดอนสาคร
22 พฤษภาคม พ.ศ.2436 ฝรั่งเศสคุมกองทัพเพิ่มเติมยกมาถึงบ้านพละอีกประมาณพันคนเศษ
พระประชาคดีกิจเห็นข้าศึกมีกำลังกล้า จึงรวมกำลังตั้งรับที่ดอนสะดำ ดอนเดช และดอนสม

ไทยกับฝรั่งเศสได้ปะทะกันหลายครั้ง ผลัดกันรุกผลัดกันรับต่างฝ่ายต่างส่งกำลังหนุนขึ้นไป
บริเวณเมืองโขงหรือสีทันดรทั้งสองฝ่ายตกลงยุติการรบในเดือนสิงหาคม พ.ศ.2436

กองที่ ๒ มีกำลังทหารประมาณ 750 คน อยู่ในบังคับบัญชาของไวซ์เรสิดังต์
เมืองกวางบิญ ได้รับคำสั่งจากผู้สำเร็จราชการอินโดจีนให้เป็นผู้อำนวยการในแคว้นคำโล
และให้เดินทางไปยังเมืองอายหลาว และให้แจ้งแก่ข้าหลวงไทยว่ามาในนามของรัฐบาลฝรั่งเศส
เพื่อยึดดินแดนที่ควรให้ฝรั่งเศสมีอำนาจโดยชอบธรรมแต่เพียงประเทศเดียว

25 เมษายน พ.ศ.2436 ออกเดินทางจากเมืองคำโลเข้าขับไล่ทหารไทยที่อาซาว
นาบอน เมืองวัง เมืองพิน เข้ายึดเมืองพ้อง และเคลื่อนที่ถึงเมืองสองดอนดง
กับตำบลนาพระสูร ซึ่งอยู่ตรงข้ามกับเมืองเขมราฐและจัดการปกครองเมืองต่าง ๆ
โดยได้ตั้งกองบังคับการอยู่ที่เมืองสองดอนดง กำลังไทยต้องล่าถอยข้ามแม่น้ำโขง

กองที่ ๓ อยู่ในบังคับบัญชาของ เรสิดังต์ เมืองวิญ ยศร้อยเอกเหล่าทหารปืนใหญ่
ได้รับคำสั่ง ให้จัดการให้ฝ่ายไทยถอยร่นออกไปจากบริเวณเมืองคำม่วนโดยทันที
18 พฤษภาคม พ.ศ.2436 ทหารกองนี้ได้ออกเดินทางจากนาเปมาถึงเมืองคำม่วน

พระยอดเมืองขวางเกิดที่อำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์ ต่อมาเข้ารับ
ราชการสังกัดมหาดไทยได้เลื่อนตำแหน่งจนกระทั่งได้เป็นเจ้าเมืองเชียงขวาง
มีบรรดาศักดิ์เป็นพระยอดเมืองขวาง ต่อมาย้ายไปเป็นเจ้าเมืองคำเกิดคำม่วน
ซึ่งเป็นเมืองหน้าด่านระหว่างสยามและฝรั่งเศสที่เผชิญหน้ากันในแคว้นสิบสองจุไท

พระยอดเมืองขวางเวลานั้นอายุ 40 ปี เป็นข้าหลวงคำเกิดคำมวนอยู่ 8 ปีแล้ว
นายโกรกุธัง นายทหารฝรั่งเศสซึ่งมีกองทหารญวนเป็นกำลัง จึงล้อมที่ทำการเอาไว้
จนพากันอดข้าวอดน้ำ แล้วเข้าจับตัวหลวงอนุรักษ์ผู้ช่วยพระยอดเมืองขวางกับข้าราชการ
และยึดทรัพย์สมบัติไว้หมดและเอาตัวหลวงอนุรักษ์ผู้ช่วยพระยอดเมืองขวางไปขังไว้ที่แก่งเจ๊ก

ภาพการส่งมอบเมืองตราดให้แก่ฝรั่งเศส

พระยอดเมืองขวางรู้ข่าวจึงพากันลอบหนีลงเรือมาตามลำแม่น้ำโขงถึงเวียงกระแส
พบกับทหารไทยประมาณ 100 คน ซึ่งหลวงวิชิตสรสาตร์ข้าหลวงเมืองลาวพวนส่งมาช่วย
มีนายร้อยโททุ้ยและนายร้อยโทแปลกคุมมาจึงพากันมาช่วยหลวงอนุรักษ์ก่อน
เมื่อมาถึงก็ยืนอยู่ห่างจากเรือนที่ขังหลวงอนุรักษ์ประมาณ 8 วา

นายโกรกุแรงยืนจับแขนหลวงอนุรักษ์อยู่บนเรือนพัก หลวงอนุรักษ์ก็สะบัดหลุด
โดดหนีวิ่งลงมาหาพระยอดเมืองขวางก็มีคนยิงปืนลงมาจากบนเรือนโดนทหารไทยตาย 1 คน
ล้มลงอีกหลายคน นายร้อยโททุ้ย นายร้อยโทแปลกจึงร้องว่า ต้องยิงต่อสู้บ้าง
พระยอดเมืองขวางจึงร้องสั่งให้ต่อสู้ ทหารญวนก็พากันเข้าแถวยืนยิงต่อสู้กับทหารไทย

เมื่อสิ้นเสียงปืนแล้ว ปรากฏว่าทหารไทยตาย 6 คน บาดเจ็บ 4 คน
ขุนวังซึ่งเป็นข้าราชการเมืองคำเกิดคำมวนก็ถูกกระสุนปืนตายด้วย
ส่วนทหารญวนตาย 11 คน นายโกรกุแรงตาย และมีคนเจ็บ 3 คน
พระยอดเมืองขวางกับทหารไทยก็ลงเรือล่องมาถึงเวียงกระแส

แต่หลักฐานทางฝรั่งเศสอ้างว่า หลังการยึดเมืองคำม่วนได้ในวันที่ 25 พฤษภาคม
ฝ่ายไทยได้รวบรวมกำลังและจู่โจมเพื่อยึดเมืองเมืองในวันที่ 25 มิถุนายน
และได้สังหารนายโกรกุแรงซึ่งในขณะนั้นนอนป่วยบนเตียงเสียชีวิตและทหารเวียดนามอีก 17 คน

ไม่ว่าความจริงจะเป็นเช่นไรการที่มีเจ้าหน้าที่ฝรั่งเศสเสียชีวิตถือเป็นเรื่องสำคัญ
ฝรั่งเศสจึงได้ส่งทหารมาเพิ่มเติมและได้มีการสู้รบกันที่นากายใต้ เมืองคำม่วนอย่างรุนแรง
ทหารทั้งสองฝ่ายล้มตายกันมากในที่สุดฝ่ายไทยได้ล่าถอยอพยพผู้คนมาทางฝั่งขวาของลำน้ำโขง
ฝรั่งเศสจึงยึดพื้นที่บริเวณเมืองคำม่วนไว้จัดการปกครองและรักษาความสงบเรียบร้อย

ฝรั่งเศสกล่าวหาว่าไทยไม่รักษาคำมั่นตามข้อตกลงเรื่องให้ต่างฝ่ายต่างคงอยู่ในเขตแดน
และจะไม่รุกล้ำเข้าไปในแดนเขตของอีกฝ่ายหนึ่ง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไทยต้องเป็นผู้รับผิดชอบ
และให้ไทยปล่อยตัว ร้อยเอกโทเรอซ์ ที่ไทยจับตัวไว้ด้วย

ฝรั่งเศสได้ดำเนินการตามเหตุดังกล่าวโดย

1.ให้กองเรือฝรั่งเศสเดินทางจากทะเลจีนมารวมกำลังกันที่ไซ่ง่อน
2. ส่งทหารต่างด้าว 1 กองพันจากแอลจีเรียให้เดินทางมาไซ่ง่อน
3. ส่ง ม.เลอมีร์ เดอวิเลรส์ เป็นราชฑูตพิเศษมาเจรจากับรัฐบาลไทยที่กรุงเทพ
เพื่อเรียกร้องค่าเสียหาย และพิจารณาตกลงในปัญหาการพิพาทที่ยังค้างอยู่

ฝ่ายไทยได้ดำเนินการติดต่อกับอังกฤษ และเตรียมการป้องกันปากน้ำเจ้าพระยา

Create Date : 19 มกราคม 2555

Last Update : 20 มกราคม 2555 16:09:01 น.

3 comments

Counter : 2434 Pageviews.

รู้จักพระยอดเมืองขวางก็จากละคร ทวิภพ ละค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 19 มกราคม 2555 เวลา:17:35:30 น.

มาเยี่ยมชม มาทักทายครับ

เป็นเรื่องราวที่อานแล้วให้ความรู้ทางประวัติศาสตร์ดีครับ

อิอิ

โดย: อาคุงกล่อง

วันที่: 19 มกราคม 2555 เวลา:18:42:54 น.

คุ้นๆ แต่ลางเลือนมากค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 22 กุมภาพันธ์ 2556 เวลา:17:00:00 น.