BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : วัดสุวรรณาราม : พระเวสสันดร

วัดสุวรรณาราม : พระเวสสันดร

เวสสันดรชาดกเป็นการบำเพ็ญทานบารมีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในพระชาติสุดท้าย
ก่อนที่จะมาเสวยพระชาติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะแล้วได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า
เป็นเรื่องที่ยืดยาวมากที่สุด แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นเรื่องที่คนไทยรู้จักมากที่สุด
เมื่อแรกเห็นก็น่าจะเดาเรื่องได้ทันที ดังนั้นเรามาคุยเรื่องจิตรกรรมฝาผนังดีกว่า

ในสมัยสมัยสุโขทัยไม่พบการเขียนจิตรกรรมฝาผนัง ที่เห็นมีเพียงปูนปั้น
เมื่อเข้าสู่ยุคอยุธยาตอนต้น พบจิตกรรมฝาผนังสองแห่งคือที่ภายในกรุวัดราชบูรณะ
อยุธยา และภายในกรุวัดมหาธาตุ ราชบุรี ซึ่งพบการเขียนภาพอดีตพระพุทธเจ้า
หรือภาพพระพุทธเจ้าจำนวนมาก และเท่าที่รู้มีชาดกเรื่องพระมหาชนกด้วย

มันคงหลงเหลือมาจนถึงในปัจจุบัน เนื่องจากเมื่อสร้างพระปรางค์เสร็จสิ้น
มีการบรรจุของล้ำค่าต่างๆ เป็นพุทธบูชาแล้วก็จะมีการปิดกรุทำให้ไม่มีใครแตะต้อง
ส่วนวัดโดยทั่วไป อุโบสถและวิหารนั้นก็ไม่มีเทคโนโลยีการก่อหน้าต่างขนาดใหญ่
ทำให้แสงเข้าได้น้อย หรืออาจจะเป็นด้วยการบูรณะทับซ้อนมาหลายสมัย

หรือจริงๆ แล้วการเขียนจิตรกรรมฝาผนังในอุโบสถและวิหาร อาจจะเพิ่งเริ่ม
สมัยอยุธยาตอนปลายที่เป็นยุคที่ศาสนาเฟื่องฟุถึงขีดสุด รูปแบบอาคาร
และคติวิธีการเขียนจิตรกรรมฝาผนังนั้นยังคงสืบทอดมาจนถึงในปัจจุบัน
แต่ด้วยความที่อยุธยาถูกทิ้งร้างจากการเสียกรุงครั้งที่สอง ทำให้มีจิตรกรรมฝาผนัง
เหลือเพียงแค่วัดใหม่ประชุมพล และตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธสวรรย์

แต่เราสามารถที่จะพบจิตรกรรมฝาผนังสมัยอยุธยาตอนปลายได้จากสองสายช่างสกุล
หนึ่งนั้นคือเมืองเพชรบุรี มีสองวัดคือวัดใหญ่สุวรรณาราม และวัดเกาะแก้วสุทธาราม
ส่วนสายช่างนนทบุรีนั้น มีสองวัดคือวัดชมพูเวกและวัดปราสาท ส่วนกรุงเทพนั้น
อาจจะพบได้ที่วัดยานนาวา และที่ผมเพิ่งไปมาก็คือวัดโบสถ์สามเสน

รูปแบบของอยุธยาตอนปลายและรัตนโกสินทร์ตอนต้นนั้นแทบไม่แตกต่างกัน
แต่มีจุดที่สังเกตได้ก็คือ การใช้สีอย่างหลากหลายในจิตกรรมยุครัตนโกสินทร์
และการตัดเส้นด้วยสีทองที่สมัยอยุธยา ใช้เฉพาะตัวละครที่สำคัญเท่านั้น
ไม่มากมายละลานตาเหมือนดั่งเช่นในสมัยรัชกาลที่สามที่ศาสนารุ่งเรืองขีดสุด

หลายครั้งที่เราเข้าไปในโบสถ์เก่าหรือแม้กระทั่งที่วัดสุวรรณารามแห่งนี้ก็ตาม
จะพบว่ามันหลุดลอกหายไปในช่วงล่างของห้องภาพ แน่นอนว่าเกิดจากความชื้น
ซึ่งแม้ช่างจะเตรียมการมาดีเท่าไหร่ก็ไม่สามารถจะแก้ไขปัญหานี้ได้
เนื่องเพราะความเจริญที่ถามโถมมาสู่ตัววัดนี่เอง ที่เป็นตัวการทำลายจิตรกรรมฝาผนัง

เพราะในอดีตนั้นตัวพระอุโบสถและวิหารมักจะเป็นพื้นไม้ที่ระบายความชื้นได้ดี
รายรอบตัวอาคารนั้นก็เป็นเพียงพื้นทรายที่ระบายความชื้นของฝนได้อย่างรวดเร็ว
การเตรียมผนังต้องมีกรรมวิธีที่ดี ต้องให้ผิวพื้นเรียบ เมื่อระบายสีและตัดเส้น
จะทำได้อย่างประณีต ผนังที่เตรียมอย่างดีแล้วต้องไม่ดูดสีที่ระบายอีกด้วย

การเตรียมผนังต้องหมักปูนขาวที่จะฉาบผนังไว้นานราว 3 เดือน หรือนานกว่านั้น
ระหว่างหมักปูนต้องหมั่นถ่ายน้ำจนความเค็มของปูนลดน้อยลง ต่อจากนั้น
จึงนำปูนที่หมักมาเข้าส่วนผสม มีน้ำอ้อยที่เคี่ยวจนเหนียว และยังมีส่วนผสมของกาว
ที่ได้จากยางไม้ หรือกาวหนังสัตว์ที่ได้จากการเคี่ยวหนังวัว หนังควาย

ส่วนผสมดังกล่าวจะทำให้ปูนมีความแข็งเหนียว และผิวเรียบเป็นมัน
เมื่อปูนฉาบแห้งสนิทแล้วมีการชโลมผนังด้วยน้ำต้มใบขี้เหล็ก
เพื่อลดความเป็นด่างของผนัง การทดสอบว่าผนังยังมีความเป็นด่างอยู่อีกหรือไม่
ทำได้ด้วยการใช้ขมิ้นขีดที่ผนัง หากสีเหลืองของขมิ้นเปลี่ยนเป็นสีแดง

แสดงว่าผนังยังมีความเป็นด่าง กลายเป็นที่มาของคำโบราณที่ว่าว่า ขมิ้นกับปูน
การรองพื้นก่อนการเขียนภาพใช้ดินสอพองบดละเอียดนำไปหมักในน้ำ
กรองเอาสิ่งสกปรกออกไป แล้วทับน้ำให้หมาด นำมาผสมกับกาวที่ได้
จากน้ำต้มเม็ดในของมะขาม เมื่อแห้งจึงขัดให้เรียบก่อนเริ่มขั้นตอนการเขียนภาพ

Create Date : 02 ตุลาคม 2555

Last Update : 2 ตุลาคม 2555 16:45:05 น.

3 comments

Counter : 4339 Pageviews.

ได้ความรู้ใหม่ที่อ่านแล้วเกิดความชอบ ความสุข ขอบคุณค่ะ

วันที่จากเชียงใหม่มามวกเหล็ก ขับจนหมดแรงทั้งคู่ ต้องแวะค้างบ้านเพื่อนที่ปากช่อง
โทรไปหาว่าวันนี้ขอค้างที่บ้านหน่อย
เพื่อนถามย้อนมาเลยว่ ามาจากไหนเนี่ย
เพราะหมดแรงแถวปากช่องประจำ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 7 ตุลาคม 2555 เวลา:10:34:37 น.

ขอบคุณที่บอกค่ะ เลยเข้าไปดูในยูทูป

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 8 ตุลาคม 2555 เวลา:13:28:46 น.

ขอบคุณมากค่ะ ได้รับความรู้มากมาย

เคยไปวัดยานนาวาค่ะ แต่ทำไมนึกภาพจิตรกรรมฝาผนังไม่ออก...จำได้แต่วิหารหรือโบสถ์รูปเรือค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 9 ตุลาคม 2555 เวลา:19:38:21 น.