“คอนโดไข่มดแดง” เป็นอีกหนึ่งวิชาการทำมาหากินที่กำลังได้รับความสนใจจากผู้คนทั่วสารทิศ อาจด้วยไข่มดแดงมีรสชาติอร่อยล้ำเลิศ มีคุณค่าทางโภชนาการสูง และมีราคาที่ล่อใจ จึงทำให้ผู้คนต่างหลั่งไหลเข้ามาศึกษากันเป็นจำนวนมาก

คอนโดที่ว่านี้ ไม่ใช่การสร้างตึกอาคารเพื่อให้มดแดงเข้าไปอาศัยแต่อย่างใด แต่เป็นการนำเอาขวดพลาสติกน้ำอัดลมที่ใช้แล้วมาสร้างเป็นรังเทียม เพื่อให้มดแดงขนไข่มาวางไว้ในคอนโด

เจ้าของแนวคิดงานวิจัยคอนโดไข่มดแดงเผยให้ฟังว่างานดังกล่าวเกิดจากการสังเกตและ ได้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงไปรู้ไหมว่าการเปลี่ยนแปลงไม่เคยหยุดนิ่งทุกสิ่ง ทุกอย่างดำเนินไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุดที่ผ่านมาเราก็จะเห็นวิธีการดิ้นรนของ มนุษย์อยู่ทุกยุคทุกสมัยโดยอาศัยสติปัญญาของคนในยุคนั้น ๆ ถลำเข้าไปสู่การเปลี่ยนผ่าน เปลี่ยนแปลง และเปลี่ยนไปจนสุดโต่ง..บางเรื่องแทบไม่เห็นเค้าเดิม

“ย้อนมาถึงการสู้ชีวิตของพืชและแมลง มดแดงจะเอาอย่างมนุษย์ ที่ดิ้นรนแสวงหาที่อยู่อาศัยให้ง่ายและปลอดภัยขึ้น เท่าที่สังเกตพบว่ามดแดงในบางพื้นที่ขี้เกียจทำรัง จึงอาศัยวัสดุต่าง ๆ เป็นรังอาศัย เช่น เข้าไปอยู่ในขวดพลาสติก เข้าไปอยู่ในท่อพีวีซี แล้วอยู่ดี ๆ ก็พากันออกไข่

จึงทำให้เห็นว่า พื้นที่ไหนที่มดแดงคิดใหม่ทำใหม่ ก็จะได้เห็นปรากฏการณ์แปลก ๆ ของมดแดง เช่น มดไม่ทำรังอยู่บนยอดไม้สูง ๆ แล้ว แต่กลับพากันมาทำรังอยู่ในที่ต่ำเรี่ยดิน รวมถึงมองหาแหล่งอาศัยที่ปลอดภัยมากขึ้น สถานการณ์เช่นนี้มดกำลังบอกอะไรเกี่ยวกับธรรมชาติหรือเปล่า อาจจะมีพายุหรือภัยพิบัติที่รุนแรง ซึ่งในเรื่องนี้ก็ต้องดูกันต่อไป”

ส่วน ในเรื่องคอนโดมดแดงนั้น เท่าที่สังเกตและเก็บข้อมูลตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาพบว่า รังเทียมที่เราสร้างขึ้นนี้มดจะใช้เป็นที่ฟักและดูแลไข่ โดยคาบไข่และตัวอ่อนลงมาจากรังบนต้นไม้ พอมดคาบไข่มาวางไว้แล้วก็จะมีมดอยู่กลุ่มหนึ่งคอยคาบไข่พลิกกลับไปกลับมา เหมือนแม่ไก่ฟักไข่ที่ต้องพลิกไข่มันไม่ได้เอามาวางไว้เฉยๆนะและพบว่าจำนวน ไข่ก็เพิ่มขึ้นเรื่อยๆทุกวัน

สำหรับวิธีการทำคอนโดไข่มดแดงหรือรังเทียมนั้น สามารถทำได้หลายวิธี คือ

 - นำขวดพลาสติกมาเจาะรูด้านข้างหรือตัดขวดตามแนวขวางประมาณ 1/4 บริเวณส่วนหัวขวด แล้วจึงนำส่วนที่ตัดแล้วสอดกลับเข้าไปในตัวขวด โดยให้ปากขวดหงายขึ้น (ดังภาพ) บริเวณก้นขวดให้เจาะรูเพื่อทำเป็นที่แขวนผูกติดกับต้นไม้

 - ส่วนวิธีการล่อให้มดแดงเข้ามาอยู่ในคอนโดนั้น ทำได้โดยใช้เหยื่อจำพวกแมลงอบแห้ง (อบด้วยแสงแดด) เช่น จิ้งหรีด แมงเม่า แมงจินูน เป็นต้น ใส่ลงไปในรังเทียม หากเป็นแมลงตัวใหญ่ใช้ประมาณ 5-6 ตัว แต่หากเป็นแมลงตัวเล็กจะต้องใส่จำนวนมากหน่อยประมาณ 15-20 ตัว

“การทำคอนโดให้มดแดงอยู่นี้ไม่ได้หมายความว่า มดแดงจากต้นไม้ทุกต้นจะคาบไข่เข้ามาอยู่ในคอนโดทุกอัน เท่าที่สังเกตพบว่า หากต้นไม้ต้นไหนมีรังเล็ก มดแดงจะเข้ามาคาบเหยื่อจากรังเทียมกลับไปที่รังของตนเองบนต้นไม้ จะไม่คาบไข่เข้ามาอยู่ในคอนโด แต่เราจะได้เห็นขนาดของรังใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ

มดที่คาบไข่ลงมาอยู่ในคอนโดนั้น ส่วนใหญ่จะเป็นมดแดงที่มีรังขนาดใหญ่ ๆ มีประชากรเยอะ ๆ และระยะเวลาการคาบไข่มาวางไว้ในคอนโดก็จะแตกต่างกัน บางต้นใช้เวลาเพียง 2 วัน มดก็พากันเอาไข่เข้ามาวางไว้ในรังเทียมแล้ว บางต้นอาจจะใช้เวลา 10-15 วัน ไปจนถึง 1 เดือน และเมื่อมดแดงเข้ามาอยู่แล้วจะไม่ต้องการเหยื่อเพิ่ม ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องใส่เหยื่อเข้าไปในคอนโดที่มีมดแดงเข้ามาอาศัยอยู่แล้ว แต่จะต้องคอยเติมอาหารในคอนโดที่มดยังไม่เข้ามาอยู่ เพื่อเลี้ยงเขาให้เจริญเติบโต”

อีกอย่างที่ต้องพึงระวัง หลังจากที่มดแดงเข้ามาอยู่ในคอนโดแล้วคือ ต้องคอยดูแลอย่าให้ใครมาทำลายรังมดบนต้นไม้เด็ดขาด มิฉะนั้นมดแดงจะขนไข่จากคอนโดกลับไปจนหมด แต่ส่วนตัวแล้วก็ยังไม่เคยทดลองว่า ถ้าเราเอาไข่ออกมาจนหมดคอนโดแล้ว มดแดงยังจะอยู่ในคอนโดอีกหรือเปล่า หรือถ้าไข่ฟักเป็นตัวหมดแล้ว และหมดฤดูวางไข่ไปแล้ว มดแดงจะยังอยู่ในคอนโดต่อเนื่องหรือไม่ ซึ่งในเรื่องนี้จะต้องศึกษากันต่อไป

การทำคอนโดไข่มดแดงให้ประสบความสำเร็จ นั้นต้องทำควบคู่กับการเลี้ยงมดแดง ซึ่งจะต้องให้อาหารจำพวกแมลงอบแห้ง และน้ำผสมน้ำหวาน โดยข้อดีของการทำคอนโดมดแดงคือ การลดการทำลายรังและประชากรของมดแดง อีกทั้งหากเลี้ยงในเชิงพาณิชย์จะช่วยให้ผู้เลี้ยงเก็บไข่มดแดงได้สะดวกสบายขึ้น เราสามารถเลือกเก็บไข่มดแดงได้ และทำให้ทราบถึงปริมาณไข่มดแดงที่จะเก็บขายได้

อย่าง ไรก็ตามงานดังกล่าวยังอยู่ในช่วงของการวิจัยและเก็บข้อมูลอีกทั้งยังอยู่ใน กระบวนการทดลองว่าทำอย่างไรมดแดงจึงจะคาบไข่เข้ามาอยู่ในคอนโดมากที่สุดซึ่ง ผู้ที่สนใจอยากเรียนรู้เรื่องดังกล่าวสามารถรวมกลุ่มกันประมาณ15-20คนแล้ว ติดต่อขอเข้าไปศึกษาโดยทางสวนป่ามหาชีวาลัยมีโปรแกรมให้เข้ามาศึกษาเรื่อง ดังกล่าว เป็นเวลา 2 วัน 1 คืน

เกษตรกรที่สนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่สวนป่ามหาชีวาลัยอีสานเลขที่33บ้านปากช่องตำบลสนามชัย อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ หรือพูดคุยกับ “พ่อครูสุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์” ได้ที่ โทร. 08-1760-1337

ข้อมูล:เกษตรกรก้าวหน้า