ศาลากลางเมืองนครพนม
หอสมุด ที่คลาสสิกสุดในสยาม
หากจะมองหา ตึกเก่า สวยคลาสสิคในแถบย่านตัวเมืองนครพนม สถาปัตยกรรมที่ว่านั้น หาใช่จะมีอยู่เฉพาะบนถนนเลียบโขง เท่านั้นนะครับ
บนถนนอภิบาลบัญชา ถนนเศรษฐกิจสำคัญอีกสาย ยังมีตึกอันเป็นศรีสง่าสร้างชื่อให้แก่เมืองนครพนมอีกแห่งหนึ่งด้วย ผมกำลังพูดถึงอาคาร ศาลากลางจังหวัดนครพนมหลังเก่า ซึ่งปัจจุบันได้เปลี่ยนสถานะมาเป็น หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ซึ่งเชื่อว่า คนรักหนังสือ ทั้งหลายคงมีความสุขอิ่มเอมกับอรรถรสในการอ่านไปกับบรรยากาศย้อนยุคภายในอาคารที่มีกลิ่นอายตะวันตกเช่นนี้เป็นแน่
อาคารเก่าขนาดใหญ่สวยคลาสสิคหลังนี้รุ่มรวยความงามด้วยสถาปัตยกรรมแบบฝรั่งเศส ซึ่งได้รับการอนุรักษ์ ดูแล อย่างหมดจดดีเยี่ยม ทั้งตัวอาคารภายใน ภายนอกรวมถึงบรรยากาศบริเวณโดยรอบ
อาคารศาลากลางสร้างขึ้นใน พ.ศ. ๒๔๕๘ในห้วงสมัยรัชกาลที่ ๖ ตรงกับยุคที่ พระยาพนมนครานุรักษ์(อุ้ย นาครทรรภ) เป็นผู้ว่าราชการคนแรก การก่อสร้างต้องใช้ระยะเวลายาวนานกว่า ๔ ปีโดยมี บรรดานักโทษ เป็นแรงงานสร้างหลัก จนแล้วเสร็จใน พ.ศ.๒๔๖๓
จนถึงปี ๒๔๘๓ได้เกิดเหตุการณ์กรณีพิพาทระหว่างไทยกับฝรั่งเศสขึ้นในเรื่องความขัดแย้งการแบ่งเขตแดนไทย ลาวเหตุการณ์ลุกลามถึงขนาด ฝรั่งเศส ได้ตั้งฐานปืนใหญ่ที่เมืองท่าแขกแล้วระดมยิงข้ามมา จนลูกปืนใหญ่ยิงข้ามมาถูกอาคารศาลากลาง มีรูโหว่เป็นช่องกว้าง ตามมาด้วยรอยร้าวอีกหลายแห่ง แต่ทางจังหวัดก็ได้รวบรวมกำลัง เร่งรุดช่วยกันบูรณะซ่อมแซมกลับคืนมา กระทั่งมีความงดงามดังเดิม และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติจาก กรมศิลปากร ใน พ.ศ.๒๕๑๙
ถัดมาในปี ๒๕๒๓เมื่อทางจังหวัดตัดสินใจย้ายที่ทำการราชการ ไปยังศาลากลางจังหวัดหลังใหม่ตึกทรงฝรั่งหลังนี้ จึงถูกบูรณะ และปรับปรุงขึ้นเป็นหอสมุดแห่งชาติและเปิดใช้ครั้งแรกใน พ.ศ.๒๕๓๖ มาจนถึงปัจจุบันครับ
ความงามของอาคารหลังนี้ เป็นตึกยาวสไตล์ โคโลเนียล ที่ปรุงแต่งด้วยสีน้ำตาลภายนอกกลมกลืนเข้ากันได้ดีกับกระเบื้องว่าวมุงหลังคาสีแดง ลักษณะที่โดดเด่นอยู่ที่การนำเอาซุ้มโค้งมาประดับระหว่างช่วงเสาด้านหน้าอาคารให้ความรู้สึกที่งดงามอ่อนช้อย ในตัวอาคารแบ่งเป็น ๒ ชั้นแถมด้วยปีกอาคารที่สูงเด่นขึ้นมาทั้ง ๒ ด้านนอกจากจะการันตีคุณค่าด้วยการได้รับการตีตราเป็นโบราณสถานแล้ว ตัวอาคารยังได้รับรางวัลดีเด่น ประเภทศิลปะ สถาปัตยกรรมอาคารสาธารณะ จากสมาคมสถาปนิกสยามฯในปี ๒๕๔๐ อีกด้วย
ใครอยากจะเห็นอาคารสวยๆ แบบเดียวกันนี้อีกก็คงต้องเดินทางขึ้นเหนือสุดสยาม ไปยลที่ เมืองเชียงราย นะครับ เพราะศาลากลางนครพนมหลังนี้ ได้รับการออกแบบ โดยนำแบบแปลนมาจาก ศาลากลางจังหวัดเชียงรายหลังเก่านั่นเอง
ว่ากันว่า ใต้หล้า ทั่วฟ้าเมืองไทยนั้น จะปรากฏอาคารรูปลักษณ์เช่นว่านี้ให้คนรุ่นหลังได้สัมผัส ได้เสพชม แค่เพียง ๒ หลังนี้เท่านั้นนะครับ..