โฉนดที่ดินมีกี่ประเภทลักษณะอย่างไร
โฉนดที่ดินในประเทศไทยมีหลายประเภททั้งที่สามารถซื้อขายได้และซื้อขายไม่ได้ มีทั้งแบบโอนกรรมสิทธิ์ได้และเป็นเพียงหนังสือแสดงสิทธิ์การทำกินหรือทำประโยชน์ในที่นั้นซึ่งไม่ใช่กรรมสิทธ์ในที่ดินนั้น
สามารถแบ่งเอกสารสิทธิ์ออกเป็นดังต่อไปนี้
1.หนังสือแสดงสิทธิ์ที่ดินมี 4 แบบได้แก่
1.1 โฉนดที่ดิน หรือ น.ส.4
เป็นกรรมสิทธิ์ในที่ดินโฉนดที่ดินสามารถใช้แสดงความเป็นเจ้าของที่ดินนั้นสามารถขายหรือโอน จำนอง ค้ำประกันทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์มิฉะนั้นจะถือ เป็นโมฆะมีหลายแบบได้แก่ น.ส. 4ก, น.ส. 4 ข, น.ส. 4 ค, น.ส. 4, น.ส. 4 ง และน.ส. 4 จเป็นโฉนดที่ออกให้ในปัจจุบัน
1.2 ใบจอง หรือ น.ส.2
หนังสือแสดงการยอมให้เข้าครอบครองที่ดินชั่วคราวเป็นหนังสือแสดงสิทธิ์ในที่ดินที่ทางราชการออกให้จะนำไปขายโอนไม่ได้ จำนองไม่ได้ เว้นแต่การโอนทางมรดกตกทอดแก่ทายาทเท่านั้น
1.3 หนังสือรับรองการทำประโยชน์ หรือน.ส.3
หนังสือคำรับรองจากพนักงานเจ้าหน้าที่ว่าได้ทำประโยชน์ในที่ดินแล้วมีเพียงสิทธิ์ครอบครองไม่มีกรรมสิทธิ์ ไม่สามารถซื้อขายโอน จำนองได้ ได้แก่ น.ส.3 หลายคนมีปัญหาเรื่องรังวัดด้วยฝีมือคนโดยไม่ได้อ้างอิงแผนที่จากดาวเทียมส่วนนส.3 ก จะปลอดภัยกว่าแต่ก็ต้องเสี่ยงกับการรังวัดใหม่ว่า ที่ดินเราจะเพิ่มหรือลดได้ทั้งนั้น
1.4 ใบไต่สวน หรือ น.ส.5
หนังสือแสดงการสอบสวนเพื่อออกโฉนดที่ดินหนังสือแสดงสิทธิ์ที่ดินและให้จดทะเบียนสิทธิ์และนิติกรรมในใบไต่สวนได้
2.เอกสารสิทธิ์ที่ราชการออกให้มี 5 แบบได้แก่
2.1 ภ.บ.ท. 5
เป็นแบบยื่นภาษีบำรุงท้องที่ซื้อขายไม่ได้ถ้าซื้อต้องยอมรับสภาพได้ถ้าจะสูญไปเอาไปอ้างในศาลไม่ได้ว่าคุณเป็นเจ้าของที่นั้นๆโดนโกงกันมากถ้ามีนักเลงมายึดที่ทำได้ง่ายมากเพราะไม่ใช่โฉนดไม่ใช่เอกสารอะไรเกี่ยวกับที่ดินแต่คนก็ซื้อขายกันอย่างมากเช่นที่วังน้ำเขียวที่มีปัญหากันมาก
2.2 น.ค. 3
เป็นหนังสือแสดงการทำประโยชน์ออกโดยนิคมสร้างตนเอง จัดที่ดินเพื่อการครองชีพ
2.3 ส.ท.ก.
เป็นหนังสือสิทธิทำกินในเขตป่าไม้ซึ่งทางกรมป่าไม้เป็นผู้ออกให้
2.4 ส.ป.ก
เป็นสิทธิในการทำเกษตรกรรมรวมตลอดจนถึงการจัดที่อยู่อาศัยในที่ดินเพื่อเกษตรกรรมนั้น
**ไม่ใช่กรรมสิทธิ์ในที่ดินเป็นแค่เป็นสิทธิ์ครอบครองที่ดินเพื่อใช้ประโยชน์ทำเกษตรกรรมจึงซื้อขายโอนไม่ได้นอกจากตกทอดแก่ทายาทใช้ทำเกษตรกรรมต่อไปห้ามซื้อขายออกโฉนดไม่ได้ โอนกรรมสิทธิ์ให้คนอื่นไม่ได้ นอกจากทายาท
3.เอกสารสิทธิ์ประเภทที่ราษฎรทำขึ้นเองหรือ ส.ค.1
ส.ค.1
แบบแจ้งการครอบครองที่ดินผู้ที่ครอบครอง และทำประโยชน์อยู่ในที่ดินก่อน 1 ธ.ค.2497 ไปแจ้งการครอบครองต่อนายอำเภอท้องที่ภายใน 180วัน เพียงสิทธิครอบครอง ไม่ใช่กรรมสิทธิ์ในที่ดินโอนไม่ได้
ดังนั้นในการซื้อที่ดินโปรดระมัดระวังเรื่องเอกสารสิทธิ์ต้องเป็นโฉนดที่ดิน หรือ น.ส.4ที่เป็นกรรมสิทธิ์เท่านั้นที่สามารถซื้อขายโอนให้ผู้อื่นได้นอกนั้นเป็นสิทธิ์ครอบครองเพื่อทำประโยชน์ไม่สามารถซื้อขายหรือโอนได้สามารถตกทอดเป็นมรดกได้เท่านั้น เว้นแต่โอนโดยการส่งมอบการครอบครองยอมให้ผู้อื่นมาใช้ประโยชน์ในสิทธิครอบครองที่ดินของตน แต่ผู้รับ รับมอบหรือรับจำนองจะต้องเสี่ยงภัยเอาเองเพราะไม่ใช่กรรมสิทธ์เมื่อมีผู้มาแย่งสิทธิครอบครอง หรือเจ้าของ หรือญาติของเจ้าของมายึดไปทางที่ดินซื้อที่ดินที่มีกรรมสิทธิ์จะปลอดภัยกว่าไม่ต้องกังวลเมื่อเกิดปัญหาในภายหลัง
ข้อคิดสำหรับคนซื้อที่ดินเปล่า
คำว่าที่ดินมือเปล่าหมายความว่าที่ดินที่เจ้าของไม่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินแปลงนั้น แต่เขามีสิทธิครอบครองเท่านั่น แต่ในทางกฏหมายแพ่งที่ดินมือเปล่านี้ ไม่สามารถโอนทางทะเบียนได้ การโอนนั้นทำได้เพียงการส่งมอบการครอบครองเท่านั้น หากมีใครมาแย่งการครอบครองผู้ครอบครองมีสิทธิฟ้องศาลบังคับให้ออกจากพื้นที่ได้ภายใน 1 ปี นับจากวันที่รู้ว่ามีผู้มาแย่งการครอบครอง
หนังสือแสดงสิทธิครอบครอง มี 4 ชนิด ดังนี้
1. สค 1 ( หรือเรียกชื่อเต็มว่าหลักฐานการแจ้งการครอบครอง )
2. ใบจอง (นส2 และ นส 2 ก ) ใบเหยียบย่ำ (คือ ใบ นส2 สมัยปัจจุบัน ซึ่งใบเหยียบย่ำใช้เรียกใบจอง ก่อน พ.ศ 2497 )
สมัยนี้ รัฐไม่ออกใบเหยียบย่ำให้ราษฏร เขาจะออกใบจองแทน
3.หนังสือรับรองการทำประโยชน์ ได้แก่ นส3ก นส3 ข ซึ่งเอกสารสิทธิ์นี้ ไม่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดิน หากใครมีเอกสารชนิดนี้ แปลว่า เขามีสิทธิครอบครองเท่านั้นหากใครมาแย่งการครอบครองไป เจ้าของมีสิทธิ์ฟ้องศาลเรียกคืนภายใน1 ปี นับแต่วันที่รู้ว่าคนอื่นมาแย่งการครอบครอง
4. นส5 ( ใบไต่สวน )
การโอน สค1 ทำได้หรือไม่?
การโอนนี้ หมายถึงการโอนทางทะเบียน ซื้อต้องทำเป็นหนังสือจดทะเบียนต่อพนักงานที่ดิน ณ สำนักงานที่ดิน
คำว่า โอน ในที่นี้หมายถึง การซื้อ ขาย การจำหน่าย ให้บุคคลอื่น
การโอนเพียงแต่ผู้โอน ส่งมอบการครอบครอง (ผู้อยู่อาศัยในพื้นที่ย้ายออกไป ให้ คนใหม่เข้ามาใช้ประโยชน์ในที่ดินเพียงเท่านี้ ก็เป็นการโอนโดยสมบูรณ์ )
ดิฉัน เห็นคนถูกโกงที่ดินมือเปล่าไป เพราะความไม่รู้กฏหมาย
ที่ดินแปลงนั้น ประมาณ 30 ไร่ อยู่แถวๆ น้ำแพร่ ต.หางดง เป็นที่ดินในทำเลสวยมาก เห็นวิว ทิวทัศน์ มีคนทาง กทม มาซื้อสิทธิการครอบครอง ทั้งแปลง ราคา 3 ล้านบาท ต่อมา มีคนอื่น ไม่ไล่คนที่ซื้อ คนใหม่ โดยอ้างว่า ที่ดินแห่งนี้เป็นกรรมสิทธิ์ของรัฐ เขาห้ามซื้อขาย คนที่มาไล่ อ้างว่าเป็นทหาร ทางการมายึดคืน ผู้ซื้อรายใหม่ก็เชื่อเพราะความไม่รู้กฏหมาย กลุ่มที่อ้างว่าเป็นคนของรัฐ เลยได้ครอบครองสิทธ์ทำกินในที่ดินแปลงนั้นฟรี ๆ ความจริง พวกเขาไม่ใช่คนของรัฐแต่อย่างไร
ความจริง ที่ดินมือเปล่าเขาห้าม ซื้อขาย ห้ามโอนกันทางทะเบียน แต่การซื้อขาย ราษฏร ทำกันเอง โดยทำสัญญาซื้อขายกันเป็นหนังสือเก็บไว้คนละชุด ไม่ต้องไปโอนทางทะเบียนที่สำนักงานที่ดิน การโอนทำเพียงแค่ส่งมอบการครอบครองให้ผู้ซื้อเท่านั้น ผู้ซื้อรายใหม่ก็ต้องไปอยู่อาศัย และทำสวน ทำไร่ แทน ส่วนมาก คนแถวนั้นเขา ทำร้านอาหาร และรีสอร์ท เพราะทำเลสวยมาก