ใครกำหนด

บทประพันธ์ : ศรีฟ้า ลดาวัลย์

ISBN 974-602-272-5 ฉบับปก สำนักพิมพ์ดอกหญ้า. พิมพ์ครั้งที่ 2. 2537.

จำนวน 734 หน้า ราคา 225 บาท

รายละเอียด

ทาริกา บุษบง หรือ แม่นิ่ม บุตรสาวคนสุดท้องของ มหาอำมาตย์เอกเจ้าพระยาบทมาลย์บำเรอรักษ์ ผู้มีแม่เป็นถึงหม่อมราชวงศ์ เชื้อสายราชนิกุล หล่อนงดงามกว่าพี่น้องผู้หญิงทุกคน จนเจ้าคุณบิดาเชยชมว่า “แม่หงส์ทอง” ใครๆ ต่างก็คิดว่าอนาคตของทาริกาคงสดใส และวาสนาดีกว่าพี่น้องคนอื่นๆ แต่ใครเลยจะคาดเดาอนาคตได้แน่ชัด เพราะเพียงแต่ทาริกาถูกจับแต่งงานกับ ไทยธชา บุตรชายของนักการเมืองไทยยุคหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ซึ่งดูเหมือนจะก้าวหน้าไกล หล่อนก็ต้องผจญชะตากรรมตั้งมากมาย นับแต่เจ้าบ่าวประสบอุบัติเหตุเจ็บปางตายในวันส่งตัวเข้าหอ จนถึงเจ้าคุณบิดาล้มป่วยจนถึงแก่กรรม และเมื่อไร้บารมีของเจ้าคุณบิดา ชีวิตของทาริกาก็ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป พี่น้องร่วมยี่สิบชีวิตต้องบ้านแตก แยกย้ายกันไปคนละทิศละทาง ส่วนทาริกาเองก็ไม่อาจหาความสุขจากครอบครัวใหม่ได้เลย 

นับแต่นั้นมา พายุแห่งโชคชะตาก็พัดพาทาริกาล่องลอยไปตามยถากรรม หากเพราะการนับถือในเกียรติและศักดิ์ศรีของตัวเองเท่านั้น ที่ทำให้หล่อนผ่านพ้นชะตากรรมมาได้

...ชีวิตของทาริกานั้นหากลิขิตขึ้นด้วย ‘พระเจ้า’

อย่างบางคนเชื่อ ‘พระเจ้า’

ก็ดูออกจะรักสนุกจนเกินไปหน่อย

จึงไม่ยอมให้วิถีชีวิตของหล่อนราบรื่นได้ง่ายๆ

แต่ถ้าหากลิขิตขึ้นด้วย ‘กรรม’

อย่างที่บางคนอีกเหมือนกันเชื่อถือ

ทาริกาก็คงจะสร้างกรรมเอาไว้ซับซ้อนเสียเหลือเกิน...

- ใครกำหนด

REVIEW

ใครกำหนด บทประพันธ์ของ ศรีฟ้า ลดาวัลย์ เป็นอีกเรื่องที่ขอชมเชยท่านผู้เขียน ว่าเขียนออกมาได้ดี สนุก ชวนติดตาม และทำให้ผมคอยเอาใจช่วยนางเอกไปจนถึงวินาทีสุดท้ายจริงๆ แม้บางช่วงอาจเหนื่อยหน่ายกับความคิดของนางเอกบ้างก็ตาม แต่เชื่อเถอะว่า ความสมเหตุสมผล ความเข้าใจลึกซึ้ง ที่ผู้อ่านจะได้ร่วมรับรู้ไปกับชะตากรรมของนางเอก จะทำให้เราเกิดความเห็นอกเห็นใจ อยากให้หล่อนได้พบกับปลายทางชีวิตที่สดใส แต่ถึงอย่างนั้น ท่านผู้เขียนก็ไม่ได้ทำให้เรื่องราวของทาริกาจบแบบ Happy Ending เสียทีเดียว หากแต่ทิ้งเรื่องปลายเปิดเอาไว้ให้เราได้ตระหนักในสัจธรรมของชีวิต ว่ามีทั้งทุกข์และสุข ปะปนกันไปอย่างไม่มีวันสิ้นสุด

อันชีวิตเราไซร้ใครลิขิต..........................พระพรหมผู้เทวฤทธิ์หรือไฉน

หรือพระยมสมมติเทพองค์ใด...........................หรือตัวเราเองไซร้ลิขิตมัน ?

จึงหมุนเวียนเปลี่ยนไปมิได้หยุด............ประเดี๋ยวสุขทุกข์สุดจะแปรผัน

มีทั้งยิ้มทั้งเศร้าคลุกเคล้ากัน.............................ชีวิตนั้นกำหนดด้วยอะไร ?

ท่านผู้เขียนเปิดเรื่องด้วยบทกลอนที่ตั้งคำถามกับชีวิต โดยใจความทั้งหมดของกลอนบทนี้ เสมือนเป็นพล็อตย่อของเรื่อง ใครกำหนด ซึ่งว่าด้วยชีวิตอันรันทนของ ทาริกา บุษบง หญิงสาวผู้เกิดในตระกูลขุนนาง เคยใช้ชีวิตสุขสบาย ครอบครัวเป็นที่นับหน้าถือตาของวงสังคมในยุคหนึ่ง แต่แล้วหล่อนก็ได้ออกเรือนแต่งงานกับ ไทยธชา บุตรชายของ ร้อยเอกหลวงรณรงค์ยุทธการ ซึ่งเป็นคนสำคัญในคณะรัฐบาลยุคหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ต่อเมื่อสงครามโลกบังเกิดขึ้น ชะตาชีวิตของทาริกาก็มีอันพลิกผัน เพราะไทยธชาหนีไปแต่งงานใหม่กับบุตรสาวของนักการเมืองกลุ่มเสรีไทย ที่กำลังเฟื่องฟูขึ้นมาแทนที่กลุ่มท่านผู้นำในยุคหลังสงครามโลก เป็นเหตุให้ทาริกาขอหย่าขาดจากสามีคนแรก กลายเป็นแม่ม่ายร้างผัวทิ้ง ต้องระหกระเหินหาเลี้ยงชีวิตด้วยตัวเอง 

ทาริกาได้โอกาสเข้าทำงานในบริษัทรับออกแบบบ้านแห่งหนึ่ง ที่นี่หล่อนได้พบกับ ปริเยศ หัวหน้างานที่ให้ความสนใจหล่อนเป็นพิเศษ ถึงแม้เขาจะรู้แก่ใจว่าหล่อนเป็นแม่ม่ายก็ตาม ท่ามกลางความสัมพันธ์ของคนทั้งสองที่กำลังก่อตัวขึ้นอย่างเปราะบางนั้น พายุแห่งชะตากรรมก็พัดเข้าหาทาริกาอีกครั้ง เริ่มด้วยการที่ เทพทำนุ พี่ชายร่วมท้องคนเดียวของหล่อนมาขอยืมเงินไปหมุน กระทั่งมีส่วนชักนำ รัฐมนตรีอิทธิพล นักการเมืองวัยห้าสิบปีเข้ามาพัวพันในชีวิตของทาริกา จนใครต่อใครต่างนินทาหาว่าหล่อนเป็น ‘นางบำเรอ’ คนหนึ่งของเขา แม้แต่ปริเยศก็เริ่มคลางแคลงใจในตัวทาริกา เป็นเหตุให้ทาริกายิ่งทนทุกข์กับคำครหาหนักเข้าไปอีก เพราะขนาดคนใกล้ชิดอย่างปริเยศยังไม่เชื่อในความบริสุทธิ์ของหล่อน

ปัญหาความไม่เข้าใจที่เกิดขึ้น มักทำให้ปริเยศหัวเสียอยู่เสมอ กระทั่งวันหนึ่งขณะที่เขานั่งรถไปกับทาริกา เขาก็เกิดโมโหกับเรื่องของนายอิทธิพลจนประมาทเลินเล่อ เป็นเหตุให้เกิดอุบัติเหตุรถชนจนปริเยศถึงแก่ความตาย ส่วนทาริกาได้รับบาดเจ็บหนักทั้งทางกายและจิตใจอย่างแสนสาหัส หากแต่ความสูญเสียครั้งนี้ได้ชักนำ ปริวรรต พี่ชายต่างแม่ของปริเยศเข้ามาสู่ชีวิตหล่อนแทน 

ปริวรรตเป็นนักธุรกิจหนุ่มใหญ่วัยย่างสี่สิบปี ชีวิตเขาผ่านร้อนผ่านหนาวมาไม่น้อยกว่าทาริกา เขาจึงรู้สึกเห็นอกเห็นใจในโชคชะตาของหญิงสาว กระทั่งแปรเปลี่ยนเป็นความรู้สึกผูกพันในเวลาต่อมา ทั้งที่ตลอดมาเขาไม่เคยจริงจังกับผู้หญิงคนไหน แม้กระทั่ง คุณหญิงรัชนีกร เศรษฐีนีสาวใหญ่ ที่คนในวงสังคมนินทาว่าเป็นคู่ขาของปริวรรต ซึ่งคบหากันในความสัมพันธ์แบบพลาโตนิก เฟรนด์ชิป (Platonic Friendship) แต่สุดท้าย เขาก็เลือกที่จะขอทาริกาแต่งงานมาเป็นคู่ชีวิต เพื่อตอบสนองความปรารถนาในใจ และลบล้างคำครหาของสังคม ถึงแม้หนทางความรักระหว่างปริวรรตและทาริกาจะไม่ราบรื่นนัก แต่ทาริกาก็พอใจที่จะเดินเคียงข้างเขา เพื่อพิสูจน์ความรักที่หล่อนมีต่อเขา และเขามีต่อหล่อน... 

ชีวิตของทาริกา หากดูผิวเผินอย่างสายตาคนทั่วไป หล่อนก็คงเป็นผู้หญิงที่ผ่านผู้ชายมามาก หากแต่ใครจะรู้ว่าเนื้อแท้แห่งคำนินทาว่าร้ายที่สังคมสาดเสียเทเสียใส่หล่อน ทาริกายังคงเป็นเพชรเม็ดงาม จนกระทั่งตกอยู่ในมือของคนที่มองเห็นคุณค่าของหล่อนจริงๆ 

ทาริกาต้องเผชิญวิบากกรรมอะไรมาบ้าง ใครกันเป็นคนกำหนดชีวิตหล่อน ลองไปหาคำตอบในนิยายกันดูนะครับ 

แรกทีเดียว ผมตั้งใจว่าจะไม่เล่าเรื่องย่อ แต่ก็อดไม่ได้จริงๆ เลยขอเล่าแบบย่อๆ (แล้วเหรอ) สักนิด แต่บอกได้เลยว่าในส่วนของรายละเอียดเนื้อหาในนิยายนั้นเต็มเปี่ยมด้วยความสนุก จรรโลงใจ มีสาระมากมาย ซึ่งสะท้อนความจริงแห่งชีวิต และเป็นภาพแทนของประวัติศาสตร์สังคมไทยในหลายๆ ยุคสมัย ทั้งสมัยเปลี่ยนแปลงการปกครอง เจ้านายและชนชั้นศักดินาพากันตกต่ำ พ่อค้าคนจีนเติบโตร่ำรวยเป็นเศรษฐี สงครามโลกครั้งที่ 2 ยุคท่านผู้นำเสื่อมอำนาจ กลุ่มเสรีไทย หรือยุคของผู้มีอิทธิพลที่นิยมมีนางบำเรอจนเป็นที่กล่าวขวัญ 

ถึงแม้ว่าชะตาชีวิตของนางเอกจะรันทน หรือน่าสงสารมากแค่ไหน แต่ก็เป็นความตกระกำลำบากอย่างที่เราสามารถพบเห็นได้ทั่วไปในชีวิตมนุษย์ปุถุชน ไม่ใช่แนวดราม่ากับความรักอันไม่สุขสมหวังเพียงอย่างเดียว ใครได้อ่านเรื่องนี้ แล้วเข้าใจสิ่งที่นักเขียนอยากบอกกับผู้อ่าน ผมเชื่อว่าหลายๆ คนต้องได้กำลังใจในชีวิต และเห็นคุณค่าในตัวเองมากขึ้นแน่นอน

การสอดแทรกข้อคิดการใช้ชีวิตลงในเนื้อหาอย่างไม่ยัดเหยียดจนเกินไป คือสิ่งที่ผมรู้สึกชอบในนวนิยายของม.ล.ศรีฟ้า เพราะเป็นเหมือนลายเซ็นของท่านผู้เขียน ไม่ว่าผมจะอ่านงานของท่านเรื่องไหนๆ ก็อิ่มใจเสมอ รู้สึกว่าท่านเข้าอกเข้าใจโลกในทุกๆ ด้าน และในทุกๆ มุมมองจากตัวละครที่มีความคิดความอ่านแตกต่างไป อย่างเช่น คุณช้อย พี่สาวคนหนึ่งของทาริกา ซึ่งมองชีวิตของน้องสาวสองคนเปรียบเทียบกันว่า

เมื่อยายนิ่มแต่งงาน ยายนิ่มแต่งงานกับเกียรติยศ ส่วนยายแจ๋วแกแต่งงานกับเงิน ไปๆ มาๆ มันไม่จีรังสักอย่างเดียว ไม่ว่าเกียรติยศหรือเงิน ความดีต่างหากที่จีรังยั่งยืน...

นอกจากนี้ ยังมีคำพูดของตัวละครตัวหนึ่ง ที่สะท้อนแนวคิดของคนยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ซึ่งมองเห็นความเปลี่ยนไปของสังคมไทย ว่าไม่ได้เชิดชูกันด้วยเกียรติยศและศักดิ์ศรีอีกต่อไป แต่เชิดชูกันด้วยเงินทองแทนว่า

สมัยนี้เอาเงินไว้ก่อนดีกว่าลูกเอ๋ย เกียรติยศน่ะมันไม่ยั่งยืนอะไรได้นานหรอก มีเงินแล้วก็มีเกียรติเอง มีเงินมากพอขวนขวยหาเกียรติประดับตัวไว้ แต่ถ้ามีเกียรติหาเงินลำบาก เพราะเกียรติมันค้ำคออยู่

ส่วนความพีคของเรื่อง ผมคิดว่าน่าจะเป็นตอนปริเยศตาย เพราะทำให้เราคาดเดาว่าทาริกาคงต้องตกเป็นจำเลยของสังคม และคงไม่ทนทุกข์ไปกว่านี้อีกแล้ว แต่กระนั้น ท่านผู้เขียนก็ยังใจดีช่วยพาทาริกาไปพบกับพระเอกขี่ม้าขาว ผู้เห็นอกเห็นใจหล่อน และมอบความสุข (เล็กๆ น้อยๆ) ในชีวิตให้แก่ทาริกาสักที แถมเขายังเป็นผู้ชายที่ดีคนหนึ่ง ซึ่งโดยภาพรวมถือว่าโอเคกว่าผู้ชายทุกคนที่ผ่านเข้ามาในชีวิตของทาริกา 

ความประทับใจในเรื่องนี้ คือท่านผู้เขียนไม่ได้ปั้นแต่งชีวิตที่สมบูรณ์แบบให้แก่พระเอก-นางเอก มีความสมเหตุสมผลของการดำเนินเรื่องเสมอ และไม่พาฝันไปเสียทั้งหมด ส่วนด้านสำนวนภาษายังคงถ่ายทอดได้คมคายเช่นเคย อยากให้ลองอ่านกันดูครับ โดยเฉพาะคนชอบนิยายสายพีเรียด-ดราม่า 

สุดท้ายนี้ ผมขอหยิบเอาข้อเตือนใจที่ปริวรรตกล่าวปลอบโยนทาริกามาปิดท้ายการรีวิวครั้งนี้ หวังว่าทุกคนที่กำลังมีความทุกข์จะมีพลังใจก้าวเดินต่อไป เพื่อพบกับความสุขที่รอเราอยู่ข้างหน้า เพราะแท้จริงแล้วชีวิตของเรานั้น ‘ไม่มี’ ใครกำหนดได้ดีที่สุด เท่ากับตัวเราเป็นผู้กำหนดเอง 

สวัสดีปีใหม่ 2560 ครับผม

"...บางสิ่งบางอย่างในชีวิตของเรา

ถ้าคุณหนีมันอยู่เรื่อยไปโดยไม่กล้าสู้ไม่กล้าเผชิญหน้ากับมันตรงๆ

คุณอาจจะต้องหนีมันไปจนตลอดชีวิต

ไอ้การที่จะต้องวิ่งหนีอะไรต่ออะไรไปจนตลอดชีวิต

คงไม่ใช่ของสนุกนักดอก คุณทาริกา..."

- ปริวรรต, ใครกำหนด

Jim-793009

27 : 12 : 2016