การบริหารจัดการ
ข้อกังวลเกี่ยวกับการใช้อิทธิพลทางการเงินอย่างไม่เหมาะสม ชี้ให้เห็นอีกแง่มุมหนึ่งของรัฐธรรมนูญชาวบ้านว่า ในบางขอบเขตได้ท้าทายจุดเน้นทางการเมืองในการให้การสนับสนุนแก่ท้องถิ่น ความเห็นในทางเลือกใหม่ เน้นการเริ่มที่การบริหารจัดการที่ดี และทำตามความตระหนักรู้แบบสมัยใหม่นิยม คนในท้องถิ่นที่รณณรงค์ในเรื่องนี้มักนำเสนอตัวเองว่าเป็น"คนรุ่นใหม่" และมักจะอ้างอย่างเปิดเผยอยู่บ่อยๆ ถึงหลักเกณท์โดยทั่วไปของประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม และความจำเป็นที่จะต้องเคลื่อนให้พ้นจากระบบเดิมที่ล้าสมัยของอำนาจอุปถัมภ์ และเผด็จการท้องถิ่น

ความเห็นนี้ได้ก่อให้เกิดการคำนึงถึงอย่างมากในคุณภาพของการศึกษา ซึ่งเป็นการท้าทายอย่างเปิดเผยต่อระบบคุณค่าของท้องถิ่น นักการเมืองท้องถิ่นส่วนมากอยู่ในรุ่นที่คนชนบทส่วนใหญ่เรียนจบไม่เกินชั้นประถมปลาย สำหรับผู้ลงคะแนนเสียงแล้วข้อนี้ถือเป็นข้อจำกัดในแง่ของการบริหารจัดการและการแข่งขันทางกฎหมาย ประเด็นนี้เป็นกรณีในการเลือกนายกเทศมนตรี ซึ่งมีคนชูประเด็นว่านายกฯสมศักดิ์จบชั้นประถมสี่ ซึ่งหมายความว่า จะไม่สามารถปกครองเจ้าหน้าที่ในการบริหารจัดการซึ่งส่วนใหญ่จบปริญญาตรีได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้สมัครรายอื่นๆ ที่มีการศึกษาดีกว่า มีประสบการณ์ในการบริหารจัดการอย่างเป็นแบบแผนมามากกว่า ถูกคาดหวังว่าจะสามารถ"ลดบทบาท" เจ้าหน้าที่ที่เข้ามาแบบไม่ได้ผ่านการคัดเลือก

มีข้อกังขาที่เด่นชัดเฉพาะเกี่ยวกับเรื่องความสามารถของนายกฯสมศักดิ์ ในการจัดการดูแลเจ้าหน้าที่คนหนึ่งที่ทำตัวเป็นนักเลงโต และมีชื่อในด้านการสร้างความร่ำรวยให้ตัวเองจากการพลิกแพลงสัญญารับเหมาก่อสร้างต่างๆ ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ท้าทายมาก นายกฯสมศักดิ์ตอบโต้โดยการอ้างอารมณ์ร่วมของความห่างไกลความเจริญ และองค์ความรู้ในการเป็นท้องถิ่น ที่ไม่อาจได้จากการศึกษาในระบบได้ เขากล่าวว่า:

ดร.ธเนศร์ อาจจะมีปริญญาจากมหาวิทยาลัย แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเขาจะจัดการดูแลงานได้ การที่นั่งออกคำสั่งอยู่แต่ในสำนักงานติดแอร์ก็เป็นเรื่องนึง แต่ออกไปเดินท้องนาไม่ได้ แล้วจะช่วยชาวบ้านได้ยังไงล่ะ มีคนคิดแบบนี้เยอะ ก็นี่แหละเป็นเหตุผลว่าทำไมพวกเขาถึงจะลงคะแนนให้ผม

นอกเหนือไปจากความต้องการเรื่องคุณสมบัติทางการศึกษาอย่างเป็นทางการแล้ว ยังมีองค์ประกอบของสมัยใหม่นิยมที่เน้นเรื่องความสามารถในการบริหารจัดการ ซึ่งรวมไปถึงความสามารถที่จะพูดในที่ประชุมได้ดี ตัดสินใจได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ จัดการงบประมาณได้อย่างลงตัว และสามารถที่จะเป็นตัวแทนของท้องถิ่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในการประชุมเจรจากับนักการเมืองและข้าราชการระดับสูง แต่ที่สำคัญที่สุดคือการบริหารจัดการโดยเฉพาะการดำเนินการโครงการที่โปร่งใส คำขวัญในการรณรงค์หาเสียงของนายกฯสมศักดิ์ก็คือ "มุ่งสู่การพัฒนาอย่างซื่อสัตย์ โปร่งใส ตรวจสอบได้" ถูกต่อท่อติดไปกับวาทกรรมการเมืองท้องถิ่นได้อย่างเหมาะเจาะ

การสนทนาเหล่านี้ก็มักวนเวียนอยู่รอบๆ หัวข้อเกี่ยวกับการดำเนินโครงการพัฒนาต่างๆ ซึ่งเป็นเสมือนหัวข้อหลักที่ครอบงำการเมืองในชีวิตประจำวันของ "บ้านเตียม" โครงการต่างๆ มักจะถูกทำให้มีหลักการและเหตุผลเดียวกัน ในแง่การจัดการโครงการโดยรวมและผลประโยชน์ที่จะได้รับ แต่โครงการเหล่านี้มักเป็นตัวนำการรวมตัวเฉพาะกิจของกลุ่มผลประโยชน์ และกลายเป็นจุดศูนย์กลางของความขัดแย้งที่ดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง ในการจัดสรรทุนทรัพยากรและผลประโยชน์ต่างๆ โครงการต่างๆ มีแนวโน้มที่จะมีแต่คำวิจารณ์และเสียงซุบซิบนินทาที่ลอยไปลอยมาตามลม รวมไปถึงการที่คนที่มีส่วนร่วมในโครงการ ยอมผ่านกับเรื่องการเงินที่ไม่ถูกต้อง ไม่เหมาะสม โดยไม่มีการถามหาหลักฐานใดๆ มารับรอง. ในปริบทเช่นที่ว่านี้คำว่าโปร่งใสกลายเป็นสิ่งที่จำเป็นและสำคัญยิ่ง ที่จะปกป้องความคิดริเริ่มของตัวเองแต่ละคนและโยนข้อกล่าวหาที่เสียๆ หายๆ ไปให้กับผู้ที่สนับสนุนโครงการอื่นๆ

สำหรับบางคนการเน้นที่การบริหารจัดการอย่างโปร่งใสนี้ เป็นการให้คุณค่าใหม่แก่กระบวนการเลือกตั้ง ในกรอบทางเลือกนี้ การพัฒนาอย่างเร่งด่วนดังกล่าวแสดงให้เห็นในรูปของการใช้งบประมาณแบบรีบเร่ง และตรวจสอบไม่ได้ ซึ่งมักจะเป็นโครงการที่เกี่ยวเนื่องกับผลประโยชน์คุณค่าทางเศรษฐกิจที่คลุมเครือ ไม่อาจระบุให้ชัดเจนได้. การพัฒนาอาจถูกทำให้อยู่ในรูปของการจัดการบิดเบือนการเลือกตั้ง การใช้จ่ายงบประมาณที่สูงมากๆ ของโครงการต่างๆ โดยเฉพาะในช่วงใกล้ๆ ก่อนการเลือกตั้งนั้น อาจถูกมองเหมือนความพยายามที่ชัดแจ้งในการรักษาคะแนนเสียง

ผู้สนับสนุน ดร. ธเนศร์ พูดอย่างเจ็บปวดถึงการที่นายกฯสมศักดิ์ ใช้งบฯไปถึง 11 ล้านบาทในช่วงเดือนท้ายๆ ที่เขาอยู่ในตำแหน่ง เสริมกับคำวิจารณ์ที่ว่านายกฯสมศักดิ์ไม่ใช่นักบริหารที่สามารถและการพัฒนาสำหรับเขาก็แค่การอนุมัติโครงการและก็เทคอนกรีตเท่านั้น และแน่นอนที่สุดวาทกรรมในการบริหารจัดการที่โปร่งใส ย่อมโยงไปอย่างชัดเจนกับการคอร์รับชั่น แง่มุมหนึ่งที่อันตรายของการคอร์รับชั่นก็คือ การทำลายภาพพจน์ในการอุทิศตนซึ่งสำคัญยิ่งต่อการเลือกตั้ง

การอุทิศผลประโยชน์ส่วนตัวเพื่อประโยชน์ส่วนรวมนั้นได้รับการยอมรับอย่างสูงในแวดวงการเลือกตั้ง แต่ในขณะเดียวกันก็มีการยอมรับกันไปในวงกว้างว่า คนที่เกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ส่วนรวมนั้นอาจได้รับผลประโยชน์ต่อตนเอง หรือญาติพี่น้องหรือเพื่อนสนิทบ้างก็ได้ ดังนั้นจึงเป็นเรื่องที่ถูกมองว่าเกือบจะเป็นธรรมดา ที่นักการเมืองจะหาผลประโยชน์เข้ากระเป๋าตัวเองจากกิจกรรมที่ป็นเรื่องส่วนรวม จุดใหญ่ใจความก็คือทำอย่างไรถึงจะดำรงการหาผลประโยชน์ให้อยู่ในระดับพอเหมาะพอควร อะไรคือการเหมาะควรก็ยากที่จะตัดสิน ทั้งยังอยู่ในโทนสีเทาที่แยกถูกผิดชัดเจนได้ลำบาก แต่อาจนำไปสู่ความขัดแย้งทางผลประโยชน์ที่ก่อให้เกิดการกล่าวโทษเอาผิดโดยไม่ต้องมีหลักฐานชัดเจน โดยเฉพาะถ้ามีแง่มุมที่ว่ามีการเอาทรัพยากรส่วนรวมไปหาประโยชน์ส่วนตัวโดยทำให้ผู้อื่นเสียประโยชน์

ตัวอย่างจากการเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้านที่"บ้านเตียม" ผู้ลงสมัครรายหนึ่งถูกถอดถอนจากการสมัคร ด้วยข้อกล่าวหาว่าโยกเงินกองทุนชุมชนไปใช้ในการให้กู้เงินส่วนตัวของเขาเอง จากความจริงที่ว่าเงินงบกองทุนชุมชน ถูกเอาไปใช้ขูดรีดดอกเบี้ยจากชาวบ้านกันเอง เป็นการทำลายเส้นแบ่งทางศีลธรรมระหว่างประโยชน์ทางเศรษฐกิจส่วนรวมและส่วนตัวอย่างรับไม่ได้ นี่คือการ

คุณค่าของการเมืองในชีวิตประจำวัน และรัฐบาลทักษิณ
การเลือกตั้งใน พ.ศ.2544 ที่นำทักษิณขึ้นสู่อำนาจ ผู้สมัครพรรคไทยรักไทย ชนะโดยได้รับคะแนนโหวต 48% ส่วนในการเลือกตั้ง ปี 2548 คะแนนที่ได้รับไต่ขึ้นไปเป็น 66%แต่เมื่อไม่มีคู่แข่งในปี 2549 เขาได้รับคะแนนเพียงครึ่งหนึ่ง ขณะที่มากกว่าครึ่งหนึ่งของผู้มีสิทธิ์ ลงคะแนนไม่เลือกใคร และเลือกที่จะ "โนโหวต" หรือในทางหนึ่งตลอดช่วงการปกครองของทักษิณ มีความแปรผันในการสนับสนุนการเลือกตั้งอยู่ไม่น้อย

การเลือกตั้งระดับท้องถิ่น ก็มีข้อน่าคิดเกี่ยวกับภาพพจน์ของการครอบครองความเหนือกว่าของพรรคไทยรักไทย ในการเลือกตั้งสภาจังหวัดในปี 2004 ผู้สมัครที่มีการสนับสนุนอย่างแข็งขันจากไทยรักไทย แพ้ให้คู่แข่งแบบมีลุ้น และในการแข่งขันเลือกตั้งนายกเทศมนตรี ผู้สมัครจากไทยรักไทย ดร. ธเนศร์ แพ้อย่างฉวดเฉียด ทั้งที่พร้อมทั้งกำลังทุน และการประชาสัมพันธ์ที่เข้าถึง ดังนั้นแทนที่จะสรุปว่า การลงคะแนนสนับสนุนทักษิณจากภาคชนบทนั้นเป็นเรื่องตายตัว และไม่มีการเปลี่ยนแปลง หรือผ่านเครือข่ายอุปถัมภ์ที่หล่อลื่นด้วยเงิน น่าจะเป็นประโยชน์มากกว่าหากจะมีการสำรวจตรวจสอบว่า รัฐบาลทักษิณได้รับการประเมินอย่างไร ในแง่ของคุณค่าทางการเมืองท้องถิ่นในกรอบของรัฐธรรมนูญชาวบ้าน

ท้องถิ่นนิยม: "นายกเป็น จาวเจียงใหม่"
ในการเลือกตั้งระดับชาติ ท้องถิ่นนิยมมีบทบาทน่าสนใจแต่ค่อนข้างกำกวมในทางการเมือง ทักษิณนั้น แน่ละมาจากเชียงใหม่และอยู่ในสายตาของคนในภาคว่า เป็นหนึ่งใน "คนบ้านเฮา"ด้วย หนึ่งในสโลแกนของพรรคสะท้อนคำพังเพยว่า "คนเชียงใหม่ภูมิใจนายกเป็นคนเชียงใหม่ ไทยรักไทยเป็นพรรคเดียว" ส่วนหนึ่งของอัตลักษณ์การเมืองท้องถิ่นของอำเภอผาเสี้ยว กลายเป็นส่วนสำคัญของพรรคไทยรักไทย ที่ขยายเอาความเป็น "บ้านเฮา" ให้รวมเอาไทยรักไทยเข้าไปด้วย อารมณ์ร่วมที่แสดงออกนี้ ได้ถูกสรุปอย่างชัดเจนโดยหัวคะแนนท้องถิ่นคนหนึ่ง

"นโยบายของทักษิณมาพัฒนาเชียงใหม่ เราก็เป็นคนเชียงใหม่ ทำไมเราไม่เลือกเขาล่ะ คนเหนือก็ต้องช่วยคนเหนือด้วยกันแล้วไทยรักไทยก็จะชนะ เราต้องช่วยทักษิณเพราะคนใต้จะเลือกประชาธิปัตย์ เขาไม่เลือกคนเหนือหรอก ถ้าไทยรักไทยชนะงบก็จะมาที่นี่ มิฉะนั้นงบก็จะถูกระงับไป"

ความต่างกับประชาธิปัตย์ในภาคใต้ถูกนำมาเปรียบเทียบ โดยที่ทางใต้มีเหตุความขัดแย้งทางศาสนา ความรุนแรงที่ต่อเนื่องและในช่วงก่อนการเลือกตั้งก็เกิดเหตุการณ์ซึนามิ ในช่วงอภิปรายที่หอประชุมอำเภอ การเปรียบเทียบคนใจดีของเชียงใหม่กับคนใต้ของประชาธิปัตย์ โดยอ้างว่า ทักษิณยกเลิกการผูกขาดปลูกยางของภาคใต้ โดยนำมาปลูกในภาคเหนือและอีสาน ที่ในช่วงต้นนี้ก็แสดงให้เห็นว่า เกษตรกรภาคเหนือปลูกยางได้คุณภาพกว่าทางภาคใต้เสียอีก

ดังนั้นอารมณ์รักถิ่นจึงเป็นไปในทางที่เป็นประโยชน์ต่อไทยรักไทย และก็ถูกปลูกฝังตลอดช่วงการรณรงค์หาเสียง แต่ทั้งนี้ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายหากแต่ว่าซับซ้อนเมื่อหวนพิจารณาตัวผู้สมัครเอง ตัวผู้สมัครของไทยรักไทย ที่เป็นตัวเก็งในการเลือกตั้งปี 44 เป็นคนเชียงใหม่ คนท้องถิ่น แต่กลับไม่เป็นประเด็นหลัก สิ่งที่คนเขาพูดถึงก็คือ เป็นคนในวงราชการมานานบวกกับบุคลิกแบบหนอนหนังสือ ทำให้ดูเป็นทางการและมองไม่เหมือนคนท้องถิ่น ข้อวิจารณ์ของผู้คนก็คือว่าเขาไม่เป็นที่รู้จักในอำเภอ ส่วนการเจรจาพาทีกับคนชนบทก็ไม่คล่องแคล่ว

แตกต่างอย่างชัดเจนจากคู่แข่งของพรรคตรงข้ามที่เคยเป็นผู้แทนราษฎรคราวที่แล้ว ที่เป็นที่รู้จักอย่างดี เขามาจากอำเภอใกล้เคียงที่ซึ่งคนในบ้านเตียมมีญาติอยู่มาก ไม่ดูเป็นทางการ พบง่ายท่าทางเป็นมิตร พูดคุยด้วยภาษาถิ่นอย่างง่ายๆ อยู่บนเวทีหาเสียงก็สร้างความสนุกสนานได้ รวมไปถึงการใช้ภาษากะเหรี่ยงเมื่อเวลาพูดกับพวกกะเหรี่ยง การใช้ภาษาถิ่นในที่ที่ภาษามีความสำคัญถือว่าเป็นข้อได้เปรียบอย่างยิ่ง ผู้สมัครรายนี้รู้จักเล่นกับการเป็นคนท้องถิ่นของเขา โดยที่เขาเน้นเสนอว่าให้เลือกคนท้องถิ่นแทนที่จะเลือกพรรค (ตรงข้ามกับแคมเปญ ของไทยรักไทย) ก่อนการเลือกตั้งคาดกันว่า เขาควรได้รับคะแนนมาอันดับหนึ่ง แต่เมื่อเขาพ่าย ผู้เขียนก็เชื่อว่าเขาต้องได้คะแนนเสียงพอควร โดยเฉพาะที่บ้านเตียมที่มีผู้สนับสนุนเขาอย่างหนาแน่น

การเกื้อหนุน "มีดีในบางด้าน"
ไทยรักไทยนั้น หากพิจารณาด้านการเกื้อหนุนเรื่องเงินทอง ในเชิงคุณค่าแบบรัฐธรรมนูญชาวบ้าน นั้นมีผสมปนเปกันไป มีเสียงบ่นเรื่องที่ผู้สมัครพรรคไทยรักไทยไม่ค่อยมีส่วนร่วมสนับสนุนด้านการเงินแก่ท้องถิ่น หรือเสียงบ่นไม่พอใจเรื่องค่าใช้จ่ายที่ได้รับจากการประชุม ในบ้านเตียมเองหัวคะแนนของพรรคถูกกล่าวหาว่า ไม่สู้เต็มร้อยในการขับเคลื่อนงานของพรรค บางคนเห็นว่าการที่เลือกหัวคะแนนท้องถิ่นด้อยคุณภาพมานั้น เพื่อจะได้ประหยัดให้มีเงินเหลือเข้ากระเป๋าพวกเจ้าหน้าที่พรรคที่อยู่ตามอำเภอ โดยรวมแล้วแม้จะมีการสนับสนุนเป็นส่วนตัวอยู่บ้างแต่ผู้สมัครของไทยรักไทยนี้ ได้ชื่อว่าไม่ใช่คนใจกว้างอะไร

ที่จริงผู้สมัครพรรคคู่แข่งนั้นดูเหมือนว่าจะมีความกรุณาในเชิงอุปถัมภ์มากกว่า หากพิจารณาจากแง่มุมของคุณค่าแบบรัฐธรรมนูญชาวบ้าน การเข้ามามีส่วนร่วมกับหมู่บ้านอย่างแข็งขันทำให้เขาได้รับความสิเหน่หา(ซึ่งบางคนก็ล้อเลียนอย่างนั้น) ดูได้จากเต้นท์ที่พิมพ์ทั้งชื่อและโลโก้ของพรรคที่เขาบริจาคให้ส่วนรวม ในการหาเสียงเต้นท์ของ สส. ก็เป็นที่โฆษณาถึงงานส่วนรวมที่เขาเคยสนับสนุนมา ที่เด่นๆ ก็เช่น การก่อสร้างโครงการชลประทานไฟฟ้าขนาดเล็ก และอาคารสหกรณ์การเกษตรหลังใหม่. ความเมตตาการุณย์ของเขาได้รับการเสริมด้วย คำกล่าวของท้องถิ่นที่ว่า " มหาชนนั้นใจดีกว่าไทยรักไทยนะ" เมื่อดูจากการจ่ายค่าเบี้ยประชุม และเบี้ยเลี้ยงในการมาร่วมการหาเสียง

แต่การด้อยกว่าของไทยรักไทยในแง่บุคลิกส่วนตัวของผู้สมัครนั้น ถูกถ่วงน้ำหนักโดยการสนับสนุนโดยหน่วยราชการในพื้นที่ ซึ่งได้มาจากการริเริ่มนโยบายของทักษิณ ที่นี่รัฐบาลทักษิณได้รับการยอมรับว่าปฏิบัติงานได้อย่างเข้มแข็งมีผลงาน "เขาช่วยเหลือพวกเราหลายอย่างนะ รัฐบาลทักษิณมีโครงการมากมายที่เกิดประโยชน์ต่อชาวไร่ชาวนา รัฐบาลที่แล้วมาไม่ได้ช่วยเราแบบนี้" โดยเฉพาะเสียงที่ชื่นชมต่อการริเริ่มโครงการพัฒนาเศรษฐกิจรากหญ้า กองทุนหมู่บ้าน หรือ SML ที่บ้านเตียมถึงจะมีปัญหาบ้าง แต่โครงการกองทุนหมู่บ้านหนึ่งล้านบาทก็ค่อนข้างสำเร็จ หากดูในแง่ของอัตราการคืนเงินที่ค่อนสูง ถึงกับมีการเพิ่มทุนเรือนหุ้นเนื่องจากสมาชิกมีเงินฝากสม่ำเสมอและซื้อหุ้นเพิ่ม

โครงการออกทุนก่อสร้างโรงสีที่รับสีข้าวในราคาต่ำกว่าโรงสีเอกชนทั้งสามแห่ง ชาวบ้านจำนวนหนึ่งได้รับวัวเลี้ยงตามโครงการวัวล้านตัว "ชาวบ้านยังชอบทักษิณอยู่มาก โครงการเลี้ยงวัวพยายามแก้ปัญหาความยากจนด้วยการช่วยให้ชาวบ้านมีรายได้" นอกจากนั้น มีชาวบ้านประมาณยี่สิบคน ที่ร่วมโครงการสร้างเสริมรายได้ที่เป็นส่วนหนึ่งของโครงการรณรงค์แก้ไขความยากจนของรัฐบาล โครงการนโยบายประกันสุขภาพของรัฐ (สามสิบบาทรักษาทุกโรค) ก็ได้รับการสนับสนุนจากคนพื้นที่เช่นกัน

แรงหนุนการเลือกตั้งของท้องถิ่นนั้น มาจากการที่คนเห็นว่ารัฐบาลมีความริเริ่มหลายๆ อย่าง ที่ทำได้รวดเร็ว ลัดขั้นตอนที่เยิ่นเย้อของระบบราชการ ความรวดเร็วของการสนับสนุนทางด้านเงินทุนของรัฐบาลเป็นเสมือนกุญแจสำคัญ ที่นำมายกเป็นตัวอย่าง โครงการกองทุนหมู่บ้านถูกนำเสนอในฐานะนโยบายในเดือนกุมภาพันธ์ ช่วงเลือกตั้ง จากนั้นเดือนมิถุนายนปีเดียวกัน หมู่บ้านก็ได้รับเงินและกรรมการกองทุนก็ตัดสินใจได้ว่า จะอนุมัติโครงการใดบ้าง แม้ว่าจะมีการถกเถียงกันว่า จะให้มีการตัดสินใจใช้ทุนอย่างไร แต่นโยบายที่ให้การตัดสินใจอยู่ที่หมู่บ้านเป็นก้าวสำคัญที่สร้างความต่างกับระบบบริหารงานแบบเดิม นับจากวันที่ชาวบ้านได้ยินเรื่องโครงการกองทุนหมู่บ้านเพียงปีเศษ การตัดสินใจสร้างโรงสีของบ้านเตียมก็สำเร็จสมบูรณ์

อาจจะเป็นการกล่าวอ้างอย่างผิดๆ ถ้าจะว่ารัฐบาลทักษิณไม่ต้องเสี่ยงกับอะไรเลย ในประเด็นการสนับสนุนท้องถิ่น คำครหาอย่างต่อเนื่องของคนท้องถิ่นนั้นมีว่า รัฐบาลนี้ช่วยภาคเกษตรไม่พอ ในจุดนี้ต้องทำความเข้าใจถึงความไม่แน่นอนของราคาพืชผลที่คนบ้านเตียมต้องเผชิญเสียก่อน การประสบภาวะทางธรรมชาติทำให้ผลผลิตกระเทียมซึ่งเป็นพืชสำคัญของคนที่นั่น ลดลง กระนั้นก็ตามรัฐบาลไม่อาจเลี่ยงความรับผิดชอบ เกษตรกรหลายคนโยงว่า การที่ราคากระเทียมปักหัวดิ่งนั้น มีผลมาจากการทำสัญญาการค้าเสรีระหว่างไทยกับจีน

เกษตรกรก้าวหน้าบางคนสะท้อนว่า "ทักษิณเก่งในเรื่องระหว่างประเทศ แต่ไม่เท่าไหร่ในบ้านตัวเอง" ที่หนักหนากว่านั้นก็คือสิ่งที่ชาวบ้านเห็นว่า รัฐบาลทำน้อยไปในการช่วยแก้ไขปัญหาภาคการเกษตรที่ย่ำแย่ มีข้อวิจารณ์ว่า โครงการพัฒนาการเกษตรบางโครงการ เช่นการเลี้ยงวัวนั้น ทำเพียงเป็นสัญญลักษณ์และไม่ยั่งยืน ชาวบ้านคอยเปรียบเทียบระหว่างโครงการพัฒนาเฉพาะด้าน (ที่ทักษิณโกยคะแนน) กับการส่งเสริมในภาพกว้างให้กับภาคเกษตรที่ดูเหมือนไม่เต็มใจทำ

แดง...เกษตรกรคนหนึ่งแสดงความเห็น เมื่อได้ยินที่ลือกันว่าจะมีราชการมาตรวจ ซึ่งชาวบ้านเรียกร้องไปว่า ที่รัฐจ่ายค่าช่วยเหลือนั้นก็เพื่อที่จะลดพื้นที่ปลูกกระเทียม

"เขาจะมาทำไม? จริงๆ แล้วชาวนาที่ปลูกกระเทียมก็ไม่ได้อะไรอยู่ดี เราต้องลงทุนค่าปุ๋ยไปตั้งเยอะ แล้วก็ไม่อยากเป็นหนี้ แต่เราต้องปลูก มันไม่มีรายได้ทางอื่น ก็แล้วทำไมค่าปุ๋ย ค่ายา ค่าน้ำมันต้องแพงขึ้นล่ะ แต่เงินที่จะช่วยเราและราคาผลผลิตกลับลดลง ก็ลองดูราคาข้าว ที่ขายได้สิ(จากน้ำท่วมปี 2548) แค่สามร้อย ถ้าข้าวไม่เสียและขายได้ก็จะได้เป็นหลายพัน รัฐบาลไม่ได้เลวร้ายไปทุกเรื่องหรอก แต่คำมั่นที่จะให้และช่วยภาคเกษตรนั้นน้อย แล้วเกษตรกรก็ยังลำบาก ไม่มีทางออกแล้ว ทุกคนติดหนี้หมด รัฐบาลจะช่วยเราอย่างสามสิบบาท(รักษาทุกโรค) อย่างงี้ แต่มันน้อยเกินแล้วก็ไม่โปร่งใส"

คำกล่าวของแดงที่โยงเอาราคาพืชผลเกษตรตกต่ำกับการเป็นหนี้สินของชาวนา นั้นแสดงให้เห็นประเด็นทางเศรษฐกิจ สังคมหลักของบ้านเตียม กระเทียมต้องลงทุนสูง เมื่อประสบปัญหา(ราคาต่ำ ผลผลิตเสียหาย) ก็ทำให้เกษตรกรเป็นหนี้จำนวนมาก บางรายอาจสูงถึง 200,000 บาท "กระเทียมช่วยให้เรารวย ถึงคราวซวยก็ช่วยให้เราจน" โครงการพักชำระหนี้เกษตรกรของทักษิณได้รับความชื่นชม แต่ช่วยบรรเทาเพียงชั่วคราวมากกว่าจะเป็นการแก้ปัญหาหนี้สินอย่างจริงจัง ที่สำคัญกว่านั้น มีคำติฉินจากพื้นที่ว่า กองทุนหมู่บ้านล้านบาทนั้นเพิ่มการเป็นหนี้ของเกษตรกรเท่านั้น

"การเมืองไทยมันแย่ ผมไม่ชอบทักษิณ เขาเอาเงินให้ชาวบ้านแต่ไม่เห็นมีใครรวยขึ้นเลย กลับเป็นหนี้เพิ่ม เขาเอาเงินงบประมาณและเงินกู้เพื่อให้คนจนสนับสนุนเขา แต่มันเป็นเงินรัฐบาลนะ ไม่ใช่เงินของเขา ชาวนาลำบาก ราคาพืชผลต่ำลงหมด ผมหยุดทำเกษตรมาสองสามปีแล้ว ทำร้านอาหารน่าจะดีกว่า"

การบริหารจัดการ: "ป้าเรียกเขาว่า'ทรัพย์สิน"
ไม่น่าสงสัยเลยที่ความสามารถส่วนตัวของทักษิณหลายๆ อย่างได้รับการยอมรับอย่างสูงในคุณค่าเชิงรัฐธรรมนูญของชาวบ้าน โดยเฉพาะความสามารถทางการบริหารจัดการ เนื่องจากความสำเร็จในการทำธุรกิจ การเป็นนักพูดในที่สาธารณะ และเป็นนักสื่อสารผู้ทรงภูมิรวมทั้งคุณสมบัติด้านการศึกษา ที่สำคัญสำหรับชาวบ้านแล้ว การที่เขาสามารถพูดภาษาอังกฤษได้ดีนั้นเป็นสิ่งสำคัญที่แสดงถึงสายสัมพันธ์ทางสังคม ความสง่าผ่าเผยและสติปัญญา ทั้งหมดนี้ก็หมายความว่า ทักษิณสามารถเป็นตัวแทนประเทศได้อย่างสมภาคภูมิในเวทีโลก "เมืองไทยมีชื่อเสียงแล้ว เดี๋ยวนี้" ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านเตียมบอกผู้เขียน "ทุกคนรู้จักนายกทักษิณกันหมด"

มีประเด็นหนึ่งที่ช่วยสร้างภาพและมายาคติของความสามารถในการบริหารงานของทักษิณ ในฐานะผู้นำประเทศที่ประสบความสำเร็จในเวทีโลก ที่ผู้สนับสนุนในท้องถิ่นมักยกมากล่าวอ้างเสมอ ก็คือ เรื่องการที่ทักษิณสามารถใช้คืนหนี้ IMF ได้ นี่เป็นการเสริมสถานภาพของประเทศไทยในระดับนานาชาติ และในการที่จะสนับสนุนคนไทยกันเองได้ดียิ่งขึ้น บางคนถึงกับบอกว่าความสำเร็จของทักษิณครั้งนี้ เป็นเครื่องชี้ให้เห็นว่าเขาก็จะสามารถจัดการกับหนี้ครัวเรือนได้ เจ้าของร้านก๋วยเตี๋ยวร้านหนึ่งที่"บ้านเตียม" พูดเปรียบถึงผลประโยชน์ระหว่างของชาติและของส่วนตัว ที่แบ่งได้ไม่ชัดเจนนั้นไว้อย่างน่าฟังว่า:

แต่ก่อนเด็กไทยเกิดมาก็มีหนี้คนละ 60,000 บาท แต่เดี๋ยวนี้ปลอดหนี้ IMF แล้ว เด็กเกิดใหม่ก็พอจะได้พักบ้าง เงินก็คงจะกลับมาสู่หมู่บ้าน ทักษิณเป็นคนเก่ง แต่ถ้าพูดถึงพวกอื่น ผมไม่เห็นว่าจะมีอะไร

ปัจจัยอื่นที่มีผลต่อการนิยมชมชอบทักษิณ คือการที่เขามีแผนปฏิบัติการพิเศษในการจัดการปัญหาที่ดูท้าทายในสายตาของชาวบ้าน เช่นสงครามต่อต้านยาเสพย์ติด ซึ่งมีการกวาดล้างโดยวิสามัญฆาตกรรมผู้ค้ายากว่า 2000 ราย เหตุการณ์นี้ถูกยกขึ้นมาเป็นหลักฐานแสดงความมีประสิทธิภาพ และการเป็นผู้นำที่กล้าตัดสินใจของทักษิณอยู่เสมอ เหตุการณ์นี้เชื่อมโยงกันอย่างเหมาะกับความวิตกกังวลของคนในชุมชน เกี่ยวกับการใช้ยาบ้าอย่างแพร่หลายในหมู่เยาวชน และทั้งยังเป็นเรื่องที่ไปกันได้ดีกับอารมณ์ความรู้สึกที่ให้คุณค่ากับการแก้ปัญหาอาชญากรรม

ดูจากความเห็นของลุงแมนที่ขอออกจากโรงพยาบาลในวันเลือกตั้งปี 2549 เพื่อจะได้มาทันลงคะแนนให้พรรคไทยรักไทย (ถึงแม้ว่าจะไม่มีคู่แข่งจากฝ่ายตรงข้ามเลยก็ตาม):

ที่ผมชอบมากที่สุดเกี่ยวกับทักษิณก็คือ สงครามต่อต้านยาบ้า มันมีประโยชน์จริงๆ นา แต่ก่อนมีคนติดยาเยอะ เด็กวัยรุ่นในบ้านนี้ก็เยอะ สองปีหลังมานี่ถึงกะมีพวกวัยรุ่นพยายามขโมยคอมพิวเตอร์จากโรงเรียนเชียวนา เป็นเด็กในหมู่บ้านเรานี่แหละ ไอ้ผมก็ไม่ต้องการเข้าไปยุ่งหรอก แก่แล้ว พวกมันอาจจะฆ่าผมซะก็ได้ ทางหมู่บ้านก็จัดตั้งคณะกรรมการรักษาการณ์ตอนกลางคืน เป็นคณะกรรมการลับ รวมเอาชาวบ้านจากหลายหมู่บ้าน ตอนนี้เหตุการณ์สงบลง ผมรู้สึกปลอดภัยมากขึ้นโขเลย

ในขณะที่มีความชื่นชมในการบริหารงานของทักษิณ ก็มีความกังวลเกี่ยวกับการคอร์รับชั่นของเขาด้วย ความร่ำรวยอย่างผิดปกติและการใช้อำนาจทางการเมืองอำนวยประโยชน์ต่อธุรกิจส่วนตัว ทำให้ทักษิณล่อแหลมต่อข้อกล่าวหาว่า "โลภมาก" และ"หลอกลวง" และมีคนแวดล้อมที่เป็นคนไม่ดี นี่เป็นข้อวิจารณ์โดยทั่วไป แต่สำหรับบางคนนี่ไม่ได้เป็นเรื่องใหญ่ เพราะในขณะที่ทักษิณ"หาประโยชน์ให้ตัวเอง" เขาก็ยัง "แบ่งปัน"ผลประโยชน์ให้กับชาวชนบทด้วย

หรือถ้าจะพูดอีกทางหนึ่งก็คือการเบี่ยงเบนประโยชน์ของสาธารณะ สู่ประโยชน์ส่วนตัวของทักษิณนั้นไม่ได้ทำให้คนในชนบทที่ลงคะแนนให้เขานั้นเสียประโยชน์โดยตรง แต่เหตุผลนี้ไม่ใช่สากล แล้วก็มีบางคนที่มองเห็นว่า การที่เขาช่วยเหลือคนจนนั้นไม่ใช่ของจริง เพราะเงินช่วยเหลือนั้นเป็นของรัฐบาลไม่ใช่ทุนส่วนตัวของทักษิณ:

พูดถึงทักษิณ ป้าเรียกเขาว่า"ทรัพย์สิน" ป้าไม่ชอบวิธีการที่เขาหลอกลวงเงินมากมาย ญาติป้าที่อยู่ในกรุงเทพไม่ชอบเขาเลย แล้วไม่เคยเห็นดีเห็นงามไปกับเขาแม้แต่เรื่องเดียว เพราะเขาผลาญเงินอย่างเดียว เงินที่ทักษิณใช้เป็นของประเทศ ไม่ใช่เงินจากกระเป๋าเขา เขามีเงินเยอะ แต่เราไม่เคยเห็นเขาบริจาคเงินส่วนตัวเลย เมื่อเขาตายเขาจะแบกทรัพย์สมบัติไปได้ด้วยหรือเปล่าน้อ

การคอร์รับชั่นและการบริหารงานที่ผิดพลาดของทักษิณ ได้ถูกชูเป็นประเด็นสำคัญต่อผู้มีสิทธิ์ลงคะแนนในการเลือกตั้งปี 2549 โดยที่มีการคว่ำบาตรจากพรรคฝ่ายค้าน ที่บ้านเตียมจึงมีผู้ลงสมัครแข่งขันจากเพียงพรรคเดียว คือ ไทยรักไทย บางคนแย้งว่าโดยการเลือกตั้งเองแล้ว ก็เป็นการสูญเปล่าของงบประมาณแผ่นดิน ("เงินของชาวบ้านทุกคน") และเท่ากับเป็นการตีขลุมเอาว่าให้เลือกโดยไม่มีตัวให้เลือก

ฉันคิดว่าน่าจะเลื่อนการเลือกตั้ง ทำแบบนี้ก็ไม่ยุติธรรมกับพรรคการเมืองทั้งหมด ฉันไม่ชอบรัฐบาลทักษิณเพราะว่าหลอกลวงมาก แล้วก็"โกงกิน"มาก แต่ที่นี่เรามีแต่ไทยรักไทย แล้วอำเภอนี้ก็เป็นฐานเสียงของเขาด้วย โดยส่วนตัวแล้วฉันอยากให้มีรัฐบาลอื่นมาบริหารประเทศ

อ่านต่อที่ //www.midnightuniv.org/midnight2544/0009999638.html

ตอนนี้มีรัฐบาลประยุทธ์ละครับสบายใจได้