Group Blog
 
 
เมษายน 2556
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
282930 
 
22 เมษายน 2556
 
All Blogs
 
เสาหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์....มาบัดนี้มีอายุ 231 ปี

ภูมิบ้านภูมิเมือง
บูรพา  โชติช่วง

เสาหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อแรกสร้าง 21 เมษายน 2325 มาบัดนี้มีอายุ 231 ปี


 หลักเมืองเป็นประเพณีพราหมณ์ของอินเดีย ไทยรับเอามา


    เสาหลักเมือง สร้างขึ้นเป็นสัญลักษณ์ของเมือง


   เสาหลักเมืองในยุคทวารวดี เช่นหลักเมืองศรีเทพ เพชรบูรณ์ ทำด้วยศิลาจารึก “เรียกเป็นภาษาอินเดียในสันสกฤตว่า “ขีล” (แปลว่า เสาหรือตะปู) เป็นมคธว่า “อินทขีล” แปลว่า “เสาหรือตะปูของพระอินทร์ (หรือผู้เป็นใหญ่)” หลักเมืองศรีเทพทำเป็นรูปตาปูหัวเห็ด หลักเมืองชั้นหลังคงทำด้วยหินบ้างไม้บ้าง” สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระนิพนธ์เรื่องเสาหลักเมือง ตอนหนึ่งในหนังสือวงวรรณคดี ฉบับเดือนเมษายน พ.ศ. 2491


    เสาหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์ทำด้วยไม้ สร้างขึ้นเมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ บริเวณริมแม่น้ำเจ้าพระยาด้านตะวันออก ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งพิธียกเสาหลักเมือง “...ดำรัสสั่งให้พระยาธรรมาธิกรณ์กับพระยาวิจิตรนาวี เป็นแม่กองคุมช่างและบ่าวไพร่ ไปกะที่สร้างพระนครใหม่ข้างฝั่งตะวันออกได้ตั้งพิธียกเสาหลักเมือง ณ วันอาทิตย์เดือนหกขึ้นสิบค่ำ ฤกษ์เพลาย่ำรุ่งแล้ว 54 นาที...” ตอนหนึ่ง พงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ ฉบับหอสมุดแห่งชาติ


     เสาหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์ (ตั้งอยู่ในศาลหลักเมือง ริมถนนหลักเมือง แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร) ได้รับการสถาปนา 2 ครั้ง


    ครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก “ได้ตั้งพิธียกเสาหลักเมือง วันอาทิตย์ขึ้น 10 ค่ำ เดือน 6 ปีขาล จัตวาศก จุลศักราช 1144 ตรงกับวันที่ 21 เมษายน พุทธศักราช 2325 ...ทำด้วยไม้ชัยพฤกษ์ สูงประมาณ 108 นิ้ว ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 29 ½ นิ้ว ฐานเป็นแท่นกว้าง เส้นผ่านศูนย์กลาง 69 ½ นิ้ว ปลายเสาหัวเม็ดทรงมัณฑ์ บรรจุดวงชะตากรุงรัตนโกสินทร์ ตัวศาลเป็นศาลาเครื่องไม้มุงกระเบื้อง


    ถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หลักเมืองเดิมชำรุด ประกอบกับทรงตรวจดวงพระชาตาของพระองค์ ซึ่งสถิตอยู่ ณ ราศีกัณย์ เป็นอริแก่ลัคนาดวงเมืองกรุงรัตนโกสินทร์ จึงทรงแก้เคล็ดดวงเมือง โดยโปรดให้ขุดเสาหลักเมืองเดิมขึ้นจัดทำเสาหลักเมืองใหม่และทรงบรรจุดวงพระชะตาเสียใหม่ ณ วันอาทิตย์ เดือน 1 แรม 9 ค่ำ จุลศักราช 1214 ตรงกับวันที่ 5 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2395 เป็นพระฤกษ์บรรจุดวงพระชาตาพระนครลงในแผ่นทองคำหนัก 1 บาท แผ่กว้าง 5 นิ้ว ทำพิธีจารึกในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม แล้วพระยาโหราธิบดีอัญเชิญมาบรรจุที่หลักเมือง ส่วนตัวศาลซ่อมแปลงเป็นมณฑปจัตุรมุขยอดปรางค์”



    (พระราชพิธีสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, เอนก สีหามาตย์ ผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม เอื้อเฟื้อข้อมูล 17 เม.ย. 56)



มีข้อมูลเพิ่มเติมเรื่องพิธียกหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์ครั้งแรก


     “..กระทำพิธีตามตำรา พระราชพิธีนครสถาน อันเป็นตำราที่กล่าวถึงการฝังหลักเมืองโดยเฉพาะ ในตำรากล่าวว่า ให้เอาไม้ไชยพฤกษ์มาทำเสาหลักเมืองเอาไม้แก่นประดับนอก ...ภายในไว้เป็นช่องสำหรับเป็นที่บรรจุดวงพระชันษาพระนคร



     หลังจากที่ได้ทำพิธีต่างๆ เรียบร้อยแล้ว เมื่อใกล้จะถึงเวลาพระฤกษ์ พระโหราฯ กล่าวโศลกบูชาฤกษ์ แล้วพระมหาราชครูอ่านกระแสพระบรมราชโองการตั้งพระมหานคร ขุนโหรเริ่มประกอบพิธีกล่าวอุทิศเทพสังหรณ์ อัญเชิญก้อนดินซึ่งพลีมาแต่ทิศทั้ง 4 แห่งในพระนคร กระทำให้เป็นก้อนกลมดุจลูกนิมิต ลงสู่ก้นหลุมเป็นลำดับกันไป เริ่มแต่ทิศบูรพา ทักษิณ ปัจจิม และอุดร จากนั้นก็นำแผ่นศิลาลงยันต์สำหรับรองรับวางบนก้อนดินทั้ง 4 นั้น ส่วนภายในก้นหลุมทำการตกแต่งอย่างเรียบร้อย กรุด้วยผ้าขาวสะอาดบริสุทธิ์ มีใบไม้อันเป็นมงคลครบ 8 ประการโปรยปรายแก้วนพรัตน์เรียงรายภายในก้นหลุมนั้น” (ส. พลายน้อย (นามแฝง) เล่าเรื่องบางกอก พิมพ์ครั้งที่ห้า กรุงเทพ: รวมสาสน์, 2535 อ้างเอกสารข้างต้น)



      “เสาพระหลักเมืององค์ปัจจุบันที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบรรจุดวงเมืองไว้ พร้อมทั้งตกแต่ง เทพารักษ์ โดยปิดทองใหม่ทั้ง 5 องค์ คือ พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง พระกาฬไชยศรี เจ้าพ่อหอกลอง เจ้าพ่อเจตคุปต์” (พระราชพิธีสมโภชหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี, อ้างแล้ว)




      เสาหลักเมืองกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อแรกสร้าง 21 เมษายน 2325 มาบัดนี้มีอายุ 231 ปี ตามโบราณราชประเพณีมีพิธีบวงสรวงพระเทพารักษ์ ณ ศาลหลักเมือง เพื่อเป็นสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลแก่พระมหานครรัตนโกสินทร์สืบไป



ภาพ เสาหลักเมือง สมัยรัชกาลที่ 4, หอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร



......................


คลิกชมภาพและอ่านต่อที่นี่ค่ะ.....



Create Date : 22 เมษายน 2556
Last Update : 22 เมษายน 2556 8:16:55 น. 0 comments
Counter : 2556 Pageviews.

ชื่อ : * blog นี้ comment ได้เฉพาะสมาชิก
Comment :
  *ส่วน comment ไม่สามารถใช้ javascript และ style sheet
 

โอพีย์
Location :


[ดู Profile ทั้งหมด]

ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
Smember
ผู้ติดตามบล็อก : 39 คน [?]




Occupation A Certified Nursing Assistant(CNA)@ USA
and Blogger at Bloggang Thailand.




BlogGang Popular Award #10

BlogGang Popular Award #11

Free counters!
Friends' blogs
[Add โอพีย์'s blog to your web]
Links
 

 Pantip.com | PantipMarket.com | Pantown.com | © 2004 BlogGang.com allrights reserved.